Filodon
| Phyllodon | |||
| Thulborn, 1973 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
filodon | ||
| Gatunki | |||
| |||
Filodon (Phyllodon) – rodzaj niewielkiego ornitopoda żyjącego w późnej jurze na terenie dzisiejszej Portugalii. Mógł być blisko spokrewniony ze współczesnymi mu dinozaurami żyjącymi na obszarze Ameryki Północnej. Jest znany ze skamieniałości zębów i przypuszczalnie żuchwy. Nazwę Phyllodon nosi również rodzaj mchów, jednak nie stanowi to problemu, gdyż taksony te należą do różnych królestw.
Historia odkryć
[edytuj | edytuj kod]Phyllodon henkeli został opisany w oparciu o MGSP G5 – niekompletną żuchwę wydobytą z kopalni węgla brunatnego nieopodal Leirii. Richard Thulborn, który opisał gatunek, do holotypu dołączył jeden ząb szczęki (MSGP G2). Uznał Phyllodon henkeli za hipsylofodonta i przedstawił rekonstrukcję wzoru zębowego[1]. Peter Galton, badający późnojurajskie hipsylofodonty z Ameryki Północnej, uznał, że zęby filodona najbardziej przypominają zęby nanozaura i zgodził się z identyfikacją Phyllodon jako hipsylofodonta ze względu na asymetryczność zębów żuchwy przy spojrzeniu z przodu i z tyłu[2].
Ze względu na niekompletność materiału kopalnego Phyllodon jest często uznawany wątpliwy rodzaj bazalnego ornitopoda o bliżej nieustalonym pokrewieństwie[3][4]. W 2001 roku Oliver Rauhut opisał nieznane dotąd skamieniałości mogące należeć do przedstawicieli tego rodzaju. Pochodzą one z miejsca, w którym odkryto także holotyp, i obejmują fragment żuchwy oraz ponad 120 zębów. Ze względu na nieobecność w tej lokalizacji dinozaurów podobnych do filodona Rauhut wstępnie uznał je za reprezentujące rodzaj Phyllodon. Zęby były mierzyły nie więcej niż 3 mm długości i prawdopodobnie należały do osobnika juwenilnego. W opisanym materiale Rauhut odnalazł dodatkowe cechy diagnostyczne Phyllodon, w tym bardzo wysokie zęby szczęki, wskazujące, że rodzaj ostatecznie może być ważny. Dzięki porównaniu z innymi hipsylofodontami, Rauhut doszedł do wniosku, że filodon wykazuje największe podobieństwa do drinkera, występującego w późnej jurze na terenie północnoamerykańskiej formacji Morrison[5]. Również Galton w 2007 spostrzegł podobieństwa zębów filodona oraz drinkera i nanozaura[6].
Paleobiologia
[edytuj | edytuj kod]Jako przedstawiciel Hypsilophodontidae lub innej grupy bazalnych ornitopodów Phyllodon był prawdopodobnie dwunożnym roślinożercą. Większość dorosłych hipsylofodontów mierzyła 1–2 m długości[4], więc przypuszczalnie również on osiągał zbliżone rozmiary. Niektóre źródła podają, że dorastał do około 90 cm długości[7]. Jego podobieństwo do północnoamerykańskich drinkera i nanozaura jest kolejnym ogniwem łączącym fauny późnojurajskiej Portugalii i współczesnej jej formacji Morrison[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Richard A. Thulborn. Teeth of ornithischian dinosaurs from the Upper Jurassic of Portugal, with description of a hypsilophodontid (Phyllodon henkeli gen. et sp. nov.) from the Guimarota lignite. „Memória Serivoços Geológicos de Portugal (Nova Série)”. 22, s. 89–134, 1973. (ang.).
- ↑ Peter M. Galton. The cranial anatomy of Dryosaurus, a hypsilophodontid dinosaur from the Upper Jurassic of North America and East Africa, with a review of hypsilophodontids from the Upper Jurassic of North America. „Geologica et Palaeontologica”. 17, s. 207–243, 1983. (ang.).
- ↑ Hans-Dieter Sues, David B. Norman: Hypsilophodontidae, Tenontosaurus, Dryosauridae. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. pierwsze. Berkeley: University of California Press, 1990, s. 498–509. ISBN 0-520-06727-4.
- ↑ a b David B. Norman i inni, Basal Ornithopoda, [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.), The Dinosauria, wyd. drugie, Berkeley: University of California Press, 2004, s. 393–412, ISBN 0-520-24209-2.
- ↑ Oliver W. M. Rauhut. Herbivorous dinosaurs from the Late Jurassic (Kimmeridgian) of Guimarota, Portugal. „Proceedings of the Geologists' Association”. 112 (3), s. 275–283, 2001. DOI: 10.1016/S0016-7878(01)80007-9. (ang.).
- ↑ Peter M. Galton: Teeth of ornithischian dinosaurs (mostly Ornithopoda) from the Morrison Formation (Upper Jurassic) of the western United States. W: Kenneth Carpenter (red.): Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 2007, s. 17–47. ISBN 0-253-34817-X.
- ↑ David Lambert: Księga dinozaurów. Warszawa: ZETDEZET, 1994, s. 179. ISBN 83-85056-26-2.
- ↑ Octávio Mateus: Late Jurassic dinosaurs from the Morrison Formation (USA), the Lourinhã and Alcobaça Formations (Portugal), and the Tendaguru Beds (Tanzania): a comparison. W: John R. Foster, Spencer G. Lucas (red.): Paleontology and Geology of the Upper Morrison Formation. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 36. Albuquerque, New Mexico: New Mexico Museum of Natural History and Science, 2006, s. 223–231.
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
