Dys
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
21-003[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LUB |
| SIMC |
0387453[5] |
Położenie na mapie gminy Niemce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lubelskiego  | |
 51°18′47″N 22°33′49″E/51,313056 22,563611[1]
| |
Dys – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Niemce[5][6]. Przez Dys biegnie Dolina Ciemięgi.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0387460 | Bernatówka | część wsi |
| 0387476 | Samsonówka | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.
Wieś stanowi sołectwo gminy Niemce[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1890 mieszkańców[8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[9].
Dyss (obecnie Dys) w wieku XIX wieś w powiecie lubartowskim[10], gminie Niemce, parafii Dyss. Leży na wyżynie, na 687 stóp nad poziom morza. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego jest tu kościół parafialny, murowany.
W wieku XV położony w powiecie lubelskim parafii własnej. Kościół i parafię erygował tu w roku 1382 Gabryel hrabia z Górki, dziedzic tej wsi (dokument okazał się nowożytnym falsyfikatem[11]). W wieku XV dziedzicami Dyssa byli krewni Dymitra z Goraja, Tęczyńscy, a także w roku 1440 Jan Głowacz Oleśnicki kasztelan sandomierski [11].
W 1827 roku Dyss miał 51 domów i 440 mieszkańców. Parafia Dyss dekanatu lubartowskiego liczyła w końcu XIX wieku 3094 dusz.(Opisu dostarcza Bronisław Chlebowski SgKP t.II s.258)
- II Wojna Światowa
W 1944 roku utworzono tu lotnisko polowe, na którym przejściowo stacjonowały 2 pułki ludowego lotnictwa – 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego i 2 Pułk Nocnych Bombowców „Kraków”. Od końca sierpnia 1944 roku z lotniska utrzymywano komunikację lotniczą z Białymstokiem i Przemyślem oraz na 5 liniach kurierskich, które łączyły Lublin z większymi miastami, położonymi na wyzwolonych terenach.
Na terenie miejscowości znajdują się także dwa zabytkowe młyny wodne sprzed I wojny światowej oraz kościół wybudowany w XVI w., konsekrowany w 1788 r., pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela. W latach 1590–1610 był w rękach protestantów.
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- kościół parafialny, nr rej.: A/564 z 31.12.1971[12]
- dzwonnica, nr rej.: A/564 z 31.12.1971
- cmentarz kościelny : A/564 z 31.12.1971
- cmentarz par., nr rej.: A/937 z 15.05.1987
- zespół dworski „Bernatówka“, nr rej.: A/974 z 15.03.1989:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 27912
- ↑ Wieś Dys w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-03-23], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-03-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 239 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2016-02-29].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2016-02-29].
- ↑ Jednostki pomocnicze gminy Niemce. Urząd Gminy Ostrów. [dostęp 2016-04-15].
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Dyss, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 258.
- ↑ a b Dys, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo Lublin [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 59 [dostęp 2016-04-01].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
