Dąbrówka dodona

Dąbrówka dodona
Drymonia dodonaea
(Denis et Schiffermüller, 1775)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

motyle

Podrząd

Glossata

Rodzina

garbatkowate

Podrodzina

Notodontinae

Plemię

Notodontini

Rodzaj

dąbrówka

Gatunek

dąbrówka dodona

Synonimy
  • Bombyx dodonaea Denis & Schiffermüller, 1775
  • Bombyx trimacula Esper, 1785
Multimedia w Wikimedia Commons

Dąbrówka dodona[1][2], garbatka wyrocznica[3] (Drymonia dodonaea) – gatunek motyla z rodziny garbatkowatych. Zamieszkuje Europę i Zakaukazie. Gąsienice żerują na dębach, rzadko na bukach lub brzozach. Osobniki dorosłe są aktywne nocą.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johanna N.C.M. Denisa i Ignaza Schiffermüllera pod nazwą Bombyx dodonaea. Jako miejsce typowe wskazano okolice Wiednia[4]. W jego obrębie wyróżnia się podgatunki[5][4]:

  • Drymonia dodonaea albofasciata (Hartig, 1968)
  • Drymonia dodonaea dodonaea (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Drymonia dodonaea trimacula (Esper, 1785)
  • Drymonia dodonaea wageneri de Freina, 1981

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Imago zamaskowane na korze

Motyl o krępej budowy ciele[6] i rozpiętości skrzydeł sięgającej od 33 do 38 mm[1]. Głowa jest zaopatrzona w nieowłosione oczy złożone, krótkie głaszczki i uwstecznioną ssawkę, natomiast pozbawiona jest przyoczek. Czułki osiągają niemal połowę długości przedniego skrzydła i wykazują dymorfizm płciowy w budowie, będąc szczeciniastymi u samicy, zaś grzebykowatymi u samca. Tułów jest szeroki, wyposażony w krótko owłosione tegule. Skrzydło przedniej pary osiąga od 17 do 20 mm długości[6] i ma tło ciemnoszare, w wewnętrznej części pola środkowego zwykle czarnoszaro przyciemnione, a w jego części zewnętrznej białawo rozjaśnione. Przepaska wewnętrzna jest wypukła, zaś zewnętrzna ostro ząbkowana i przy brzegach skrzydła biało rozjaśniona[1][6]. Plamka półksiężycowata na żyłce poprzecznej jest biaława, co odróżnia ten gatunek od podobnej dąbrówki chaonii oraz mało wyraźna, co odróżnia go od dąbrówki dębowej. Barwa strzępiny jest popielata z ciemnym nakrapianiem. Na tylnej krawędzi przedniego skrzydła leży trójkątny ząbek z włosowatych łusek[6]. Tylne skrzydło jest jasnoszare ze słabo odznaczającą się jaśniejszą przepaską przez środek[1][6].

Gąsienica charakteryzuje się ubarwieniem zielonym z parą żółtych lub żółtopomarańczowych prążków biegnących bokami ciała[7].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Owad ten zasiedla lasy liściaste, lasy mieszane, zarośla, parki i nasadzenia przydrożne[1][7]. Gąsienice są foliofagami żerującymi na liściach dębów, a rzadko buków i brzóz[4][1]. Okres lotu motyli trwa od drugiej połowy kwietnia do pierwszej połowy lipca, zaś okres żerowania gąsienic od czerwca do sierpnia[1]. Zimowanie odbywa się w stadium poczwarki. Owady dorosłe nie pobierają pokarmu i są aktywne nocą[6]. Chętnie przylatują do sztucznych źródeł światła[1].

Gatunek palearktyczny[4]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[5]. Poza tym występuje na Kaukazie i w Armenii[4]. W Polsce jest gatunkiem nieczęsto spotykanym[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h Krzysztof Jonko: Drymonia dodonaea. [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2021-04-05].
  2. ↑ Grzegorz Bobrowicz: Dąbrówka. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. [dostęp 2021-04-05].
  3. ↑ B. Dyakowski: Atlas motyli krajowych. Wydawnictwo Michała Arcta, 1906.
  4. ↑ a b c d e Markku Savela: Drymonia. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-04-05].
  5. ↑ a b Drymonia dodonaea. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-04-05].
  6. ↑ a b c d e f Edward Sołtys: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 47-50. Notodontidae, Thaumetopoeidae, Thyatriridae, Drepanidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1965.
  7. ↑ a b c Drymonia dodonaea – Dąbrówka dodona. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-04-05].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]