Dwułupek

Dwułupek
Mormolyce
Hagenbach, 1825
Ilustracja
Mormolyce phyllodes
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

Harpalinae

Nadplemię

Lebiitae

Plemię

Lebiini

Podplemię

Pericalina

Rodzaj

Mormolyce

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Ilustracja z pierwszego opisu Mormolyce[1]

Dwułupek[2][3] (Mormolyce) – rodzaj tropikalnych chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny Harpalinae.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Owady te odznaczają się płaskim ciałem, poszerzonym łukowato na boki przez przezroczyste i spłaszczone boczne krawędzie pokryw. Jest to wyraz przystosowania do środowiska życia (spotykane są pod korą drzew) lub mimikra (owad przypomina suchy liść). Druga para skrzydeł jest dobrze wykształcona i obserwowano te chrząszcze w locie. Głowa i przedplecze są wydłużone, czułki długie, mniej więcej równe długości całego ciała[4]. Są dość dużymi owadami, osiągającymi do 10 cm długości.

Biologia

[edytuj | edytuj kod]

Larwy i osobniki dorosłe Mormolyce są drapieżne[5]. Zagrożone uwalniają z gruczołów pygidialnych substancję zawierającą kwas masłowy w ilości zdolnej do porażenia palców dłoni na dobę[6]. Jako pierwszy doniósł o tym Overdijk, autor wielu obserwacji nad cyklem życiowym tych chrząszczy. Podobne obserwacje opublikowali holenderscy entomolodzy Lieftinck i Wiebes[7]. Niektórzy jednak, m.in. Shelford, nie potwierdzili tego faktu; autor ten podał również, że nie przydarzyło się to żadnemu z Dajaków, którzy łapali owady i mieli w tym duże doświadczenie[4].

Larwy zasiedlają zatoczkowate jamki w miąższu grzybów nadrzewnych z rodzaju Polyporus, połączone małym otworkiem ze światem zewnętrznym. Nie obserwowano momentu składania jaj ani opuszczania ich przez imago. Często spotyka się dorosłe w sąsiedztwie wspomnianych grzybów[4].

Etap larwalny trwa od 8 do 9 miesięcy, przepoczwarczanie od 8 do 10 tygodni. Imago pojawiają się od sierpnia do listopada i nazywane były przez miejscowych „Bibiolah’an”.

Gatunki owadorośli Laboulbenia palmella Thaxter i L. kunkelii (Giard) wydają się pasożytować wyłącznie na osobnikach gatunku M. phyllodes[8].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj został opisany przez Jacoba Johanna Hagenbacha w 1825 roku[1]. Przez dłuższy czas był uważany za monotypowy z gatunkiem M. phyllodes[9]. Z czasem opisano kolejne gatunki[10][11]. Pozycja systematyczna rodzaju budziła z początku wątpliwości, jednak larwy Mormolyce nie różnią się znacząco morfologią od innych biegaczowatych. Niedawno przynależność systematyczną potwierdziły porównawcze badania DNA[12][13].

Należą do niego następujące gatunki:

Ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze te nie były i nie są zbyt rzadkie[14]. Są chętnie łapane i sprzedawane kolekcjonerom ze względu na charakterystyczny wygląd. Dawniej osiągały bardzo wygórowane ceny; w połowie XIX stulecia Muzeum w Paryżu płaciło sumę 1000 franków za jeden okaz[4]. Głównym zagrożeniem dla tych owadów jest niszczenie siedlisk – lasów tropikalnych. Gatunek Mormolyce phyllodes został uwzględniony w 1990 roku na czerwonej liście zagrożonych gatunków IUCN[15], w 1996 roku został jednak skreślony[16]. Chrząszcze tego rodzaju chętnie są przedstawiane na znaczkach pocztowych[17].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Przedstawiciele rodzaju spotykane są na Półwyspie Malajskim i Wielkich Wyspach Sundajskich: Borneo, Jawie i Sumatrze[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Johann Jacob Hagenbach: Mormolyce, novum coleopterorum genus descriptum. Norimbergae: Jac. Sturm, 1825.
  2. ↑ Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Tom 1. Słownik polsko-łaciński. Warszawa: Teodoer Paprocki i S-ka, 1889.
  3. ↑ Maksymilian Nowicki: Zoologia obrazowa dla klas niższych szkół średnich. Kraków 1876: druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1876, s. 206.
  4. ↑ a b c d e Robert Walter Campbell Shelford, Edward Bagnall Poulton: A Naturalist in Borneo. London: T. F. Unwin, 1916.
  5. ↑ The Insect World: Being a Popular Account of the Orders of Insects; Together with a Description of the Habits and Economy of Some of the Most Interesting Species. s. 491. ISBN 1-4086-2437-0.
  6. ↑ Packard AS. The Eversible Repugnatorial Scent Glands of Insects. „Journal of the New York Entomological Society”. 3 (3), s. 110-127, 1895. 
  7. ↑ Lieftinck MA, Wiebes JT. Notes on the Genus Mormolyce Hagenbach (Coleoptera, Carabidae). Bijdragen tot de Dierkunde 38, ss. 59-68, 1968
  8. ↑ Thaxter. Contribution toward a monograph of the Laboulbeniacea. „Memoirs of the American Academy of Arts and Sciences”, s. 368, 1896. 
  9. ↑ Claas Mulder. Aanteekening over Mormolyce phyllodes Hagenb. „Tijdschrift voor entomologie”, s. 132-157, 1860. 
  10. ↑ Deyrolle E. Description de deux nouvelles espèces du genre Mormolyce (M. Hagenbachi et Custelnaudi (Plate.). „Annales de la Société entomologique de France”, s. 313, 1862. 
  11. ↑ Westwood JO. Notice of a new species of the Carabideous genus Mormolyce. „Journal of Natural History Series 11”. 10 (56), s. 96-97, 1862. DOI: 10.1080/00222936208681290. 
  12. ↑ Ober KA. Phylogenetic relationships of the carabid subfamily Harpalinae (Coleoptera) based on molecular sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 24 (2), s. 228-248, 2002. DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00251-8. 
  13. ↑ KA Ober, TN Heider. Phylogenetic diversification patterns and divergence times in ground beetles (Coleoptera: Carabidae: Harpalinae). „BMC Evol Biol”. 10, s. 262, 2010. DOI: 10.1186/1471-2148-10-262. PMID: 20799952. 
  14. ↑ James Duncan: Beetles. H. Bohn, 1858, s. 132-133.
  15. ↑ 1994 IUCN Red List of Threatened Animals. Island Press, 1990, s. 186. ISBN 2-8317-0031-0.
  16. ↑ 1996 IUCN Red List of Threatened Animals. IUCN, 1996, s. 148. ISBN 2-8317-0335-2.
  17. ↑ Violin Beetle. [dostęp 2011-01-16].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]