Florian Biesik

Florian Biesik
Flora-Flora
(Fliöera-Fliöera)[a]
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1850
Wilamowice

Data i miejsce śmierci

1926
Triest

Narodowość

wilamowska

Język

wilamowski

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Ważne dzieła
  • Óf jer wełt
Multimedia w Wikimedia Commons

Florian Biesik (ur. 4 marca 1850 w Wilamowicach, zm. 13 marca 1926 w Trieście) – austro-węgierski urzędnik kolejowy i poeta, autor dzieł literackich w języku wilamowskim, twórca jednej z ortografii wilamowskich.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Biesik przyszedł na świat 4 marca 1850 (w niektórych źródłach błędnie podaje się rok 1849) w Wilamowicach jako syn Floriana i Katarzyny z domu Fox. Miał dwóch młodszych braci, Jana (ur. 1853) i Hermanna (ur. 1874). Rodowe nazwisko Biesik należało do najbardziej typowych noszonych przez Wilamowian[1].

Po ukończeniu szkoły elementarnej w rodzinnym miasteczku uczęszczał od 1863 do Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Wyrzucony po roku przeniósł się do Gimnazjum św. Jacka, z którego z kolei został relegowany w 1866 z powodu słabych wyników w nauce i braku środków na zapłatę czesnego. W czasie pobytu w Krakowie mieszkał na ulicy Grodzkiej, a następnie w bursie św. Jacka. Prawdopodobnie pod wpływem znajomości z właścicielem mieszkania na Grodzkiej, który był urzędnikiem kolejowym, Biesik podjął decyzję o swej dalszej karierze i wyjechał do Wiednia na szkolenia kolejarskie[2].

W 1873 został urzędnikiem kolejowym. Związany z C.K. Uprzywilejowanym Towarzystwem Kolei Południowej (K.k. privilegierte Südbahn-Gesellschaft) przeniósł się wkrótce (dokładna data nieznana) do Triestu, gdzie wspinał się po kolejnych szczeblach kariery aż do pozycji nadoficjała[3]. Ożenił się z Włoszką Federicą Giovi (lub Garsari, w źródłach pojawiają się dwa warianty nazwiska[4]), z którą miał syna Casimira osiadłego później w Mariborze[3].

Biesik przeszedł na emeryturę w 1911 i do końca życia pozostał na stałe w Trieście, odwiedzając co jakiś czas rodzinne Wilamowice, po raz ostatni w 1923. W tym czasie zajął się twórczością literacką w ojczystym języku wilamowskim. Najstarszy znany wiersz, Dy nójy póterbąwa kultur (Nowa kultura maślarek), pochodzi z 1913[5]. Najobszerniejsze dzieło, liczący 2104 wersów poemat Óf jer wełt[b] (Na tamtym świecie) inspirowany Boską komedią Dantego, został ukończony w 1921[6]. Na potrzeby swoich tekstów wytworzył własny system ortograficzny wykorzystujący przede wszystkim znaki polskiego alfabetu[7]. Używał pseudonimu Flora-Flora zaczerpniętego od wilamowskiego brzmienia imienia Florian. Pisywał również artykuły do triesteńskiej prasy lokalnej[8]. Był zwolennikiem tezy o nieniemieckim pochodzeniu Wilamowian i podkreślał rzekome podobieństwo języka wilamowskiego do niderlandzkiego, fryzyjskiego czy angielskiego, co było – obok rodzinnych sporów majątkowych – jednym z powodów poważnego konfliktu z bratem Hermannem (autorem Wörterbuch der deutschen Mundart von Wilamowice – Słownika niemieckiej gwary Wilamowic), który nawet zmienił swoje nazwisko z Biesik na Mojmir[9][10].

Zmarł w wieku 76 lat na zapalenie płuc i został pochowany na cmentarzu św. Anny w Trieście[5].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
Strona tytułowa Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice

Wybór utworów Biesika (sześć wierszy i jeden list) został opublikowany w 1933 przez Heinricha Andersa jako Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice. Pięć innych, w tym poemat Óf jer wełt, pozostały szerzej nieznane aż do odnalezienia 230-stronicowego rękopisu (obejmującego w sumie dziesięć tekstów, w tym pięć opublikowanych wcześniej przez Andersa) przez Tomasza Wicherkiewicza podczas badań terenowych w Wilamowicach w 1989[11]. Postaci Biesika i jego twórczości Wicherkiewicz poświęcił swoją rozprawę doktorską Język, kultura i mieszkańcy Wilamowic w świetle twórczości literackiej Floriana Biesika – studium etnolingwistyczne obronioną w 1998[12], a w 2003 wydał w języku angielskim monografię The Making of a Language: The Case of the Idiom of Wilamowice, southern Poland, która zawiera szczegółową analizę odnalezionego rękopisu[13].

W 1994 nakręcony został dla TVP film dokumentalny w reżyserii Doroty Latour Dante z Wilamowic opowiadający historię Biesika[14].

W 2013 imieniem Floriana Biesika nazwano jedną z nowo wytyczonych ulic w Wilamowicach[15].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Zapis zgodnie ze współczesną ortografią wilamowską ustandaryzowaną w XXI wieku przez Tymoteusza Króla.
  2. ↑ W zapisie zgodnie ze współczesną ortografią wilamowską: Uf jer wełt.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 48–49.
  2. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 50–51.
  3. ↑ a b Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 51.
  4. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 326.
  5. ↑ a b Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 52.
  6. ↑ Tekst źródłowy: Florian Biesik – poemat „Óf jer wełt”. Dziedzictwo językowe Rzeczypospolitej. [dostęp 2022-07-08].
  7. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 99.
  8. ↑ Wicherkiewicz 2019 ↓, s. 117, 119.
  9. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 50.
  10. ↑ Wicherkiewicz 2019 ↓, s. 119–121.
  11. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 30–33.
  12. ↑ Language, Culture and People of Wilamowice in the Light of Literary Output by Florian Biesik - an Ethnolinguistic Study (Język, kultura i mieszkańcy Wilamowic w świetle twórczości literackiej Floriana Biesika - Studium etnolingwistyczne) w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2022-08-22].
  13. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓.
  14. ↑ Dante z Wilamowic. FilmPolski.pl. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
  15. ↑ Uchwała nr XXX/282/13 Rady Miejskiej w Wilamowicach z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie nadania nazwy drodze w Wilamowicach. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]