| Częstotliwość | |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres | |
| Wydawca | |
| Organ prasowy |
Partia Narodowa (do 1990) |
| Język | |
| Pierwszy numer |
1915 |
| Redaktor naczelny |
Willem Jordaan |
| Średni nakład |
91 665 egz. (2008) |
| Strona internetowa | |
„Die Burger” – południowoafrykański dziennik, wydawany przez koncern Naspers (od 2000 za pośrednictwem spółki zależnej Media24) w języku afrikaans. Jest rozpowszechniany w Prowincji Przylądkowej Zachodniej i Wschodniej. W 2008 roku osiągnął nakład 91 665 egzemplarzy.
Dziennik był pierwszym tytułem wydawnictwa Die Nasionale Pers ("Drukarnia Narodowa", od 1998 Naspers), powołanego w maju 1915 przez założyciela Partii Narodowej (1914), gen. Barry'ego Hertzoga i organizatora tej partii w Kraju Przylądkowym, prawnika Williego A. Hofmeyra, ze środków magnata diamentowego Janniego Maraisa i bogatych rolników[1][2][3][4]. Od założenia stanowił organ prasowy Partii Narodowej, a jego redakcja mieściła się w Kapsztadzie.
Pierwszy numer gazety ukazał się 26 lipca 1915, a jej pierwszym redaktorem naczelnym został Daniel F. Malan, pastor zgromadzenia NG Graaff-Reinet. Debiutancka edycja, opublikowana pod tytułem „De Burger” miała 10 stron, graficzne reklamy na pierwszej stronie, 7 kolumn, działy: krajowy i zagraniczny, a także sekcję kulturalną i ekonomiczną oraz kolumnę felietonów. Jednym z wiodących tematów była religia.[5]
Dziennik skupiał przede wszystkim prawicowe środowiska afrykanerskie, niemniej jednak był pierwotnie wydawany po holendersku. Już rok później, na fali kampanii na rzecz zrównania praw afrikaans z urzędowymi holenderskim i angielskim, zaczęły ukazywać się pierwsze artykuły w języku narodowym Burów; w 1921 gazeta zaczęła być wydawana w całości w afrikaans, a jej tytuł zmieniono z holenderskiego „De Burger” na afrykanerskie „Die Burger”.
W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku gazeta w sposób satyryczny wyrażała niechęć afrykanerskich rolników i robotników do anglojęzycznych kapitalistów[6].
W okresie po II wojnie światowej dziennik był zaangażowany we wprowadzanie przez Partię Narodową programu segregacji rasowej, znanego jako apartheid. Korespondent polityczny gazety Piet Cillié (1917–1999[7]) jako pierwszy użył pojęcia apartheidu w ogłoszonym na jej łamach artykule z 26 marca 1943[5][8]. Cillié, który prowadził rubrykę pod pseudonimem „Dawie”, stał się obok polityka Partii Narodowej Hendrika Verwoerda głównym orędownikiem apartheidu w jego początkowym okresie[9]. Pod jego sterami od 1954 dziennik przystąpił do radykalnej obrony afrykanerskiej „rewolucji narodowej”, związanej z dojściem do władzy Partii Narodowej w 1948[10]. W latach 1948–1956 redakcja „Die Burger” prowadziła zakończoną sukcesem kampanię na rzecz odebrania powszechnego prawa wyborczego Koloredom[11], uznawanym za podgrupę Afrykanerów[12]. W latach 1956–1961 przeszła na pozycje, które określała „zaangażowaną niezależnością”, upominając się o pozyskanie Koloredów poprzez zmianę polityki i kwestionując niektóre środki egzekwowania apartheidu (np. osobne wejścia dla białych i czarnych)[13]. Publikowała wówczas teksty kolorowych polityków i działaczy, a w 1958 poparła ich frakcję w parlamencie[5]. W lipcu 1960 na wniosek Afrykanerskiego Związku Braci w związku z zachowaniem przez Koloredów lojalności wobec rządu po masakrze w Sharpeville Cillié wysunął propozycję bezpośredniej reprezentacji parlamentarnej dla Koloredów, od której dziennik odżegnał się w styczniu 1961 po jej storpedowaniu przez premiera Verwoerda[14]. W 1968 gazeta poparła pomysł zastąpienia białej reprezentacji dla Koloredów przez osobną izbę parlamentarną[12]. W 1980 redaktor naczelny Beukes wystosował przeprosiny do szefa Partii Narodowej Pietera Willema Bothy na wieść o jego niezadowoleniu z jednego z opublikowanych artykułów[15]. W okresie referendum konstytucyjnego z 1983 rubrykę „Deur Dawie” prowadził Ebbe Dommisse (ur. 1940[16]), znany jako „komisarz polityczny” Partii Narodowej[17].
W 1990 wraz z nadejściem schyłkowego okresu apartheidu na prośbę ówczesnego redaktora naczelnego Dommissego oddział Partii Narodowej na Kraj Przylądkowy zakończył wykorzystywanie dziennika jako organu prasowego ugrupowania. W 1996 redakcja odmówiła złożenia wyjaśnień przed Komisją Prawdy i Pojednania, uczyniło to natomiast w 1997 z własnej inicjatywy 127 dziennikarzy[5][18]. W okresie 1994–1999 gazeta strzegła interesów białej mniejszości[19]. Podczas wyborów parlamentarnych w 1994 zalecała głosowanie na Partię Narodową, w 1999 wzywała do głosowania na jedno z ugrupowań „demokratycznej opozycji”, a w 2004 już tylko do udziału w wyborach. W 2006 Henry Jeffreys został pierwszym czarnoskórym redaktorem naczelnym. W 2015 prezeska grupy Media24, zarządzającej gazetą z ramienia Naspersu, Esmare Weideman, złożyła podczas obchodów stulecia dziennika przeprosiny za współudział w apartheidzie przypominając dyskryminację przestrzenną wobec kolorowych pracowników redakcji[20].
„Die Burger” sprzeciwia się wypieraniu języka afrikaans przez angielski, zarzucając Afrykańskiemu Kongresowi Narodowemu wrogość do afrikaans[21]. W 2008 wśród jego czytelników było więcej kolorowych niż białych, choć wśród klientów i odbiorców reklamy wciąż przeważali biali[22]. W 2015 dziennik zareagował na zastąpienie języka wykładowego afrikaans na Uniwersytecie w Stellenbosch przez angielski plakatami z napisem „RIP Afrikaans”[23].