Emmy Hennings

Grab von Hugo Ball und Emmy Ball-Hennings in Gentilino

Emmy Hennings albo Emmy Ball-Hennings (ur. 17 stycznia 1885 we Flensburgu; zm. 10 sierpnia 1948 w Sorengo pod Lugano) – niemiecka pisarka, poetka i artystka kabaretowa. Należała do grona twórców ruchu dadaistycznego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Była córką takielarza Ernesta Friedricha Mattiasa Cordsena i wzrastała we Flensburgu. Tam uczęszczała do szkoły ludowej, a po niej pracowała jako służąca. W wieku 18 lat w 1903 wyszła za mąż za aktora amatora, z którym przyłączyła się do wędrownej trupy. Ich wspólna córka (w pierwszych latach) wychowywała się we Flensburgu u dziadków. W 1904 Emmy Hennings rozwiodła się i podróżowała samotnie po Niemczech jako prelegentka. W 1905 wstąpiła w Elmshorn do spółki teatralnej Schmidt-Agte. Grała w Elmshorn i Kappeln. W tym czasie była prawdopodobnie związana z należącym również do trupy aktorem Wilhelmem Vio. W latach 1906 – 1908 należała do aktorskiej trupy Ludwiga Georga Brönnera, która grała w prowincji Schleswig-Holstein. Nie posiadając wykształcenia, zdobyła jednak powodzenie i Brönner urządzał dla niej benefisy w miejscowościach, gdzie grali (Tondern, Marne, Plön).

1914 została skazana na wiele miesięcy więzienia (w Monachium) za kradzież i podejrzenie o pomoc w dezercji. W 1915 krótko po zwolnieniu wyjechała najpierw do Berlina, później razem z Hugo Ballem emigrowała do Szwajcarii. W Zurychu razem z nim oraz z Sophie Taeuber, Jeanem Arpem, Tristanem Tzarą, Richardem Huelsenbeckem, Marcelem Janco i innymi zakładała Cabaret Voltaire – miejsce, gdzie narodził się dadaizm. By stworzyć więcej miejsca dla sztuki, założono niedługo potem Galerie Dada.

W 1920 Emmy Hennings i Hugo Ball zawarli związek małżeński. W tym czasie odwrócili się od dadaizmu a zwrócili intensywnie ku katolicyzmowi. Wtedy też zaczęła się ich przyjaźń z Hermannem Hesse, trwająca do jego śmierci. Po zgonie Hugo Balla, w roku 1927, Hennings opiekowała się spuścizną po pisarzu, pisała teksty autobiograficzne, opowiadania, bajki i legendy. Zmarła 10 sierpnia 1948 w Sorengo. Została pochowana w Gentilino u boku męża.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Christa Baumberger / Nicola Behrmann : Emmy Hennings. Gefängnis - Das graue Haus - Das Haus im Schatten. Kommentierte Studienausgabe, Bd. 1. Wallstein Verlag, Göttingen 2016 (2. Auflage). ISBN 978-3-8353-1834-2.
  • Christa Baumberger / Nicola Behrmann (Hrsg.): Emmy Hemmings Dada. Scheidegger und Spiess, Zürich 2015, ISBN 978-3-858-81472-2.
  • Alfred Sobel: „Gute Ehen werden in der Hölle geschlossen“. Das wilde Leben des Künstlerpaares Hugo Ball und Emmy Hennings zwischen Dadaismus und Glaube. Fe-Medienverlag, Kißlegg 2015, ISBN 978-386357-120-7.
  • Bärbel Reetz: Das Paradies war für uns. Emmy Ball-Hennings und Hugo Ball. 1. Auflage. Insel Verlag, Berlin 2015, ISBN 978-3-458-36100-8 (477 Seiten).
  • Hagen Schied (Hrsg.): Emmy Ball-Hennings: hochaufgetürmte Tage. Gedichte. Hochroth Verlag, Leipzig 2013, ISBN 978-3-902871-24-4.
  • Das Märchen ist zu Ende. (Drei Audio-CDs) Edition Apollon, Königs Wusterhausen 2012, ISBN 978-3-941940-17-8.
  • Reto Caluori: Emmy Ball-Hennings. In: Andreas Kotte (Hrsg.): Theaterlexikon der Schweiz. Band 1, Chronos, Zürich 2005, ISBN 3-0340-0715-9, S. 107.
  • Bärbel Reetz, Emmy Ball-Hennings, Leben im Vielleicht; eine Biographie., wyd. 1. Aufl., Originalausg, Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2001, ISBN 3-518-39740-0, OCLC 50255120.
  • Bernhard Echte (Hrsg.): Emmy Ball Hennings: ich bin so vielfach … Stroemfeld / Roter Stern, am Main 1999, ISBN 3-87877-757-4.
  • René Gass, Emmy Ball-Hennings: Wege und Umwege zum Paradies; eine Biographie., Zürich: Pendo Verlag, 1998, ISBN 3-85842-325-4, OCLC 39306291.