Dąb tabor

Dąb tabor
Ilustracja
Pokrój
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bukowce

Rodzina

bukowate

Rodzaj

dąb

Gatunek

dąb tabor

Nazwa systematyczna
Quercus ithaburensis Decne.
Ann. Sci. Nat., Bot. II, 4: 348 1835[3]
Synonimy
  • Quercus aegilops var. ithaburensis (Decne.) Boiss.
  • Quercus aegilops subsp. ithaburensis (Decne.) Eig
  • Quercus ithaburensis var. calliprinoides Zohary
  • Quercus ithaburensis var. dolicholepis Zohary
  • Quercus ithaburensis subsp. ithaburensis
  • Quercus ithaburensis var. subcalva Zohary
  • Quercus ithaburensis var. subinclusa Zohary
  • Quercus macrolepis subsp. ithaburensis (Decne.) Browicz[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Dąb tabor (Quercus ithaburensis Decne.) – gatunek roślin z rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Występuje naturalnie w Azji Zachodniej (Izrael, Liban, Syria, Turcja) i Europie Południowej (Grecja, Włochy, Albania)[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Konary
Pokrój
Drzewo o wysokości do 15 m. Gałęzie często sękate, korona kulista o obwodzie do 20 m[6].
Liście
Owalne lub lancetowate, o długości 4–9 cm i szerokości 2–5 cm. Ogonek liściowy ma długość 1–2 cm. Brzegi faliste, o 7–10 zębatych klapach i brzegach ostro ząbkowanych. Na górnej powierzchni ciemnozielone, bezwłose, natomiast od spodu szare, pokryte włoskami[6]. Są okresowo zrzucane, podobnie, jak u dębów w Polsce, ale podczas łagodnych zim stare liście utrzymują się na drzewie[7].
Owoc
Owalny lub wąsko elipsoidalny żołądź o długości do 5 cm i średnicy do 3 cm. Osadzony jest w szerokiej i grubej miseczce owocowej. Jego dojrzewanie trwa 2 lata[6].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Jest większy od dębu skalnego, bardziej ciepłolubny i rośnie tylko na nizinach – górna granica jego pionowego zasięgu nie przekracza 500 m n.p.m.[8].

Zmienność

[edytuj | edytuj kod]

W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono jeden podgatunek[3]:

  • Quercus ithaburensis subsp. macrolepis (Kotschy) Hedge & Yalt. – rośnie w południowych Włoszech, południowej części Półwyspu Bałkańskiego, na wyspach Morza Egejskiego oraz w Azji Mniejszej (Turcja, Syria, Liban, Irak i Iran). Dorasta do 15–25 m wysokości. Kora jest drobno popękana i ma brązowozłotą barwę. Blaszka liściowa jest omszona od spodu i ma kształt od owalnego do owalnie lancetowatego. Mierzy 6–12 cm długości, ma ogoniasty wierzchołek, jest z 3–7 parami ostro zakończonych klapek na brzegu. Żołędzie mają owalny kształt, dorastają do 25–40 mm długości i 15–20 mm średnicy. Otulone są w miseczkach do połowy ich długości[9].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Na dębie skalnym i dębie tabor pasożytują podobne do czerwców owady Kermes ilicis. Z rozdrobnionych samic tych owadów w starożytności otrzymywano barwnik szkarłatowy, karmazynowy i purpurowy. Według N. Heppera barwników tych użyto do farbowania płócien, z których wykonany był Przybytek Mojżeszowy[7].

Udział w kulturze

[edytuj | edytuj kod]
  • W Biblii dąb wymieniony jest 22 razy, bez rozróżnienia gatunku[8]. W Izraelu występują trzy gatunki dębów: dąb tabor, dąb skalny i podgatunek Quercus infectoria subsp. veneris (A.Kern.) Meikle, wszystkie więc należy uważać za rośliny biblijne. M. Zohary, znawca roślin biblijnych uważa, że w tłumaczeniach Biblii popełniono wiele błędów nie rozróżniając hebrajskich słów `ëlôn i `allôn oznaczających dęba, od słowa `ëlä (h), które oznacza pistację (terebinta)[7].
  • W Księdze Rodzaju (35,8) jest opis, że pod dębem Allon – bakut (w tłumaczeniu dąb płaczu) pochowano Deborę, która była piastunką Rebeki. W Biblii Tysiąclecia błędnie przetłumaczono to jako terebint płaczu[7].
  • Biblia wymienia dąb rosnący w Saananim, w ważnym punkcie granicznym oddzielającym ziemie plemienia Neftalego. Tutaj to samo słowo allon zostało w Biblii Tysiąclecia prawidłowo przetłumaczone jako dąb[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-01] (ang.).
  3. ↑ a b c Quercus ithaburensis Decne.. The Plant List. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
  4. ↑ Quercus ithaburensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-01-11].
  6. ↑ a b c Oaks of the World. [dostęp 2015-01-11].
  7. ↑ a b c d e Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
  8. ↑ a b Flowers in Israel. [dostęp 2015-01-11].
  9. ↑ Quercus macrolepis. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-01]. (fr.).