Drewniak szkarłatny

Drewniak szkarłatny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Sordariomycetes

Rząd

próchnilcowce

Rodzina

Hypoxylaceae

Rodzaj

drewniak

Gatunek

drewniak szkarłatny

Nazwa systematyczna
Hypoxylon fragiforme (Pers.) J. Kickx f.
Hist. Champ. France (Paris): 168 (1791)
Multimedia w Wikimedia Commons

Drewniak szkarłatny (Hypoxylon fragiforme (Pers.) J. Kickx f.) – gatunek grzybów z rodziny Hypoxylaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypoxylon, Hypoxylaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1794 Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Sphaeria fragiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1791 Jean Kickx, przenosząc go do rodzaju Hypoxylon[1].

Synonimów nazwy naukowej ma ponad 20[2]:

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Podkładka

Niemal okrągła lub półkolista, przypłaszczona. Pojedyncza ma średnicę 2–9 mm i wysokość 1,5–7 mm. Sąsiednie podkładki często zlewają się z sobą tworząc skupisko o nieregularnym kształcie. Powierzchnia o barwie rdzawej i nie jest gładka – występują na niej „kopczyki” perytecjów. Pod powierzchnią podkładek występują pomarańczowoczerwone granulki. Poniżej perytecjów rdzeń podkładki jest czarny[3]. Starsze podkładki stopniowo zmieniają barwę, z rdzawych stają się brązowoczerwone, później brązowe, w końcu brązowoczarne[4].

Perytecja

Jajowate, zanurzone w podkładce. Mają średnicę 0,25–0,38 mm, wysokość 0,45–0,65 mm.. Ostiole czarne, znajduje się na wysokości powierzchni podkładki, lub nieco wgłębione[3]. Worki mają długość 135–180 μm i szerokość 7–10 μm. Powstające w nich zarodniki są ciemnobrązowe, elipsoidalne i nierównoboczne, często księżycowate. Mają rozmiar 10–15 × 4,8–6,8 µm[5].

Anamorfa

W naturalnych warunkach obserwowano występowanie anamorfy tylko na leszczynie. Jest aksamitna, obejmująca podkładkę. Struktura wytwarzająca konidia jest bezbarwna, lub słabo wybarwiona. Komórki konidialne mają rozmiar 15-27 × 3–3,5  µm. Elipsoidalne lub niemal kuliste konidia mają rozmiar 4–4,8 × 3,5–4 µm[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na wyspach Oceanu Indyjskiego[6]. W Polsce jest pospolity[4].

Saprotrof rosnący na martwym drewnie drzew liściastych, na pniu, pniakach i na gałęziach. Jest częsty i występuje przez cały rok. Często rośnie w towarzystwie wrośniaka szorstkiego i wraz z nim należy do grzybów, które jako pierwsze zaczynają rozkładać martwe drewno[7]. Występuje głównie na buku, ale obserwowano go także na brzozie, olszy, grabie, topoli, dębie, jarząbie i lipie[5].

Na owocnikach drewniaka szkarłatnego pasożytuje inny, wytwarzający czerwone i kuliste owocniki grzyb – Dialonectria episphaeria[8].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

Najbardziej podobny jest również pospolity drewniak pierzasty (Hypoxylon howeanum). Drewniak szkarłatny morfologicznie różni się od niego "kopczykami" perytecjów. Drewniak pierzasty ma bardziej gładką powierzchnię i tworzy charakterystyczną anaformę. Można je rozróżnić także mikroskopowo: d. szkarłatny ma większe zarodniki. Obydwa te gatunki mają ten sam chemotyp i czasami mieszają się z sobą. Czasami trudno jest ustalić, do którego z tych dwóch gatunków należy dana podkładka[5]. Inne podobne gatunki[4]:

  • drewniak brunatny (Hypoxylon fuscum) występujący na leszczynie i na olszy i mniejszy (średnica do 4 mm)
  • drewniak czerwonawy (Hypoxylon rutilum) też rosnący na buku. Odróżnić go można mikroskopowym badaniem zarodników (są mniejsze),

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-18] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-01-10] (ang.).
  3. ↑ a b J. Breitenbach, F. Kraenzlin – Fungi of Switzerland 1 – Acomycota (1981)
  4. ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  5. ↑ a b c d Hypoxylon fragiforme. [dostęp 2015-01-12].
  6. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-04-08].
  7. ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
  8. ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4