Dąbrówka chaonia
| Drymonia ruficornis | |||
| (Hufnagel, 1766) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dąbrówka chaonia | ||
| Synonimy | |||
| |||
Dąbrówka chaonia[1][2], garbatka sierpówka[2], garbatka rudorożka[3], garbatka guślarka[3] (Drymonia ruficornis) – gatunek motyla z rodziny garbatkowatych. Zamieszkuje Europę, Afrykę Północną i Azję Zachodnią. Gąsienice żerują na dębach. Osobniki dorosłe są aktywne nocą.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1766 roku przez Johanna Siegfrieda Hufnagela pod nazwą Bombyx ruficornis. Jako miejsce typowe wskazano okolice Berlina[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Motyl o krępej budowy ciele[5] i rozpiętości skrzydeł sięgającej od 35 do 44 mm[1]. Głowa jest zaopatrzona w nieowłosione oczy złożone, krótkie głaszczki i uwstecznioną ssawkę, natomiast pozbawiona jest przyoczek. Czułki osiągają niemal połowę długości przedniego skrzydła i wykazują dymorfizm płciowy w budowie, będąc szczeciniastymi u samicy, zaś grzebykowatymi u samca. Tułów jest szeroki, wyposażony w krótko owłosione tegule. Skrzydło przedniej pary osiąga od 17 do 19 mm długości[5] i ma popielatobrunatne tło, często z rozjaśnionym na całej szerokości, czasem niemal białym, polem środkowym. Przepaska wewnętrzna jest nieco falista i trochę wypukła pośrodku. Przepaski poprzeczne są cienkie, drobno ząbkowane, popielatoczarne. W polu zewnętrznym biegnie białopopielata, niewyraźna, falista linia. Wzdłuż zewnętrznych krawędzi skrzydła leżą czarne, łukowate plamy[1][5]. Obecność czarnej, wąskiej plamki półksiężycowatej na żyłce poprzecznej odróżnia ten gatunek od podobnej dąbrówki dodony, jak i od dąbrówki dębowej. Barwa strzępiny jest popielata z ciemnym nakrapianiem. Na tylnej krawędzi przedniego skrzydła leży trójkątny ząbek z włosowatych łusek[5]. Tylne skrzydło jest szare[1][5] z jaśniejszą przepaską przez środek[5].
Gąsienica charakteryzuje się ubarwieniem zielonym z parą żółtych pręg biegnących bokami ciała[6].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla lasy liściaste, chętnie ciepłolubne, zawsze z udziałem dębów[1]. Gąsienice są foliofagami żerującymi na liściach dębów[4][1]. Okres lotu motyli trwa od drugiej połowy kwietnia do pierwszej połowy czerwca, zaś okres żerowania gąsienic od końca maja do końca czerwca[1]. Zimowanie odbywa się w stadium poczwarki. Owady dorosłe nie pobierają pokarmu i są aktywne nocą[5].
Gatunek palearktyczny[4]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[7]. W Afryce Północnej zamieszkuje m.in. Maroko, natomiast w Azji Turcję i Armenię[4].
Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został ze statusem gatunku bliskiego zagrożenia wyginięciem (NT)[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Krzysztof Jonko: Drymonia ruficornis (Hufnagel, 1766). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
- ↑ a b Grzegorz Bobrowicz: Dąbrówka. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
- ↑ a b B. Dyakowski: Atlas motyli krajowych. Wydawnictwo Michała Arcta, 1906.
- ↑ a b c d Markku Savela: Drymonia. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
- ↑ a b c d e f g Edward Sołtys: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 47-50. Notodontidae, Thaumetopoeidae, Thyatriridae, Drepanidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1965.
- ↑ Drymonia ruficornis – Dąbrówka chaonia. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
- ↑ Drymonia ruficornis (Hufnagel, 1766). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-12-24].
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.