Erich Bauer
,_Erich_Bauer,_der_%E2%80%9EGasmeister%E2%80%9C_von_Sobibor_(Mitte,_mit_K%C3%BCchenhilfe)_und_Johann_Niemann_(rechts).jpg) Erich Bauer (w środku, obejmujący pomocnicę kuchenną) wraz z kolegami z załogi Sobiboru | |
 SS-Oberscharführer
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 marca 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 lutego 1980 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1942–1945 |
| Formacja | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Erich Bauer (ur. 26 marca 1900 w Berlinie, zm. 4 lutego 1980 tamże) – niemiecki kierowca i mechanik, SS-Oberscharführer, uczestnik akcji T4, odpowiadał za funkcjonowanie komór gazowych w obozie zagłady w Sobiborze, skazany w 1950 roku na karę dożywotniego pozbawienia wolności.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Z zawodu był mechanikiem samochodowym[1]. Pracował także w Berlinie jako motorniczy tramwaju. W okresie III Rzeszy jako kierowca uczestniczył w programie eksterminacji osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych umysłowo, prowadzonym pod kryptonimem akcja T4[2].
Podobnie jak wielu innych uczestników akcji T4 otrzymał przydział do personelu akcji „Reinhardt”. Przyznano mu także stopień SS-Oberscharführera[3] (nr członkowski SS: 22 113)[2]. W kwietniu 1942 roku rozpoczął służbę w nowo utworzonym obozie zagłady w Sobiborze[2][4]. Wraz z Erichem Fuchsem przeprowadził tam pierwsze eksperymentalne gazowanie Żydów[5]. Pełnił służbę w tzw. obozie III, gdzie odpowiadał za funkcjonowanie komór gazowych[2]. Do jego obowiązków należała m.in. obsługa silnika, który dostarczał do komór gazy spalinowe[6]. Jesienią 1942 roku zastąpił Kurta Bolendera na stanowisku kierownika obozu III[7]. Ze względu na charakter swojej „pracy” został ochrzczony przez więźniów przydomkami Bademeister („mistrz kąpieli”) i Gasmeister („mistrz gazu”)[8]. Jesienią 1942 roku obsługiwał koparkę, przy pomocy której otwarto masowe groby w obozie III, a następnie wydobyto i spalono dziesiątki tysięcy spoczywających w nich zwłok[9]. Rzadko można było go spotkać poza obszarem zagłady[10]. Mosze Bahir, jeden z ocalonych z Sobiboru, wspominał, że czasami Bauera można było zobaczyć na dachu budynku z komorami gazowymi, gdy przez specjalne okienko obserwował przebieg gazowania[11]. Służył w Sobiborze do ostatnich dni jego istnienia. W tym okresie w obozie zgładzono około 170–180 tys. Żydów[12].
Jak sam przyznał, w czasie służby był niemal stale pod wpływem alkoholu. Z tego powodu komendant Franz Reichleitner groził mu nawet odesłaniem z obozu[13]. 14 października 1943 roku, gdy wybuchło powstanie więźniów Sobiboru, przebywał początkowo poza obozem, gdyż wyjechał na misję zaopatrzeniową. Po powrocie towarzyszący mu wachman odkrył w budynku administracyjnym zwłoki zabitego esesmana[14]. Wydarzenie to było jednym z czynników, które nie pozwoliły powstańcom w pełni zrealizować ich planów[15]. Bauer przetrwał bunt bez szwanku i w kolejnych tygodniach uczestniczył w pracach związanych z likwidacją obozu. Na przełomie listopada i grudnia 1943 roku wziął udział w egzekucji grupy Żydów, których przywieziono do Sobiboru z obozu w Treblince, aby pracowali przy wywózce mienia i urządzeń oraz przy wyburzaniu obozowych budynków i zacieraniu śladów ludobójstwa[16].
Po zakończeniu wojny powrócił do Niemiec. Pracował przy odgruzowywaniu Berlina. W 1949 roku dwoje ocalałych więźniów Sobiboru, Samuel Lerer i Estera Raab, przypadkowo rozpoznało go na jednej z ulic. W konsekwencji został aresztowany[2]. Jego proces toczył się przed sądem przysięgłych w Berlinie-Moabicie. 8 maja 1950 roku został skazany na karę śmierci za zbrodnie popełnione w Sobiborze. Wejście w życie nowej niemieckiej konstytucji, która znosiła karę główną, spowodowało jednak, że pierwotny wyrok zamieniono na karę dożywotniego pozbawienia wolności[17][18].
Zmarł w więzieniu Berlin-Tegel 4 lutego 1980 roku[19].
Film
[edytuj | edytuj kod]Erich Bauer jest jednym z antagonistów w brytyjskim filmie telewizyjnym Ucieczka z Sobiboru z 1987 roku. W jego postać wcielił się Klaus Grünberg[20].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bem 2014 ↓, s. 69.
- ↑ a b c d e Webb 2017 ↓, s. 318.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 53.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 117.
- ↑ Webb 2017 ↓, s. 42–43.
- ↑ Webb 2017 ↓, s. 44 i 53.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 33.
- ↑ Bem 2012 ↓, s. 27.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 121.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 120.
- ↑ Bem 2012 ↓, s. 45–46.
- ↑ Kuwałek 2014 ↓, s. 60.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 197 i 239.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 330–331.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 333.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 294.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 309.
- ↑ Webb 2017 ↓, s. 318 i 372.
- ↑ The Sobibor Perpetrators An overview of the German and Austrian SS and Police Staff. deathcamps.org. [dostęp 2018-01-03].
- ↑ Escape from Sobibor. Full Cast & Crew. imdb.com. [dostęp 2018-01-01]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Yitzhak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington i Indianapolis: Indiana University Press, 1999. ISBN 978-0-253-21305-1. (ang.).
- Marek Bem (red.): Sobibór. Bunt wobec wyroku. Warszawa: Ośrodek KARTA, 2012. ISBN 978-83-61283-66-9.
- Marek Bem: Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-611-3.
- Robert Kuwałek. Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. „Zeszyty Majdanka”. XXVI, 2014. Lublin. ISSN 0514-7409.
- Chris Webb: The Sobibor death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2017. ISBN 978-3-8382-0966-1. (ang.).