Dolar Draped Bust (1804)

Dolar Draped Bust (1804)
Państwo	Stany Zjednoczone
Emitent	Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych
Mennica	U.S. Mint
Nominał	1 dolar amerykański
Lata bicia	1834–1835 oraz 1859–1860
Awers
Projekt:	Profil Miss Liberty
Projektant:	Gilbert Stuart
Rewers
Projekt	tzw. Heraldic Eagle
Projektant	Gilbert Stuart
Opis fizyczny
Masa	Klasa I: 26,58 g–26,98 g Klasa II: 25,45 g Klasa III: 26,10 g–26,97 g
Średnica	39–40 mm
Krawędź	z napisem „HUNDRED CENTS ONE DOLLAR OR UNIT”
Materiał	Ag 892 (ustawowo)
Stempel	lustrzany

Dolar Draped Bust (1804) – amerykańska srebrna moneta próbna o nominale jednego dolara amerykańskiego wybita początkowo na potrzeby podróży dyplomatycznych Edmunda Robertsa(inne języki) po Azji i Bliskim Wschodzie. Data wybicia na awersie sugeruje rok 1804, jednak monety te rzeczywiście były wybijane w latach 1834–1835 przez U.S. Mint. W latach 1859–1860 mennica wznowiła wybijanie tej monety, z drobnymi zmianami rewersu, na cele kolekcjonerskie. Właściwy dolar Draped Bust był emitowany w latach 1795–1803. W 1804 roku prezydent Thomas Jefferson wstrzymał wybijanie srebrnych monet jednodolarowych ze względu na ich odpływ poza granice państwa oraz problemy związane z zaopatrzeniem mennicy w kruszec na monety o tym nominale.

Współcześnie rozróżnia się trzy typy tej monety (używane są także określenia klasa I, klasa II i klasa III). Znanych jest ponad 15 sztuk monet ze wszystkich odmian. Ze względu na swoją historię moneta została nazwana przez amerykańskiego numizmatyka i handlarza monetami Benjamina Maximilliana Mehla(inne języki) mianem King of American Coins.

Tło historyczne

Pierwsza ustawa dotycząca amerykańskiego mennictwa została podpisana przez prezydenta Jerzego Waszyngtona 2 kwietnia 1792 roku. Ustawa ta przyznawała prezydentowi prawo utworzenia państwowej mennicy i zatrudnienia w niej niezbędnych pracowników^[1]. Zezwalała ponadto na bicie następujących nominałów: 10 dolarów (Eagle), 5 dolarów (Half Eagle), 2,5 dolara (Quarter Eagle) ze złota; 1 dolar, 50 centów, 25 centów, 10 centów, 5 centów ze srebra; oraz 1 cent i 1/2 centa z miedzi^[2]. Na pierwszego dyrektora prezydent desygnował Davida Rittenhouse’a. Początkowo emitowano przede wszystkim monety miedziane. Wynikało to z faktu, że w kwietniu 1792 roku Kongres ustalił wysokość poręczeń dla każdego ze stanowisk głównego mincerza i probiercy na wysokość 10 000 dolarów. Obaj urzędnicy nie mogli znaleźć poręczeń, które spełniłyby ten wymóg i pozwoliły na bicie srebrnych monet. Dopiero po interwencji sekretarza stanu Thomasa Jeffersona Kongres i obniżeniu kwot poręczeń mennica mogła rozpocząć przygotowania do rozpoczęcia wybijania srebrnych monet^[3].

 Osobne artykuły: Dolar Flowing Hair i Dolar Draped Bust.

Prace nad wizerunkiem pierwszego dolara rozpoczął Robert Scot w 1794 roku^[4]. Jednak istnieje opinia, że prace te prowadził dużo wcześniej^[5][6]. W swojej propozycji Scot na awersie umieścił profil młodej kobiety ze swobodnie opadającymi włosami. Nad głową umieścił napis „LIBERTY”. Po lewej i prawej stronie głowy znalazły się gwiazdy w łącznej liczbie 15^[a][5]. Rewers natomiast przedstawiał orła otoczonego wieńcem^[4]. 15 października 1794 roku rozpoczęto bicie pierwszych srebrnych dolarów^[7]. Ze względu na zły stan zdrowia Rittenhouse zakończył swoją kadencję z dniem 30 czerwca 1795 roku. 9 lipca nowym dyrektorem mennicy został Henry William de Saussure. Nowy dyrektor postanowił zmienić wygląd wizerunków amerykańskich monet. Za zgodą prezydenta Waszyngtona poprosił malarza Gilberta Stuarta⁣, żeby ten rozpoczął prace nad nowymi propozycjami wizerunków monet^[8]. Bicie dolarów Draped Bust według projektu Stuarta rozpoczęto pod koniec października 1795 roku^[5]. W 1796 roku rząd Stanów Zjednoczonych zarządził poprawę wizerunków amerykańskich monet. Wynikało to z chęci dorównania standardom europejskim, gdzie na monetach coraz częściej na rewersach pojawiały się herby państwowe. W tym celu wykorzystano projekt Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych projektu Roberta Scota i na rewersie umieszczono tzw. Heraldic Eagle^[5][9]. Od 1800 roku ilość kruszcu zasilającego rezerwy mennicy zaczęła maleć, a co za tym idzie, malała także liczba wybijanych monet jednodolarowych^[10].

Problemy z zaopatrzeniem mennicy w srebro sprawiły, że w 1804 roku emisja tej monety została zawieszona przez prezydenta Thomasa Jeffersona^[5][11]. Inną przyczyną, która doprowadziła do zawieszenia wybijania monety jednodolarowej, był jej odpływ poza granice państwa, w szczególności do Chin. W pewnym momencie rząd amerykański brał pod uwagę pomysł zastąpienia w wymianie handlowej z chińskimi portami amerykańskich monet hiszpańskimi. Część z amerykańskich handlarzy została zmuszona do tego poprzez decyzję Jeffersona. Julian podkreśla, że wszystkie monety wybite jeszcze w 1804 roku miały na awersie wybity rok 1803^[b]. Wynikało to z dwóch faktów. Po pierwsze, pomysł o zawieszeniu bicia monet jednodolarowych pojawił się już w grudniu 1803 roku, wobec czego mennica nie podjęła wysiłku, aby zmienić stemple. Po drugie, w latach 1803–1805 w Stanach Zjednoczonych pojawił się niedobór stali narzędziowej, używanej do wyrobu stempli, co wymuszało optymalizację gospodarowania tym materiałem^[12].

Emisje dolarów Draped Bust z rokiem 1804

Misje dyplomatyczne Edmunda Robertsa

Przez 30 lat kwestia wznowienia bicia srebrnych monet jednodolarowych nie miała zwolenników. Jednak w 1834 roku rząd Stanów Zjednoczonych, w ramach polityki otwierania swojej gospodarki na nowe rynki, podjął decyzję o wysłaniu swojego specjalnego przedstawiciela Edmunda Robertsa z misjami dyplomatyczno-handlowymi do sułtana Maskatu i Omanu Sa’ida ibn Sultana oraz króla Syjamu Ramy III^[13]. W celu ułatwienia nawiązania kontaktów Roberts zaproponował wręczenie wspomnianym władcom prezentów. Wśród nich miały się znaleźć amerykańskie monety zapakowane w specjalne szkatuły w barwach flag odwiedzanego państwa. W tym samym roku Departament Stanu poprosił U.S. Mint i Departament Skarbu o przygotowanie specjalnych zestawów monet próbnych wybitych stemplem lustrzanym na potrzeby wizyt dyplomatycznych^[13][14].

Ówczesny dyrektor mennicy Samuel Moore postanowił skonsultować tę prośbę z innym urzędnikiem U.S. Mint Adamem Eckfeldtem(inne języki), który pracował w mennicy od 1792 roku i zgromadził w swojej kolekcji wszystkie monety wybite od tamtego czasu. Eckfeldt stwierdził jednak, że nie ma monety jednodolarowej wybitej w 1804 roku. Wynikało to z tego, iż niewiele osób wiedziało o fakcie wybijania monet jednodolarowych w 1804 roku z datą wsteczną^[13]. Również w archiwum stempli mennicy nie znaleziono takich, które miałby tę datę na awersie. Dlatego zlecono wykonanie stempli z rokiem 1804 dla srebrnej monety jednodolarowej i złotej dziesięciodolarowej (Eagle)^[14]. W listopadzie 1834 roku przygotowano dwa zestawy monet w specjalnych szkatułach, które z racji na swoje wykonanie były droższe od znajdujących się w nich monet. Pod koniec roku Departament Stanu przedłużył misję Robertsa o kolejne dwa państwa: Annam i Japonię. W tym celu Moore zamówił kolejne dwa zestawy monet. Tym razem szkatuły miały zostać wykonane w mennicy, a nie przez wynajętego artystę^[13]. W latach 1834–1835 wybito osiem sztuk takich monet^[15][13]. Opinia publiczna oraz kolekcjonerzy monet dowiedzieli się o emisji tej monety wraz z jej wyglądem z publikacji A Manual of Gold and Silver Coins autorstwa Jacoba Eckfeldta i Williama DuBoisa w 1842 roku^[16]. Typ monety wybity na potrzeby misji dyplomatycznych znany jest jako klasa I^[15][17].

Wznowione emisje Jamesa Snowdena i U.S. Mint

W latach 50. XIX wieku zainteresowanie amerykańskich kolekcjonerów starymi i rzadkimi monetami rosło. Ówczesny dyrektor mennicy James R. Snowden postanowił wznowić wybijanie wybranych monet i medali na cele kolekcjonerskie i handlowe^[18]. Świadczy o tym list Snowdena do sekretarza skarbu Howella Cobba z 22 stycznia 1859 roku. Dyrektor mennicy informuje w nim o dużym zainteresowaniu rzadkimi i próbnymi monetami ze strony kolekcjonerów. Snowden zaproponował, aby wybić kilka egzemplarzy każdej monety, a zyski osiągnięte ze sprzedaży przeznaczyć na rozwój izby z kolekcją monet U.S. Mint. Na swoją prośbę Snowden nie otrzymał odpowiedzi. Bowers używa tego faktu jako argumentu podającego pod wątpliwość legalność wznowienia bicia monety^[19]. Bowers podaje, że to publikacja Eckfeldta i DuBoisa mogła przyczynić się do wzrostu zainteresowania dolarem Draped Bust z rokiem 1804^[20].

Typy monety wybite w latach 1859–1860 nazywa się współcześnie klasą II i klasą III. Oba typy były wybite nielegalnie przez Theodore’a Eckfledta^[15]. W przypadku klasy II Eckfeldt przebił stemplem dolara Draped Bust z rokiem 1804 około pięciu szwajcarskich talarów strzeleckich z datą 1857. Snowden dowiedział się o tym samowolnym przebiciu talarów, ale zdołał wykupić tylko cztery z nich. Jedyny zachowany znajduje się w zbiorach Smithsonian Institution^[15][21][22]. Dolary z klasy III zostały wybite trochę później, ale trafiły do sprzedaży dopiero po odejściu Snowdena ze stanowiska w 1861 roku. Ich cechą charakterystyczną jest to, że napisy na krawędzi monety wykonano dopiero po wybiciu awersu i rewersu^[21]. Ponadto osoby zaangażowane w bicie monet z klasy III nadały im cechy monet obiegowych, aby stworzyć złudzenie, że były wykorzystywane w handlu w 1804 roku^[23][24]. Tym, co odróżniało od razu monety wspomnianych klas, to większa przerwa pomiędzy słowami „STATES” i „OF” w przypadku klas II i III^[15], a także dodanie trzynastej strzały do wiązki trzymanej przez orła w szponie również w przypadku monet klas II i III^[25].

W 1860 roku mennica wykonała kolejne monety, tym razem metodą galwanotechniki. Obecnie znane są ich cztery sztuki. Monety te są wybite w miedzi i pokryte warstwą srebra. Na rewersie, pomiędzy ogonem orła a słowem „AMERICA”, znalazł się napis „COPY”^[c][26].

W latach 1890–1891 znanych było 12 egzemplarzy dolara Draped Bust wybitego w różnych typach^[27].

Dolary Draped Bust z rokiem 1804 w XX i XXI wieku

Historia monety sprawiła, że jest ceniona przez wielu kolekcjonerów. Benjamin Mehl określił monetę mianem King of American Coins^[12], chociaż nie było to niczym nowym, ponieważ już w XIX wieku z podobnym uznaniem pisano o egzemplarzach dolara Draped Bust z rokiem 1804^[28].

Największą spośród egzemplarzy klasy III cenę osiągnął dolar Draped Bust z 1804 rokiem w 2009 roku na aukcji Heritage Auctions. Nabyto go za cenę 2,3 mln dolarów^[29].

W 1999 roku egzemplarz klasy I zwany the Watters-Childs Specimen został sprzedany na aukcji za 4,14 mln dolarów^[30]. W 2013 roku inny egzemplarz, również klasy I, sprzedano za 3 877 500 dolarów na aukcji Heritage Auctions^[31]. W 2021 roku na aukcji Stack’s Bowers Galleries zakupiono dolara klasy I za cenę 7,86 miliona dolarów, co uczyniło ten egzemplarz drugim co do wartości dolarem w historii Stanów Zjednoczonych. Pierwszym jest dolar Flowing Hair nabyty za 10 mln dolarów w 2013 roku na aukcji Stack’s Bowers Galleries^[32] .

Znane egzemplarze monety

Typ	Wizerunek		Nazwy egzemplarzy[33]
	Awers	Rewers
Klasa I			Mint Cabinet Specimen/U.S. Mint Specimen the Stickney Specimen/Eliasberg Collection coin King of Siam Presentation Specimen/Siam Specimen the Sultan of Muscat Presentation Specimen/Watters Specimen Dexter Specimen Parmelee Specimen Mickley Specimen Cohen Specimen
Klasa II			Mint Cabinet Specimen/U.S. Mint Specimen
Klasa III			Berg Specimen Adams Specimen Davis Specimen Linderman Specimen Dreifus-Rosenthal Specimen Idler Specimen

Opis monety

Awers

Awers dolara wybitego na potrzeby misji dyplomatycznych Robertsa w latach 30. XIX wieku stanowi kopię awersu dolara Draped Bust. Na środku awersu Miss Liberty, po jej lewej stronie siedem gwiazd, a po prawej sześć. Nad postacią napis „LIBERTY”. W tym typie monety pierwsza i druga gwiazda po lewej oraz dwunasta i trzynasta po prawej są bardziej do siebie zbliżone niż pozostałe. Litera I w słowie „LIBERTY” jest zbliżona do litery B. Tego samego stempla użyto do wybicia kolejnych typów dolara Draped Bust z 1804 rokiem na awersie^[34].

Rewers

Rewers stempla użytego do wybicia monet klasy I stanowi również kopię stempla używanego w latach 1798–1803. Litera A w słowie „STATES” znalazła się pomiędzy trzecią a czwartą chmurą nad gwiazdami. 12 strzał trzymanych w szponie przez orła ma wyraźny i czytelny kształt^[35].

W przypadku stempla rewersu dla dolarów klasy II i III uważa się, że został on wykonany w tym samym czasie, co stempel klasy I, ale nie był wykorzystywany aż do końcówki lat 50. XIX wieku. Rewers ten różni się tym, iż odstęp pomiędzy słowami „STATES” i „OF” jest większy, litera E znalazła się pomiędzy czwartą a piątą chmurą, a litera A nad trzecią chmurą^[36][25]. Dodano trzynastą strzałę, która wyraźnie różni się niedbałym wykonaniem od pozostałych dwunastu. W przypadku monet klasy II i III ząbki wzdłuż obrzeża monety przypominają koraliki^[25].

Opis fizyczny

Szczegóły opisu fizycznego monety:

• Waga:

Klasa I: 410,21 granów (26,58 g)–416,4 granów (26,98 g)^[37]

Klasa II: 339,6 granów (25,45 g)^[38]

Klasa III: 402,8 granów (26,10 g)–416,25 granów (26,97 g)^[39]

• Średnica: 39–40 mm^[40]
• Kruszec: Ag 892 (ustawowo)^[d][40]
• Krawędź: z napisem „HUNDRED CENTS ONE DOLLAR OR UNIT”^[40], moneta klasy II, w przeciwieństwie do klas I i III, ma gładką krawędź^[25].
• Mennica: Filadelfia^[40]

Uwagi

1. Liczba 15 gwiazd stanowiła odniesienie do ówczesnej liczby stanów w Unii.
2. W 1804 roku wybito 19 570 sztuk monet jednodolarowych z 1803 rokiem na awersie.
3. Zobacz wizerunek monety.
4. W źródłach brak jednoznacznej informacji na temat rzeczywistej próby srebra.

Przypisy

1. Julian 1993a ↓, s. 31.
2. Coinage Act of April 2, 1792, „U.S. Mint” [dostęp 2022-09-27] .
3. Julian 1993a ↓, s. 31–32.
4. Julian 1993a ↓, s. 32.
5. Early Dollars (1794–1804), „NGC” [dostęp 2022-09-27] .
6. Julian 1993a ↓, s. 33.
7. Julian 1993a ↓, s. 36.
8. Julian 1993a ↓, s. 40–41, 41–42.
9. Julian 1993a ↓, s. 44.
10. Julian 1993a ↓, s. 45–46.
11. Julian 1993a ↓, s. 46.
12. Julian 1993b ↓, s. 431.
13. Julian 1993b ↓, s. 433.
14. Bowers 1979 ↓, s. 71.
15. 1804 Draped Bust Dollars: All Varieties Heraldic Eagle, „USA Coin Book” [dostęp 2022-09-27] .
16. Nexsen 1891 ↓, s. 98.
17. Bowers 1993 ↓, s. 449.
18. Julian 1993b ↓, s. 434.
19. Bowers 1993 ↓, s. 450.
20. Bowers ↓, s. 448–449.
21. Julian 1993b ↓, s. 435.
22. Bowers 1993 ↓, s. 472–473.
23. Bowers 1993 ↓, s. 474.
24. Bowers 1999 ↓, s. 356.
25. Bowers 1993 ↓, s. 472.
26. 1804 Draped Bust Dollars: Mint Made Electrotype of Unique Plain Edge Specimen, „USA Coin Book” [dostęp 2022-09-28] .
27. Nexsen 1891 ↓, s. 99–100.
28. Bowers 1999 ↓, s. 350–351.
29. 1804 $1 Class III PR58 PCGS, „PCGS” [dostęp 2022-09-28] .
30. 1804 $1 Original – Class I (Proof), „PCGS” [dostęp 2022-09-28] .
31. 1804 $1 Original Class 1 PR62 PCGS, „PCGS” [dostęp 2022-09-28] .
32. Block 2021 ↓.
33. Bowers 1999 ↓, s. 357–370.
34. Bowers 1993 ↓, s. 467–468.
35. Bowers 1993 ↓, s. 457.
36. Bowers 1999 ↓, s. 354.
37. Newman i Bressett 2009 ↓, s. 120–122.
38. Newman i Bressett 2009 ↓, s. 128.
39. Newman i Bressett 2009 ↓, s. 129–130.
40. Cuhaj i Michael 2009 ↓, s. 1212–1213.

Bibliografia

• FangF. Block FangF., An 1804 Silver Dollar Sells for $7.68 Million, Becoming the Second-Most Valuable U.S. Dollar Ever Sold, „Barron’s”, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2022-09-28] .
• DavidD. Bowers DavidD., Adventures with Rare Coins, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1979 [dostęp 2022-09-27] .
• DavidD. Bowers DavidD., The Mint Novodels. 1801-2-3-4 Dollars, [w:] DavidD. Bowers, Silver Dollars & Trade Dollars of the United States: A Complete Encyclopedia, t. 1, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1993 [dostęp 2022-09-27] .
• DavidD. Bowers DavidD., The Rare Silver Dollars Dated 1804 and the Exciting Adventures of Edmund Roberts, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1999 [dostęp 2022-09-28] . Brak numerów stron w książce
• GeorgeG. Cuhaj GeorgeG., ThomasT. Michael ThomasT., Standard Catalog of World Coins 1801-1900, wyd. 6, Iola: Krause Publications, 2009, ISBN 978-0-89689-940-7 .
• Robert W.R.W. Julian Robert W.R.W., Historical Background. The Early Dollars of the U.S. 1794–1804, [w:] DavidD. Bowers, Silver Dollars & Trade Dollars of the United States: A Complete Encyclopedia, t. 1, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1993a [dostęp 2022-09-27] .
• Robert W.R.W. Julian Robert W.R.W., 1804 Novodel Dollars and 1801-2-3 Novodels, [w:] DavidD. Bowers, Silver Dollars & Trade Dollars of the United States: A Complete Encyclopedia, t. 1, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1993b [dostęp 2022-09-27] .
• EricE. Newman EricE., KennethK. Bressett KennethK., The Fantastic 1804 Dollar, Racine: Whitman Publishing, 2009 .
• JohnJ. Nexsen JohnJ., The 1804 Dollar, „American Journal of Numismatics and Bulletin of American Numismatic and Archaeological Societies”, XXV, 1891, s. 98–100 [dostęp 2022-09-27] .
• R.S.R.S. Yeoman R.S.R.S., A Guide Book of United States Coins, wyd. 63, Atlanta: Whitman Publising, LLC, 2009, ISBN 978-0-7948-2766-3 .