Malowidła naskalne na stanowisku Dhambalin, widoczne owce, węże i kozy | |
Państwo | |
---|---|
Rodzaj | |
Położenie na mapie Somalilandu | |
Położenie na mapie Somalii | |
Położenie na mapie Afryki | |
10°22′02,1″N 45°25′57,2″E/10,367250 45,432556 |
Dhambalin – stanowisko archeologiczne odkryte w 2007 roku, znajdujące się w północnej Somalii, na terenie nieuznawanej na arenie międzynarodowej Republiki Somalilandu, ok. 30 km od wybrzeża Zatoki Adeńskiej i ok. 60 km na wschód od miasta Berbera[1].
Jest to koleba skalna z piaskowca pokryta kolorowymi i dobrze zachowanymi, liczącymi od 3 do 5 tys. lat malowidłami naskalnymi przedstawiającymi postaci ludzkie oraz różne gatunki zwierząt, w tym m.in. najstarsze w kraju wizerunki owiec[2].
Malowidła w Dhambalin odkryła dla nauki jesienią 2007 roku dr Sada Mire , somalijska archeolożka, która w wieku 15 lat wyemigrowała wraz z matką i siostrą do Szwecji, uciekając przed wojną domową[3]. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie w Lund oraz w Instytucie Archeologii University College London badaczka podjęła pracę w somalilandzkim Ministerstwie Turystyki i Kultury, stając na czele Departamentu Archeologii[1][3]. Tam zgłosiło się do niej dwóch mieszkańców małej wioski Beenyo Dhaadheer położonej 60 km na wschód od Berbery, którzy opowiedzieli Mire o jaskini w pobliżu ich osady i znajdujących się w niej malowidłach[1]. Badania na stanowisku Dhambalin przeprowadzono od września do grudnia 2007 roku[1].
Nazwa stanowiska pochodzi od somalijskiego słowa dhambalin oznaczającego „połowę góry przeciętą pionowo”, co odnosi się do kształtu skały, na której odnaleziono malowidła[1]. Zajmują one fragment o wymiarach 12 m × 4 m jednej ze ścian skalnej koleby zbudowanej z piaskowca[1].
Duża jest koncentracja wykonanych rysunków. Częściowo nakładają się one na siebie, tworząc wielobarwną mozaikę warstw zachowanych w różnym stanie i o różnym wieku. Są one koloru czerwonego, terakotowego, białego, brązowoczerwonego, szarego, żółtobrązowego i czarnego[1].
Na malowidłach przedstawionych zostało od 8 do 10 postaci ludzkich, głównie w scenach polowań z łukami, strzałami i maczugami. Część postaci ma nakrycia głowy bądź maski oraz uniesione ramiona[1][2].
Malowidła z Dhambalin charakteryzują się bardzo bogatym przedstawieniem wielu różnych gatunków zwierząt, wśród nich m.in. psów pomagających myśliwym w polowaniu na antylopy, zwierząt hodowlanych takich jak kozy, bydło, w tym krowy pozbawione głów, oraz owce[1]. Wizerunki owiec z Dhambalin (jest ich czternaście[1]) to najstarsze wyobrażenia tych zwierząt na terenie kraju[2]. Część zwierząt ma charakterystyczne opaski bądź naszyjniki na grzbietach i brzuchach, co prawdopodobnie ma znaczenie rytualne[4][3]. Przedstawiona na rysunkach fauna obejmuje również dzikie gatunki zwierząt. Oprócz antylop są nimi węże, żółw, oryks, lwy lub inne dzikie koty, zwierzęta przypominające pawiany, a także osiem wizerunków żyraf, które współcześnie już nie występują na terenie Somalilandu ze względu na suchy, pustynny klimat tego obszaru[2][1][4].
W odległości kilkuset metrów od skały z malowidłami znajduje się kilka pochówków z czasów przedislamskich, znanych lokalnie jako Arawelo[1].
Stanowisko Dhambalin wykazuje pewne podobieństwa do neolitycznego stylu arabsko-etiopskiego rozpowszechnionego na obszarze Rogu Afryki, np. na stanowisku Laas Geel koło Hargejsy[1].
Choć malowidła zostały uznane za wyjątkowe, kwalifikujące się do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2], to ze względu na brak międzynarodowego uznania Somalilandu, na terenie którego znajduje się Dhambalin oraz fakt ratyfikowania przez Somalię Konwencji światowego dziedzictwa dopiero w lipcu 2020 roku[5] stanowisko wciąż pozostaje nieobjęte żadną formą ochrony i jest zagrożone erozją oraz grabieżami[6]. W regionie nie przeprowadzono dotąd również wykopalisk archeologicznych, ponieważ w Somalilandzie nie ma muzeum, które mogłoby przyjąć pozyskane artefakty, zaś w stolicy Somalii, Mogadiszu, częste są grabieże w muzeach ze względu na wciąż trwającą wojnę domową[6].