Darmowy sklep

Wnętrze darmowego sklepu w Bochum w Niemczech.

Darmowy sklep (ang. give-away shop, freeshops, free store, swap shop) – rodzaj sklepu, w którym wszystkie towary są udostępniane bezpłatnie.

W darmowych sklepach, podobnie jak w przypadku sklepów charytatywnych, większość asortymentu stanowią rzeczy używane – jednak wszystko jest dostępne nieodpłatnie. Niezależnie od tego, jakiego rodzaju są to przedmioty, wszystkie zostają udostępnione za darmo, chociaż niekiedy sklepy prowadzą politykę „jeden za jeden”, czyli (czyli tzw. „sklepy wymiany”). Bezpłatny sklep jest formą konstruktywnej akcji bezpośredniej, która umożliwia ludziom wymianę towarów i usług poza gospodarką opartą na pieniądzu^[1][2].

Historia

W latach 60. XX w. anarchistyczna grupa artystyczna Diggers^[3] otwierała darmowe sklepy, w których oddawała swoje rekwizyty, zapewniała darmowe jedzenie, dystrybuowała bezpłatnie leki, rozdawała pieniądze, organizowała bezpłatne koncerty muzyczne oraz wykonywała dzieła sztuki^[4]. Diggers wzięli swoją nazwę od oryginalnych angielskich diggerów, którzy działali podczas rewolucji angielskiej w XVII w^[5]. Starali się stworzyć mini-społeczeństwo wolne od pieniędzy i kapitalizmu^[6]. Chociaż darmowe sklepy nie były rzadkością w Stanach Zjednoczonych od lat 60. XX wieku, to dopiero ruch freegański szerzej zainspirował do ich tworzenia.

Typy

W darmowym sklepie każdy ma możliwość zabrania rzeczy, która jest mu potrzebna. Osoby najczęściej korzystające z darmowych sklepów to ci, którzy są do nich prowadzeni z potrzeby (ubodzy finansowo, tacy jak studenci, samotni rodzice czy osoby starsze) lub z przekonania (antykapitaliści czy ekolodzy). Sklepy działają również w oparciu o wymianę. W sytuacji, jeśli ktoś chciałby wziąć jakąś rzecz ze sklepu, musi w zamian zostawić coś innego, co mogłoby być przydatne komuś innemu.

W Polsce darmowe sklepy znajdują się w różnych miastach, m.in. Po-Dzielnia w Poznaniu^[7], Dzielna7 w Kielcach^[8], freeshop w Opolu^[9] czy sklep działający na skłocie Syrena^[10] oraz Podzielnia w Warszawie^[11]. Organizowane są też często wydarzenia, w czasie których można przynieść niepotrzebne rzeczy lub wziąć coś, czego się potrzebuje^[12][13].

Podobne zjawiska

W Stanach Zjednoczonych, grupy działające w ramach ruchu Really Really Free Market, organizują okresowe „dni na rynku” w parkach miejskich. Uczestnicy takich wydarzeń dzielą się niepotrzebnymi przedmiotami, jedzeniem oraz swoimi umiejętnościami i talentami (rozrywka, strzyżenie, itp.). Niekiedy używane przedmioty dobierane są z domów darczyńców. Ofiarodawcy często nie kierują się potrzebami finansowymi lub stricte antykapitalistycznymi przekonaniami, ale chęcią pozbycia się tego, co w innym przypadku byłoby śmieciami^[14].

Innym podobnym zjawiskiem jest organizacja Freecycle Network. Została założona w Arizonie w Stanach Zjednoczonych w celu skontaktowania ludzi, którzy mieli dodatkowe rzeczy do pozbycia się, a którzy czegoś potrzebowali. Było to zorganizowanych jako listy dyskusyjne/dystrybucyjne i zwykle umieszczane na jednej z bezpłatnych stron internetowych. Podobna koncepcja funkcjonuje w Australii od 2011. Za pośrednictwem Ziilch, witryny internetowej, która umożliwia bezpłatne wystawianie towarów na sprzedaż przez inne osoby bez żadnych kosztów^[15].

W 2007 podobna koncepcja zaczęła się rozwijać w hrabstwie Devon w Anglii, gdzie powstała grupa bezpłatnych księgarni o nazwie Book-Cycle; jest to zarejestrowana organizacja charytatywna prowadzona przez wolontariuszy, która przekazuje książki i drzewa w zamian za darowizny. Dochody są wykorzystywane do wysyłania bezpłatnych książek do krajów rozwijających się i sadzenia drzew w okolicy^[16].

W internecie działają witryny, na których ludzie wymieniają się rzeczami lub oddają je za darmo^[17][18].

Zobacz też

• Jadłodzielnia

Przypisy

1. Free shop – pierwszy darmowy sklep [online], Słubice24.pl [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
2. Give-away shop [online], Moneyless.org [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-26]  (pol.).
3. John CampbellJ.C. McMillian John CampbellJ.C., PaulP. Buhle PaulP., New Left Revisited, Temple University Press, 2008, ISBN 978-1-59213-797-8 [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (ang.). Brak numerów stron w książce
4. Mark HamiltonM.H. Lytle Mark HamiltonM.H., America's Uncivil Wars: The Sixties Era from Elvis to the Fall of Richard Nixon, Oxford University Press, 2005, ISBN 978-0-19-029184-6 . Brak numerów stron w książce
5. Overview: who were (are) the Diggers? [online], www.diggers.org [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-05]  (ang.).
6. American Experience [online], Summer of Love, 30 stycznia 2017 [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-30]  (ang.).
7. PO:DZIELNIA [online], PO:DZIELNIA [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).strona główna serwisu
8. JoannaJ. Orkisz-Gola JoannaJ., Sklep, a w nim... wszystko za darmo. Inicjatywa Dzielna7 [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
9. MateuszM. Majnusz MateuszM., PiotrP. Zapotoczny PiotrP., Pierwszy freeshop w Opolu? Tu wszystko będzie za darmo [online], opole.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
10. Darmowy sklep [online], SYRENA [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
11. RedakcjaR. Warszawa RedakcjaR., Podzielnia - sklep, w którym wszystko jest za darmo. Już działa w Warszawie. Gdzie go znaleźć? [online], Warszawa Nasze Miasto, 15 września 2020 [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
12. Freeshop, czyli wielka wymianka. Ludzi tyle, że zabrakło miejsc [ZDJĘCIA] [online], opole.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
13. 19.10 i 20.10 w Krakowie Wielki Kiermasz Rzeczy Wszelakich [online], Stawiamy na łapy [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
14. The Really Really Free Market. Instituting the Gift Economy [online], CrimethInc. [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (ang.).
15. ZoyaZ. Sheftalovich ZoyaZ., Selling and trading your things online - shopping [online], CHOICE, 20 grudnia 2016 [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (ang.).
16. FAQ [online], Book Cycle [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (ang.).
17. Lista miejsc, gdzie można oddać niepotrzebne rzeczy (cała Polska) [online], Simplicite, 28 października 2019 [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).
18. Internetowa grupa "śmieciarka" - ratują niepotrzebne rzeczy, które innym mogą się przydać [online], Radio Łódź [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-14]  (pol.).