Emil Perška

Emil Perška

Емил Першка

Pełne imię i nazwisko	Emanuel Perška
Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1896 Stara Pazova
Data i miejsce śmierci	8 maja 1945 Zagrzeb
Pozycja	napastnik
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole 0000–1914 HAŠK Zagrzeb 1919 Wiener AC 1919 HAŠK Zagrzeb 1919–1920 Građanski Zagrzeb 13 (12) 1920 CA Sports Généraux 1921–1931 Građanski Zagrzeb 99 (56)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole 1920–1927  Królestwo SHS 14 (2)
Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.

Emanuel „Emil” Perška (serb. Емануел „Емил” Першка, ur. 20 czerwca 1896 w Starej Pazovej, zm. 8 maja 1945 w Zagrzebiu) – jugosłowiański piłkarz pochodzenia słowackiego występujący na pozycji napastnika, reprezentant Królestwa SHS w latach 1920–1927, olimpijczyk, dziennikarz i historyk sportu.

Jeden z pierwszych profesjonalnych piłkarzy w historii Jugosławii. Uznawany za jednego z najlepszych i najbardziej rozpoznawanych zawodników okresu międzywojennego^[1]. Uczestnik trzech turniejów olimpijskich. Nosił przydomek boiskowy Lalec^[2].

Kariera klubowa

Grę w piłkę nożną rozpoczął w HAŠK Zagrzeb. Po wybuchu I wojny światowej jako żołnierz został wysłany do Austro-Węgier, gdzie w czasie wolnym grał w jednym z lokalnych klubów w Györze^[3]. Po zakończeniu działań wojennych odmówił powrotu do kraju, przez co uznano go za dezertera^[1]. W obawie przed aresztowaniem uciekł do Wiednia, gdzie występował w Wiener AC^[2]. W 1919 roku dzięki wpływowym działaczom Građanskiego Zagrzeb został ułaskawiony i powrócił do Zagrzebia, gdzie na krótki okres został piłkarzem HAŠK, po czym rozpoczął grę w Građanskim^[2].

Po występie na Igrzyskach Olimpijskich 1920 Perška podpisał lukratywny kontrakt z paryskim zespołem CA Sports Généraux, gdzie grał przez kilka miesięcy^[2]. Od sezonu 1921 występował ponownie w Građanskim Zagrzeb, z którym w sezonach 1923, 1926 i 1928 wygrał mistrzostwo Królestwa SHS a także sześciokrotnie zdobył mistrzostwo Zagrzebia^[1][4]. W 1931 roku odszedł z zespołu i zakończył grę w piłkę nożną. Szacuje się, iż łącznie we wszystkich rozgrywkach zaliczył w barwach Građanskiego 320 spotkań i zdobył 174 bramki^[4].

Kariera reprezentacyjna

28 sierpnia 1920 zadebiutował w reprezentacji Królestwa SHS w przegranym 0:7 meczu z Czechosłowacją na Igrzyskach Olimpijskich 1920, po którym jego zespół odpadł z rywalizacji^[5][6]. 3 czerwca 1923 zdobył pierwszą bramkę w drużynie narodowej wygranym 2:1 towarzyskim spotkaniu przeciwko Polsce w Krakowie. W 1924 roku został powołany na igrzyska olimpijskie w Paryżu. Na turnieju tym zagrał on w przegranym 0:7 meczu I rundy z Urugwajem^[5]. W 1928 znalazł się w składzie na igrzyska olimpijskie w Amsterdamie, jednak nie zaliczył tam żadnego występu. W czerwcu tego samego roku po zamordowaniu chorwackich przywódców politycznych przez serbskich nacjonalistów odmówił gry w reprezentacji Królestwa SHS^[3]. Ogółem w latach 1920–1927 rozegrał w drużynie narodowej 14 spotkań w których zdobył 2 bramki.

Bramki w reprezentacji

LP	Data	Miejsce	Przeciwnik	Bramka	Rezultat	Ranga meczu
1.	3 czerwca 1923	Stadion Cracovii, Kraków	Polska	1:0	2:1	Mecz towarzyski
2.	31 lipca 1927	Stadion SK Jugoslavija, Belgrad	Czechosłowacja	1:0	1:1	Mecz towarzyski

Działalność publicystyczna i artystyczna

Perška był pierwszym redaktorem naczelnym pisma Zagrebački Športski List, w którym prowadził piłkarską sekcję Dribling i šut (z chorw. Drybling i strzał)^[1]. Pod pseudonimem Pele-mele publikował eseje w czasopiśmie Večeri, w których zawierał m.in. szczegóły i anegdoty ze swojej kariery piłkarskiej. Jest autorem dwóch książek: Sportski almanah grada Zagreba (z chorw. Sportowy almanach miasta Zagrzebia) (1935) oraz Nogomet: Teorija - tehnika - taktika - training (z chorw. Piłka Nożna: Teoria - technika - taktyka - trening) (1937)^[1][4].

Malował akwarele, tworzył ilustracje i szkice^[3]. Jest twórcą ilustracji do książki Eduarda Bassa Nepobjediva momčad (z chorw. Niepokonany zespół) (1926)^[3].

Życie prywatne

Urodził się w miejscowości Stara Pazova k. Belgradu jako syn Josipa Perški i Rosalii Perški z d. Žirocká, którzy byli członkami zamieszkującej tej region mniejszości słowackiej^[3]. On sam uważał się za Chorwata. W trakcie I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej. Po wojnie osiadł w Zagrzebiu, gdzie zajął się dziennikarstwem, pisarstwem oraz historią sportu^[1].

Był zaciekłym orędownikiem uzyskania przez Chorwację pełnej niepodległości i uniezależnienia się od Serbów^[3]. Oskarżano go o wspieranie Ustaszy^[1]. Zmarł w maju 1945 roku w Zagrzebiu. Okoliczności jego śmierci nie zostały wyjaśnione. Jedna z wersji uznaje, że za służbę w policji Niepodległego Państwa Chorwackiego został rozstrzelany przez członków Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii, podczas gdy inne źródła twierdzą, iż zginął w pożarze swojego domu podczas walk zbrojnych w Zagrzebiu^[7][8]. Miejsce jego pochówku nie jest znane^[4].

Sukcesy

Građanski Zagrzeb

• mistrzostwo Królestwa SHS: 1923, 1926, 1928

Przypisy

1. Emil Perška. povijest.gnkdinamo.hr. [dostęp 2019-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-07)]. (chorw.).
2. Perška Emanuel. reprezentacija.rs. [dostęp 2019-02-17]. (serb.-chorw.).
3. Emil Perška - priča o velikom Hrvatu, domoljubu i nogometašu. direktno.hr. [dostęp 2019-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-07)]. (chorw.).
4. Emil Perška - Biografija. povijest.gnkdinamo.hr. [dostęp 2019-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-07)]. (chorw.).
5. Hrvatski sportaši na Olimpijskim igrama od 1896. do 1948.. hoo.hr. [dostęp 2019-02-17]. (chorw.).
6. Sportski vremeplov: Neslavna premijera Kraljevine SHS. srpskacafe.com. [dostęp 2019-02-17]. (serb.-chorw.).
7. Udba se boji da će dinamovci emigrirati. jutarnji.hr. [dostęp 2019-02-17]. (chorw.).
8. Olympians who were killed or missing in action or died as a result of war. sports-reference.com. [dostęp 2019-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-17)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Emil Perška w bazie EU-Football.info (ang.)
• Emil Perška w bazie National Football Teams (ang.)

Bibliografia

• Zvonimir Magdić: Legende zagrebačkog nogometa. Zagrzeb: EUROPTICS d.o.o., 1996, s. 30-31. ISBN 953-96851-0-9.