Doina Cornea
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 maja 2018 |
| Zawód, zajęcie |
lingwistka, działaczka społeczna |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Małżeństwo |
Leontin Juhas |
| Dzieci |
Ariadna |
| Odznaczenia | |
 
| |
Doina Cornea (ur. 30 maja 1929 w Braszowie, zm. 3 maja 2018 w Klużu-Napoce[1]) – rumuńska lingwistka i działaczka społeczna, dysydentka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Córka Iacoba i Marii (z d. Moga). W 1948 podjęła studia z zakresu języków romańskich na Uniwersytecie Babeșa i Bolyaia w Klużu-Napoce. Po ukończeniu studiów rozpoczęła pracę nauczycielki języka francuskiego w szkole średniej w Zalău. Po ślubie z prawnikiem pracującym w Zalău, w 1958 powróciła do Klużu, gdzie rozpoczęła pracę naukową na macierzystym uniwersytecie[1].
Początki działalności politycznej
[edytuj | edytuj kod]W 1980 opublikowała w drugim obiegu wydawniczym tłumaczenie dzieła Mircei Eliadego Încercarea Labirintului (Próba labiryntu), a następnie cztery kolejne tłumaczenia. W 1982 wysłała nielegalnie pierwszy swój list do Radia Wolna Europa, w którym wyraziła protest przeciwko rządom Nicolae Ceaușescu[1]. Pisząc o kryzysie dotykającym Rumunię dostrzegała nie tylko jego ekonomiczne uwarunkowania, ale także kryzys duchowy Rumunów, których sytuacja zmusiła do przedkładania wartości materialnych nad duchowe[2]. Mimo iż Cornea nie chciał ujawniać swojego nazwiska, dziennikarze Radia Wolna Europa nie zrozumieli jej intencji i opublikowali list w całości, podając personalia autorki. 15 września Cornea została zwolniona z pracy, oficjalnie pod pretekstem udostępniania studentom zakazanej literatury[1].
Drugi list Corneu, który został upubliczniony przez BBC i Radio Wolna Europa zawierał protest przeciwko represjom wobec środowiska akademickiego i skargę, że nikt nie bronił jej przed zwolnieniem z pracy. Kolejny list skierowała w sierpniu 1987 bezpośrednio do Nicolae Ceaușescu, domagając się reformy szkolnictwa wyższego, autonomii uniwersytetów, a także podjęcia współpracy z uniwersytetami zagranicznymi[3]. W czasie wystąpienia robotników Braszowa w listopadzie 1987, wspólnie z synem kolportowała tekst manifestu, w którym wyrażała solidarność z robotnikami protestującymi przeciwko władzom komunistycznym[2]. Za ten czyn została aresztowana przez funkcjonariuszy Securitate. Z więzienia została uwolniona w grudniu 1987, wskutek presji państw zachodnich i po emisji przez telewizję francuską filmu o współczesnej Rumunii, w którym znalazł się fragment starego wywiadu z Doiną Corneą. Latem 1988 została zaproszona na konferencję praw człowieka w Krakowie, ale zaproszenie do niej nie dotarło, a władze Rumunii nie wydały jej paszportu. 23 sierpnia 1988 Cornea napisała list, odczytany w programie RWE, w którym uznawała Ceaușescu osobiście odpowiedzialnym za katastrofę Rumunii i proponowała mu albo podanie się do dymisji albo wprowadzenie reform społeczno-politycznych[2].
W 1988 została umieszczona w areszcie domowym, a dziennikarze telewizji belgijskiej, którzy wcześniej przeprowadzali z nią wywiad rozpoczęli kampanię na rzecz jej uwolnienia[4]. W sprawie Cornei interweniował belgijski minister spraw zagranicznych Leo Tindemans, a także były prezydent Francji Valéry Giscard d’Estaing. Mimo uwięzienia, Cornea przekazała dwa listy na Zachód, uznając swoje uwięzienie za niezgodne z rumuńskim prawem i jako przykład arbitralnych działań władz. Łącznie przesłała na Zachód trzydzieści listów[4]. W 1989 otrzymała osobiste zaproszenie od Danielle Mitterrand (żony prezydenta Francji François Mitterranda) do udziału w obchodach 200 rocznicy Rewolucji Francuskiej, ale po raz kolejny władze rumuńskie uniemożliwiły jej wyjazd[2].
Działalność po roku 1989
[edytuj | edytuj kod]W czasie Rumuńskiej Rewolucji w grudniu 1989, Cornea została uwolniona i wzięła udział w demonstracjach ulicznych w Klużu. Zaproszona do udziału w Radzie Narodowej Frontu Ocalenia Narodowego, zgodziła się na udział w jego pracach, ale po decyzji o przekształceniu Frontu w partię polityczną, w 1990 wystąpiła z niego[1]. Wspólnie z grupą dysydentów (Ana Blandiana, Mihai Sora, Mircea Dinescu) zaangażowała się w serię protestów przeciwko nowym władzom, kierowanym przez Iona Iliescu[4]. Była współzałożycielką Demokratycznego Anty-Totalitarnego Forum Rumunii (Forumul Democrat Antitotalitar din România), który był próbą zjednoczenia środowisk opozycyjnych wobec rządów postkomunistycznych. Z czasem Forum przekształciło się w Rumuńską Konwencję Demokratyczną, która doprowadziła w 1996 do przejęcia władzy przez Emila Constantinescu.
Pod koniec życia Cornea działała w Grupie Dialogu Społecznego i w Fundacji Pamięci Kulturowej. Zmarła po długiej chorobie w Klużu i została pochowana z honorami wojskowymi na cmentarzu Hajongard[3].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Była mężatką (mąż Leontin Juhas), miała dwoje dzieci (Ariadnę i Leontina)[2].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- 2009: Komandor Legii Honorowej[4]
- 2018: Wielki Krzyż Orderu Gwiazdy Rumunii
W 1989 została wyróżniona norweską Nagrodą Rafto za działania w zakresie praw człowieka. Otrzymała doktorat honoris causa Wolnego Uniwersytetu w Brukseli.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Romanian anti-communist dissident Doina Cornea dies. = 2017-06-09 [online], washingtonpost.com, 2018 [dostęp 2022-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-04] (ang.).
- ↑ a b c d e Mort de Doina Cornea, figure de la résistance roumaine au communisme. = 2022-06-16 [online], Le Monde, 2018 (fr.).
- ↑ a b Georgeta Gheorghe, Human rights activist and anti-Communist dissident Doina Cornea dies aged 88. = 2022-06-16 [online], business-review.eu, 2018 (ang.).
- ↑ a b c d Romanian anti-communist icon Doina Cornea dies at 88. = 2022-06-16 [online], france24.com, 2018 (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- „Próbowałam żyć tak, jakby strach nie istniał”. = 2022-06-16 [online], tvn24.pl, 2018 (pol.).