Dowództwo Połączonych Sił Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMBALTAP
| |
| Historia | |
| Organizacja | |
|---|---|
| Sformowanie |
1962 |
| Rozformowanie |
2002 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Kiel-Holtenau (do 1976) |
| Podległość | |
Dowództwo Połączonych Sił Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego (ang. Allied Forces Baltic Approaches COMBALTAP) – nieistniejące już jedno z dowództw taktyczno-operacyjnych[a] NATO.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]W kwietniu 1951 generał Dwight Eisenhower podpisał rozkaz powołujący Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie (ACE)[2]. Obszar Europy podzielono na trzy teatry działań wojennych[3]:
- Północnoeuropejski Teatr Działań Wojennych
- Centralny (Środkowoeuropejski) Teatr Działań Wojennych
- Południowoeuropejski Teatr Działań Wojennych
Konsekwencją rozkazu było powołanie Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Północnej AFNORD. Nowo utworzone dowództwo przejęło kompetencje rozwiązanej Regionalnej Grupy Planowania Europy Północnej[4].
W kwietniu 1958 zatwierdzono plan rozbudowy sił sojuszu MC-70. W następstwie wzrostu w strategicznych planach Sojuszu rangi północnej flanki Europejskiego Teatru Wojny, a w niej rejonu Cieśnin Bałtyckich, w 1962 utworzono Dowództwo Połączonych Sił Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMBALTAP, któremu podporządkowano wszystkie niemieckie siły morskie stacjonujące w bazach morskich Zatoki Helgolandzkiej, Zatoki Kilońskiej i Meklemburskiej, wydzielone niemieckie siły lądowe i siły powietrzne, a także siły zbrojne Danii[b]. Jednocześnie rozwiązano Dowództwo Połączonych Sił Morskich Europy Centralnej (NAVCENT) z podległymi dwoma Dowództwami (NAVNORCENT i NORSEACENT)[6]
Nowo powstałe dowództwo COMBALTAP odpowiadało za obronę Danii, Szlezwik-Holsztynu i Hamburga, południowo-zachodniej część Morza Bałtyckiego (do południka 16° na wschód od Bomholmu), cieśnin: Sund, Wielki i Mały Bełt, Kattegat, Skagerrak oraz wschodniej części Morza Północnego, a także przestrzeni powietrznej nad wymienionymi rejonami. Zachodnią granicę strefy stanowił południk 5° szerokości wschodniej[5]. Samo dowództwo i sztab obsadzone było w jednej trzeciej przez żołnierzy niemieckich, w jednej trzeciej przez duńskich, pozostałą trzecią część stanowili Amerykanie, Brytyjczycy, Kanadyjczycy i Norwegowie[7].
Głównym zadaniem nowo utworzonego Dowództwa była obrona Cieśnin Bałtyckich przed ewentualnym wysadzeniem na wyspy duńskie desantu morskiego i blokada Floty Bałtyckiej na Morzu Bałtyckim[8].
Dowódcą BALTAP-u był zawsze duński wiceadmirał (generał), natomiast zastępcą wiceadmirał niemiecki[9].
Według oceny strategów NATO, będące w dyspozycji dowódcy BALTAP-u siły RFN i Danii były dalece niewystarczające by pokonać wojska Układu Warszawskiego. Dlatego też planowano ich wzmocnienie dwoma amerykańskimi grupami lotniskowcowymi (Z.O. 401 i Z.O. 402) oraz ZOB USA (Z.O. 101.1) operującymi na Morzu Północnym i Morzu Norweskim. Wzmocnienie stanowiły też wydzielone siły morskie Norwegii (Z.O. 461) operujące w rejonie cieśnin Skagerrak i Kattegat. Dodatkowo rejon cieśnin wzmacniało około 50 tys. żołnierzy amerykańskiej piechoty morskiej i lotnictwo 2 PTSP[10].
Pierwszą próbą zdolności do wykonywania zadań było ćwiczenie sił morskich Republiki Federalnej Niemiec i Danii przeprowadzone na Bałtyku w dniach 20–31 sierpnia 1962. Wzięło w nim udział 15 000 ludzi, 30 okrętów wojennych oraz część niemieckiej 6 Dywizji Zmechanizowanej. Ćwiczenie pod kryptonimem Doorkeepef (Odźwierny), miało na celu blokowanie wyjść z Bałtyku z jednoczesnym symulowaniem operacji desantowej na wybrzeża NRD i Polski[7].
12 grudnia 1991 NATO zatwierdziło Dyrektywę Komitetu Wojskowego do wojskowej implementacji Sojuszniczej Koncepcji Strategicznej MC-400[11]. Podjęte decyzje w zakresie restrukturyzacji zintegrowanych struktur dowodzenia NATO dotyczyły przede wszystkim Europejskiego TW. W styczniu 1994 Dowództwo Połączonych Sił Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego zostało wyłączone ze struktur Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Północnej AFNORTH i podporządkowane Dowództwu Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Centralnej AFCENT[12]. Likwidacji uległo Dowództwo Połączonych Sił Powietrznych CB i BZ COMAIRBALTAP, a funkcje i zadania przekazano nowo utworzonemu Połączonemu Stanowisku Dowodzenia Lotnictwa Taktycznego i Obrony Powietrznej 1 CAOC w Finderup. W tym też czasie zlikwidowano Dowództwo Połączonych Sił Morskich Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMNAVBALTAP[13].
Struktura COMBALTAP
[edytuj | edytuj kod]- w latach 60. XX w.[14]
- Dowództwo Połączonych Sił Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMBALTAP – Karup (Dania)
- Dowództwo Połączonych Sił Lądowych Szlezwik-Holsztynu, Jutlandii i wyspy Fioni COMLANDJUT – Rendsburg (Dania)[c]
- Dowództwo Połączonych Sił Lądowych Zelandii COMLANDZEALAND[d] – Ringstedt (Dania)
- Dowództwo Połączonych Sił Powietrznych Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMAIRBALTAP[c] – Karup
- Dowództwo Połączonych Sił Morskich Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMNAVBALTAP[c] – Karup
- w latach 80. XX w.[15]
- Dowództwo Połączonych Sił Zbrojnych Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMBALTAP – Karup (Dania)
- Dowództwo Połączonych Sił Lądowych Szlezwik-Holsztynu, Jutlandii i wyspy Fioni COMLANDJUT – Rendsburg (Dania)
- Jutlandzki Korpus Armijny JKA
- siły wzmocnienia USA i WB
- dywizja piechoty morskiej USA
- dywizja piechoty morskiej WB
- Dowództwo Połączonych Sił Lądowych Zelandii COMLANDZEALAND – Ringstedt (Dania)
- Dowództwo Obrony Bornholmu COMBORNHOLM
- Dowództwo Wschodniego Okręgu Wojskowego
- 1 Brygada Zmechanizowana
- 2 Brygada Zmechanizowana
- Dowództwo Połączonych Sił Powietrznych Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMAIRBALTAP – Karup
- Siły Powietrzne Danii
- 721 eskadra lotnictwa myśliwsko-bombowego – Aalborg
- 723 eskadra lotnictwa myśliwsko-bombowego – Aalborg
- 725 eskadra lotnictwa myśliwsko-bombowego – Karup
- 726 eskadra lotnictwa myśliwsko-bombowego – Aalborg
- 727 eskadra lotnictwa myśliwsko-bombowego – Skrydstrup
- 729 eskadra lotnictwa myśliwsko-bombowego – Karup
- 730 eskadra lotnictwa myśliwsko-bombowego – Skrydstrup
- Grupa Obrony Powietrznej (8 baterii „Hawk”) – Skrydstrup
- Siły Powietrzne Niemiec
- niemiecka Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego
- Siły Powietrzne Danii
- Dowództwo Połączonych Sił Morskich Cieśnin Bałtyckich i Bałtyku Zachodniego COMNAVBALTAP – Karup
- ZO 500 – Bałtyk Zachodni
- niemiecka 2 eskadra kutrów rakietowych
- niemiecka 3 eskadra kutrów rakietowych
- niemiecka 5 eskadra kutrów rakietowych
- niemiecka 7 eskadra kutrów rakietowych
- niemiecka 1 eskadra trałowców
- niemiecka 3 eskadra trałowców
- niemiecka 5 eskadra trałowców
- niemiecka 7 eskadra trałowców
- niemiecka 1 eskadra zaopatrzenia
- niemiecka eskadra ścigaczy OP
- niemiecka grupa okrętów desantowych
- ZO 420 – Bałtyk Zachodni
- duńska eskadra fergat
- duńska 1 eskadra kutrów rakietowych
- duńska eskadra trałowców
- duńska 3 eskadra SM
- duński dywizjon MS
- ZO 457 – Bałtyk Środkowy
- niemiecka 1 eskadra OP
- niemiecka 3 eskadra OP
- duńska eskadra OP
- ZO 445 – Morze Północne
- eskadra obrony przeciwminowej
- 2 eskadra zaopatrzenia
- ZO 501 – Morze Północne
- niemiecka 1 eskadra niszczycieli rakietowych
- niemiecka 2 eskadra niszczycieli rakietowych
- niemiecka 4 eskadra fregat rakietowych
- ZO 500 – Bałtyk Zachodni
- Dowództwo Połączonych Sił Lądowych Szlezwik-Holsztynu, Jutlandii i wyspy Fioni COMLANDJUT – Rendsburg (Dania)
Dowódcy COMBALTAP
[edytuj | edytuj kod]| Stopień, imię i nazwisko | Czasokres |
|---|---|
| gen. ltn.Tage Andersen | 1962–1963 |
| gen. ltn. Eigil Wolff | 1963–1969 |
| wiceadm. Adam Helms | 1970–1975 |
| gen. ltn. Christian Vegger | 1976–1980 |
| gen. ltn. Otto K. Lind | 1980–1984 |
| gen. ltn. Niels-Aage Rye-Andersen | 1984–1987 |
| gen. ltn. Poul Thorsen | 1987–1988 |
| gen. ltn. Bent E. Amled | 1988–1990 |
| gen. ltn. M.V. Hansen | 1990–1993 |
| gen. ltn. Kjeld Hillingsø | 1993–1995 |
| wiceadm. Knud Borck | 1995–2000 |
| gen. ltn. Ove Høegh-Guldberg Hoff | 2000–2002 |
| gen. ltn. Jan Scharling | 2002–2004 |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dowództwo Główne podporządkowane (PSCs). Dowódca był tytułowany jako Commander[1].
- ↑ COMBALTAP powstawał w atmosferze ostrych protestów dyplomatycznych, między innymi ze strony Związku Radzieckiego i rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[5].
- ↑ a b c Dowódcą mianowany był naprzemiennie oficer duński i niemiecki[5].
- ↑ Dowódcą był zawsze oficer duński[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 76.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 81.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 70.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 71.
- ↑ a b c d Solak 1999 ↓, s. 108.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 132.
- ↑ a b Solak 1999 ↓, s. 109.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 133.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 210.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 211.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 295.
- ↑ Kaczmarek i Skowroński 1998 ↓, s. 95.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 296.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 134.
- ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 212.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Julian Kaczmarek, Adam Skowroński: NATO, Europa, Polska. Wrocław: Atta 2, 1998. ISBN 83-86882-66-2.
- Janusz Solak: Niemcy w NATO. Warszawa: Bellona SA, 1999. ISBN 83-11-08879-9.
- Stanisław Zarychta: Struktury militarne NATO 1949–2013. Warszawa: Bellona SA, 2013. ISBN 978-83-11-13021-0.
| Państwa członkowskie | |
|---|---|
| Kandydaci | |
| Struktura |
.svg)