Daniel Mróz

Daniel Mróz
	; Daniel Mróz (1990)
Data i miejsce urodzenia	3 lutego 1917 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 1993 ; Kraków
Zawód, zajęcie	grafik, scenograf, rysownik
	Multimedia w Wikimedia Commons

Daniel Mróz (ur. 3 lutego 1917 w Krakowie, zm. 21 stycznia 1993 tamże) – polski grafik, scenograf i rysownik, członek Grupy Krakowskiej.

Życiorys

Dzieciństwo

Urodził się w Krakowie, jako drugi syn dziennikarza krakowskiego Stanisława Mroza, pracującego w IKACu – Ilustrowanym Kurierze Codziennym, jedynym wysokonakładowym dzienniku w międzywojennej Polsce. W dzieciństwie zetknął się z pracą dziennikarską, często bywając z ojcem w redakcji wydawanego przez IKC tygodnika „Na Szerokim Świecie”, w którym Stanisław Mróz był redaktorem. Barbara Winklowa tak wspomina ten okres: ” ...tuż za naszą ścianą, mieszkał pan redaktor Mróz, wysoki i tęgi, ... [oraz jego] dwaj synowie – Daniel i Sokrates – których stawiano mi często jako przykład...”^[1]

Młodość i lata nauki

Maturę zdał jako eksternista nie wytrzymując rygorów gimnazjum. Dwa lata uczył się w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie. W czasie wojny stracił oboje rodziców, matka zmarła w 1940 wkrótce po aresztowaniu ojca przez Gestapo, ojciec zginął w lutym 1941 w Auschwitz-Birkenau^[2].

W 1946 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jednym z jego wykładowców był Marian Eile i to on ściągnąl go potem do pracy w tygodniku „Przekrój”. Dyplom (z wyróżnieniem) na Studium Scenografii otrzymał w 1952; na Wydziale Grafiki – w 1953.

Praca w „Przekroju” i inne prace artystyczne

W latach 1951–1978 był stałym ilustratorem tygodnika „Przekrój”, w którym zamieszczał swoje rysunki, a także tworzył charakterystyczną szatę graficzną pisma, z którym współpracował do końca życia – projektując jego okładki. Ponadto zajmował się grafiką książki (okładki, ilustracje, projekty typograficzne), scenografią teatralną, plakatem. Współpracował z pismem „Zebra” (początkowo – „Czarno na białym”), „Ty i Ja” i „Młodym Technikiem”. Zilustrował między innymi Cyberiadę i Bajki robotów Stanisława Lema. Wykonał też ilustracje do dzieł Franza Kafki, Sławomira Mrożka, Juliusza Verne’a. Tworzył głównie techniką rysunku piórkiem i tuszem oraz collage'u.

Prace Daniela Mroza posiadały własny, oryginalny styl. Cechowały je surrealizm i groteskowość. W początkowym okresie były one inspirowane przez collage Maxa Ernsta. Z czasem dominuje w nich absurdalność związana z pisarstwem Mrożka i Lema. Ilustracje Mroza wywarły wpływ na pokolenie czytelników tych popularnych autorów. Ich styl związał się nierozerwalnie z ilustrowaną prozą i dlatego niejednokrotnie były one powtarzane w zagranicznych wydaniach tych książek. Daniel Mróz był wymieniany we wszystkich ważnych światowych almanachach grafików. Wielu ilustratorów starało się naśladować styl Daniela Mroza.

Życie prywatne

Był żonaty z Aliną Nieniewską, koleżanką ze studiów na Akademii Sztuk Pięknych, absolwentką Wydziału Tkaniny Artystycznej. Córka Łucja Mróz-Raynoch, absolwentka ASP w Krakowie, też jest grafikiem oraz autorką filmów animowanych. Całe życie mieszkał w centrum starego Krakowa, stając się charakterystyczną postacią w pejzażu miasta.

Wybrane publikacje książkowe ilustrowane przez artystę

Tu są bajki, Ludwik Jerzy Kern, 1953; II wyd. 1954
Bajki drugie, Ludwik Jerzy Kern, 1954
Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, Konstanty Ildefons Gałczyński, 1954
Satyry, Artur Maria Swinarski, 1955
Do widzenia zwierzęta, Ludwik Jerzy Kern, 1956
Profesor Tutka i inne opowiadania, Jerzy Szaniawski, 1956; II wyd. 1960
Słoń, Sławomir Mrożek,1957
Wesele w Atomicach, Sławomir Mrożek,1959
Myśli nieuczesane, Stanisław Jerzy Lec,1959
Łgarze pod Złotą Kotwicą, Jerzy Szaniawski, WL 1960
Mit o świętym Jerzym, Jerzy Harasymowicz, 1960
Fantastyczne opowieści, 1961 i WL 1975 (seria Groza i Fantastyka)
Posłanie z Piątej Planety, Zbiór opowiadań SF, Nasza Księgarnia 1964
Cyberiada, Stanisław Lem, WL 1965 i 1972, Verba 1990
Wyprawa do wnętrza Ziemi, Jules Verne, Nasza Księgarnia 1959
Powrót do Jamy, Jan Paweł Gawlik, 1961
Wyłapuję szczęście z powietrza, Jan Stoberski, WL 1966
Onager – zbiór opowiadań rosyjskich, WL 1967
Opowiadania niesamowite, Aleksandr Grin, Iskry, 1971
Miasto mojej matki, W cieniu zapomnianej olszyny, Juliusz Kaden-Bandrowski, Nasza Księgarnia, W-wa 1971
Łowcy meteorów, Jules Verne, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia 1973
Zwierzydełka, Robert Stiller, WL 1977
Vademecum erotomana, Jerzy Wittlin, WL 1974
Okładki – m.in.: Witold Gombrowicz, Bakakaj, 1957; Jerzy Harasymowicz, Wieża melancholii, 1958; Jan Stoberski, Zwierzenia durnia, 1958; Stanisław Lem, Inwazja z Aldebarana, 1959; Antoni Słomimski, Torpeda czasu, 1967; Jan Stoberski, Będę żył dalej!, 1969.

Daniel Mróz jako scenograf

Jako scenograf współpracował z teatrami: Starym, im. Słowackiego, Bagatela, Ludowym, Groteska w Krakowie, Ateneum, Dramatycznym, Współczesnym w Warszawie, im. Jaracza w Łodzi, Współczesnym i Polskim we Wrocławiu, Lubuskim w Zielonej Górze, Dolnośląskim w Jeleniej Górze,. Śląskim w Katowicach, im. Solskiego w Tarnowie, im. Żeromskiego w Kielcach, im. Bogusławskiego w Kaliszu, Zagłębia w Sosnowcu.Scenografie te powstawały do sztuk m.in.: Sławomira Mrożka, Tadeusza Różewicza, Helmuta Kajzara, Sofoklesa, Bertolda Brechta, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Mirona Białoszewskiego, Jana Drdy, Witolda Wandurskiego – w reżyserii Józefa Szajny, Andrzeja Witkowskiego, Helmuta Kajzara, Piotra Piaskowskiego, Ryszarda Majora, Ryszarda Żuromskiego, Jerzego Zegalskiego, Andrzeja Makowieckiego, Jerzego Sopoćki.

Wystawy

I Ogólnopolska Wystawa Grafiki Artystycznej i Rysunku, Warszawa 1956.
„Symbolizm i surrealizm”, Wystawa „Grupy Krakowskiej”, Kraków 1958.
Wystawa „Grupy Krakowskiej”, Paryż, 1957
Wystawa „Grupy Krakowskiej”, Bruksela, 1957
Wystawa indywidualna, Galeria „Krzysztofory”, Kraków, 1959
II Wystawa „Grupy Krakowskiej”, Kraków 1960
Wystawa indywidualna, Galeria Maya, Bruksela, 1964
Wystawa indywidualna, Galeria „Krzysztofory”, Kraków, 1966
Wystawa indywidualna, Szwecja, 1968
Wystawa indywidualna, Galeria Kordegarda, Warszawa, 1990
Wystawa indywidualna, Muzeum Historyczne m. Krakowa, 1992
Wystawa indywidualna, Galeria Teatru 38, Kraków, 2002
„Rysownicy Przekroju”, wystawa rysowników tygodnika, Królikarnia, Warszawa 2004
Wystawa indywidualna, Galeria Starmach, Kraków, 2010
Wystawa indywidualna, BWA, Jelenia Góra, 2011
Wystawa ilustracji Mroza do utworów S. Lema „Lem ilustrowany”, Galeria Książki Biblioteki Pod Atlantami, Wałbrzych, 2011
„Daniel Mróz”, Dom Kultury w Skale, marzec 2012
„Rysunki Daniela Mroza”, Galeria Klubu Niezależnych Działań Twórczych „Marchołt” w Katowicach, kwiecień/maj 2012
„Mróz i Lem”, wystawa ilustracji Mroza do utworów St. Lema, Centrum Designu w Gdyni, sierpień-październik 2012
„Rączki Daniela Mroza” wystawa w Galerii Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, listopad 2012
„Artyści przypomniani. Daniel Mróz” wystawa w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa (kamienica Hipolitów), luty-maj 2015^[3]
„Nadchodzi Mróz” wystawa w Galerii „Tymczasem”, Centrum Kultury Zamek, Wrocław, listopad 2016-styczeń 2017
"Lems Tierleben nach Mróz", wystawa w Teatrze Państwowym w Darmstadt (Staatstheater Darmstadt) w ramach festiwalu "Komet Lem", styczeń-marzec 2017
"Pomniki nieuczesane", wystawa w Galerii Artemis, Kraków, marzec-kwiecień 2017

Monografie i film o Danielu Mrozie

Daniel Mróz, Jerzy Kwiatkowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1961 r.
Mróz, Mrożek, Lem i inni..., Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1988 r.
Idzie Mróz – film krótkometrażowy z udziałem artysty i jego prac. Daniel Mróz wykonał też plansze tytułowe do filmu. Reżyseria Piotr Andrejew, 21 min; producent: WFO Łódź, 1973 r.

Przypisy

↑ Klerk heroiczny: wspomnienia o Karolu Irzykowskim, Barbara Winklowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976 (str. 54)
↑ dane biograficzne na podstawie tekstów zamieszczonych w katalogach wystaw Daniela Mroza: Starmach Gallery w Krakowie, 2010 r.; autorzy: Józef Chrobak, Justyna Michalik, ISBN 978-83-913075-8-8 oraz BWA w Jeleniej Górze, 2011 r.; autorzy: Joanna Mielech, Adam Macedoński, Łucja Mróz-Raynoch, ISBN 978-83-87871-77-2
↑ Wystawa: „Artyści przypomniani – Daniel Mróz” w Kamienicy Hipolitów. mhk.pl, 2015-02-09. [dostęp 2015-04-28]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[1] Klerk heroiczny: wspomnienia o Karolu Irzykowskim, Barbara Winklowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976 (str. 54)

[2] raficzne na podstawie tekstów zamieszczonych w katalogach wystaw Daniela Mroza: Starmach Gallery w Krakowie, 2010 r.; autorzy: Józef Chrobak, Justyna Michalik, ISBN 978-83-913075-8-8 oraz BWA w Jeleniej Górze, 2011 r.; autorzy: Joanna Mielech, Adam Macedoński, Łucja Mróz-Raynoch, ISBN 978-83-87871-77-2

[3] Wystawa: „Artyści przypomniani – Daniel Mróz” w Kamienicy Hipolitów. mhk.pl, 2015-02-09. [dostęp 2015-04-28]. (pol.).

[1]

[2]

[3]