Dunsink Observatory
 po prawej główny budynek, po lewej kopuła z teleskopem Grubba | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Dublin |
| Ukończenie budowy |
1785 |
Położenie na mapie Irlandii  | |
 53°23′13,5″N 6°20′15,2″W/53,387083 -6,337556
| |
| Strona internetowa | |
Dunsink Observatory (irl. Réadlann Dhún Sinche) – obserwatorium astronomiczne założone w 1785 roku w Dunsink (obecnie na terenie Castleknock – obrzeżnej dzielnicy stolicy Irlandii, Dublina[1]). Znajduje się w najwyżej położonym miejscu w odległości około 8 km na północny zachód od centrum Dublina[1]. Dunsink Observatory było pierwszym budynkiem w Irlandii zbudowanym wyłącznie do celów badań naukowych[2].
Zgodnie z nomenklaturą Międzynarodowej Unii Astronomicznej Dunsink Observatory otrzymało kod 982[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1774 rektor (Provost) Trinity College w Dublinie, Francis Andrews, przekazał 3000 funtów w celu ustanowienia stanowiska profesora astronomii Andrews (Andrews’ Professor of Astronomy) oraz utworzenia obserwatorium w Dunsink w pobliżu Dublina[4]. W tamtych czasach Dunsink znajdowało się z dala od hałasu i świateł miasta[5]. Obserwatorium powstało w latach 1783–1785 i należało do Trinity College. W latach 1792–1921 urzędujący tu profesor astronomii Andrews nosił także tytuł Królewskiego Astronoma Irlandii zgodnie ze statutem nadanym przez króla Jerzego III[4]. W 1921 stanowisko profesora astronomii Andrews zostało zlikwidowane, lecz od 1984 przyznaje się je jako tytuł honorowy[4]. W 1947 państwo irlandzkie odkupiło obserwatorium od Trinity Colledge i przekazało je nowo utworzonej Szkole Fizyki Kosmicznej (School of Cosmic Physics) należącej do Dublińskiego Instytutu Badań Zaawansowanych (Dublin Institute for Advanced Studies)[2].
Dunsink Observatory jest usytuowane w miejscu niezbyt korzystnym do prowadzenia obserwacji astronomicznych, toteż jego reputacja wzięła się niemal wyłącznie z prowadzonych tu prac teoretycznych i matematycznych, a nie z dokonanych metodą obserwacyjną odkryć[6].
Najbardziej znanym rezydentem Dunsink Observatory był William Rowan Hamilton, który otrzymał profesurę Andrews w wieku zaledwie 21 lat[4] i spędził w Dunsink całą swoją karierę naukową[6]. Na pamiątkę odkrycia przez niego kwaternionów 16 października 1843 w drodze z Dublina do Dunsink, co roku odbywają się marsze z Dunsink do mostu Broom Bridge[6].
Obecnie największym teleskopem obserwatorium jest zamontowany w 1868 Teleskop Southa, nazwany na cześć astronoma Jamesa Southa, który podarował soczewki dla tego teleskopu. Jest to teleskop soczewkowy o średnicy 11¾ cala i montażu równikowym, zbudowany przez Thomasa Grubba. Znajduje się on w osobnej kopule na wschód od głównego budynku obserwatorium[7].
W latach 1880–1916 na podstawie obserwacji przeprowadzanych w Dunsink Observatory ustalano standardowy czas dla Irlandii, był to tzw. Dublin Mean Time[5].
Badania naukowe prowadzono tu do 2005, kiedy to obserwatorium przekształcono w muzeum[5].
Współczesność
[edytuj | edytuj kod]Obserwatorium jest obecnie wykorzystywane głównie do celów publicznych, odbywają się tu warsztaty i konferencje, jest to również miejsce zakwaterowania gości Dublin Institute for Advanced Studies. Pomieszczenia obserwatorium są także wynajmowane podmiotom zewnętrznym na różnego rodzaju spotkania, szkolenia czy wyjazdy integracyjne. W miesiącach zimowych (od października do marca) w pierwszą i trzecią środę miesiąca organizowane są darmowe „otwarte noce” dla publiczności. Można wtedy oglądać ciała niebieskie za pomocą zabytkowego teleskopu Grubba, uczestniczyć w prezentacjach audiowizualnych oraz posłuchać wykładów na różne tematy z dziedziny astronomii. Od czasu do czasu organizowane są też wieczory edukacyjne dla rodziców i dzieci, chcących się dowiedzieć więcej o astronomii i kosmosie[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Travel to Dunsink. [w:] Strona oficjalna Dunsink Observatory [on-line]. [dostęp 2018-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-23)]. (ang.).
- ↑ a b c General Information. [w:] Strona oficjalna Dunsink Observatory [on-line]. [dostęp 2018-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-28)]. (ang.).
- ↑ List Of Observatory Codes. [w:] Minor Planet Center [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna. [dostęp 2018-03-23]. (ang.).
- ↑ a b c d The Andrews Professor of Astronomy (1783). School of Physics, Trinity College Dublin. [dostęp 2018-03-23]. (ang.).
- ↑ a b c Dunsink Observatory. [w:] Strona internetowa miasta Dublin [on-line]. Dublin City Council. [dostęp 2018-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-23)]. (ang.).
- ↑ a b c History. [w:] Dunsink Observatory [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)]. (ang.).
- ↑ P.A. Wayman. The South Telescope of Dunsink Observatory. „Irish Astronomical Journal”. 8 (8), s. 274, 1968. Bibcode: 1968IrAJ....8..274W. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona oficjalna Dunsink Observatory. (ang.).
- P.A. Wayman. The Andrews Professors of Astronomy and Dunsink Observatory, 1785-1985. „Irish Astronomical Journal”. 17 (3), s. 167, 1986. Bibcode: 1986IrAJ...17..167W. (ang.).