Eutrichapion

	Eutrichapion
	Reitter, 1916
	; Samiec Eutrichapion viciae
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	ryjkowce
Rodzina	pędrusiowate
Podrodzina	Apioninae
Nadplemię	Apionitae
Plemię	Apionini/Oxystomatini
Podplemię	Oxystomatina
Rodzaj	Eutrichapion
	Typ nomenklatoryczny
	Attelabus viciae Paykull, 1800
Synonimy
	Apion (Eutrichapion) Reitter, 1916; Apion (Pseudotrichapion) Bokor, 1923;
	Apion (Eutrichapion) Reitter, 1916; Apion (Pseudotrichapion) Bokor, 1923;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Eutrichapion – rodzaj chrząszczy z rodziny pędrusiowatych i podrodziny Apioninae. Obejmuje 18 opisanych gatunków. Zamieszkują palearktyczną Eurazję, Afrykę Północną i Amerykę Północną.

Morfologia

Chrząszcz o ciele długości od 1,9 do 3,2 mm. Ubarwienie najczęściej jest czarne, ale bywa też częściowo lub w całości metaliczne albo z częściowo lub w całości rudawo rozjaśnionymi przydatkami. Porastające ciało wytwory oskórka są prawie łuskowate do włosowatych i mogą być miejscami zagęszczone, zwłaszcza u samców^[1].

Głowę cechują: okrągłe do lekko wydłużonych i przynajmniej umiarkowanie wypukłe oczy, niskie i niesięgające poza przednią ⅓ oczu listewki podoczne, płaskie do lekko sklepionego i tak szerokie jak środek ryjka czoło z dwoma pośrodkowymi rowkami niepunktowanymi i nagimi, a rowkami bocznymi punktowanymi i owłosionymi. Ryjek bywa prosty lub zakrzywiony, przednią część ma zawsze rurkowatą i węższą od tylnej, a pośrodku jest zwykle nieznacznie rozszerzony i wyraźnie szerszy niż na szczycie. Rowki na spodzie ryjka zanikają ku tyłowi. Czułki samca osadzone są w nasadowych 0,3–0,5 długości ryjka, a samicy w nasadowych 0,2–0,4 długości ryjka, buławki mają od 1¾ do 2½ dłuższe niż szersze^[1].

Przedplecze jest w zarysie prawie kwadratowe do prawie stożkowatego, o bokach lekko zaokrąglonych i w przedniej połowie ku przodowi zbieżnych, a tylnym brzegu dwufalistym i lekko obrzeżonym. Punktowanie powierzchni zazwyczaj ma gęste. Tarczka jest zmienna. Podługowato-jajowate do prawie półkulistych, najszersze za środkiem pokrywy mają wykształcone barki. Biodra środkowej pary są dość wąsko rozstawione. Wyrostek śródpiersia jest wysklepiony, owłosiony, wyniesiony do poziomy wyrostku zapiersia. Odnóża mają wydłużone stopy z pazurkami zaopatrzonymi w ząbek nasadowy^[1].

Odwłok ma pierwszy z widocznych sternitów od 1,6 do 1,7 raza dłuższy niż następny; oba są przeciętnie sklepione, rozdzielone szwem wgłębionym po bokach, lecz zatartym pośrodku. Piąty z widocznych sternitów jest na tylnej krawędzi zaokrąglony u samicy i ścięty u samca. Samcze pygidium ma wierzchołkową krawędź równomiernie zakrzywioną lub pośrodku zafalowaną. Genitalia samca cechuje tegmen o wydłużonych płatach parameroidalnych rozdzielonych wcięciem pośrodkowym sięgającym poza wierzchołkowe krawędzie poprzecznych okienek. Przyrośnięte do wolnego pierścienia prostegium ma wierzchołkową krawędź wystającą lub pośrodku wykrojoną. Wydłużony środkowy płat edeagusa (prącie) w widoku grzbietowym ma boki zwykle zbieżne ku ściętemu wierzchołkowi, a w widoku bocznym jest zakrzywiony z wierzchołkiem odgiętym lub podgiętym^[1].

Ekologia i występowanie

Owady te są fitofagami bobowatych. U zdecydowanej większości gatunków larwy przechodzą rozwój w przedstawicielach plemienia Viciae, tym niemniej przynajmniej jeden gatunek rozwija się w rutwicach z plemienia Galegeae. Postacie dorosłe żerują na szerszym spektrum bobowatych^[1].

Rodzaj holarktyczny, ale głównie palearktyczny, tylko trzy gatunki występują w nearktycznej Ameryce Północnej^[1]. W Europie stwierdzono 10 gatunków^[2], z których siedem wykazano z Polski^[3] (zobacz: pędrusiowate Polski). W Afryce Północnej podawany jest tylko z Algierii, skąd wykazano pięć gatunków. 13 gatunków odnotowano z Azji^[2].

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został w 1916 roku przez Edmunda Reittera w randze podrodzaju w obrębie rodzaju Apion. Gatunkiem typowym autor ów wyznaczył Attelabus viciae^[1]^[2]. W 1990 roku Miguel A. Alonso-Zarazaga wyniósł omawiany takson do rangi osobnego rodzaju^[1] oraz wprowadził stosowany również współcześnie jego podział na pięć podrodzajów^[1]^[4]^[5]:

Eutrichapion (Cnemapion) Bokor, 1923
Eutrichapion (Eutrichapion) Reitter, 1916
Eutrichapion (Leconteapion) Alonso-Zarazaga, 1990
Eutrichapion (Phalacrolobus) Alonso-Zarazaga, 1990
Eutrichapion (Psilocalymma) Alonso-Zarazaga, 1990

W sumie do rodzaju tego należy 18 opisanych gatunków^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Miguel Ángel Alonso-Zarazaga. Revision of the supraspecific taxa in the Palaearctic Apionidae Schoenherr, 1823 (Coleoptera, Curculionoidea). 2. Subfamily Apioninae Schoenherr, 1823: introduction, keys and descriptions. „Graellsia”. 46, s. 19-156, 1990.
↑ ^a ^b ^c IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 7. Curculionoidea I, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2011, s. 165-166, ISBN 978-87-88757-93-4 .
↑ genus: Eutrichapion E. Reitter, 1916. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2025-01-19].
↑ M.A. Alonso-Zarazaga, C.H.C. Lyal: A world catalogue of families and genera of Curculionoidea (Insecta: Coleoptera) (excepting Scolytidae and Platypodidae). Barcelona: Entomopraxis, 1999, s. 59.
↑ genus Eutrichapion Reitter, 1916. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2025-01-15].

[az90-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Miguel Ángel Alonso-Zarazaga. Revision of the supraspecific taxa in the Palaearctic Apionidae Schoenherr, 1823 (Coleoptera, Curculionoidea). 2. Subfamily Apioninae Schoenherr, 1823: introduction, keys and descriptions. „Graellsia”. 46, s. 19-156, 1990.

[cpc-2] IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 7. Curculionoidea I, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2011, s. 165-166, ISBN 978-87-88757-93-4 .

[biomap-3] us: Eutrichapion E. Reitter, 1916. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2025-01-19].

[azl99-4] M.A. Alonso-Zarazaga, C.H.C. Lyal: A world catalogue of families and genera of Curculionoidea (Insecta: Coleoptera) (excepting Scolytidae and Platypodidae). Barcelona: Entomopraxis, 1999, s. 59.

[biolib-5] us Eutrichapion Reitter, 1916. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2025-01-15].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]