Formacja Jebel Qatrani

Próba rekonstrukcji Arsinoitherium zitteli na oligoceńskiej sawannie Jebel Qatrani

Formacja Jebel Qatrani – formacja geologiczna występująca w Egipcie, na północ od jeziora Karun w pobliżu Fajum. Formacja była w przeszłości datowana na oligocen, jednak później określono jej wiek na późny eocen - wczesny oligocen^[1][2].

Położenie

Skały formacji Jebel Qatrani występują w Egipcie, na północ od jeziora Karun, w pobliżu Fajum^[1][2].

Skały i ekosystem

Formacja Jebel Qatrani składa się głównie z piaskowców, będących osadami meandrujących rzek oraz jezior okresowych.

W niższej – eoceńskiej części – utwory te reprezentują ekosystem leśny, po którym pozostały skamieniałe fragmenty drzew. Warstwy wyższe – oligoceńskie – reprezentują utwory powstałe w bardziej suchych i zimniejszych warunkach, odpowiadające sawannie, która zastąpiła lasy. Po kilkunastu milionach lat klimat znów zmienił się na cieplejszy i bardziej wilgotny i lasy ponownie wróciły. Zmiany fauny, zachowanej w formie skamieniałości, odpowiadają zmianom klimatu i warunków środowiskowych^{[potrzebny przypis]}.

Skamieniałości

Skały formacji są bogate w skamieniałości, głównie naczelnych, gryzoni i kreodontów, ponadto owadożernych i nietoperzy. Jednym z głównych eksploratorów zajmujących się tą formacją był Albert Elmer Wood^[1][2].

Skamieniałości odkryte na terenie formacji, opisane przez Wooda w 1968 roku^[1][2] i przez późniejszych autorów:

ssaki niższe (Metatheria)^[3]

rodzina Herpetotheriidae

Peratherium africanum Simons i Bown, 1984

rząd owadożerne (Insectivora)

podrząd ryjkonosy (Macroscelidea)^[4]

rodzina Macroscelididae

Metoldobotes stromeri Schlosser 1910

Herodotius pattersoni Simons, Holroyd i Bown, 1991

rząd nietoperze (Chiroptera)

podrząd Microchiroptera

rodzina liścionosowate (Phyllostomatidae)

Vampyravus orientalis Schlosser 1910

rodzina ssawkonogie (Myzopodidae)

Phasmatonycteris phiomensis Gunnell, Simmons i Seiffert, 2014^[5]

ssaki incertae sedis

rząd Ptolemaiida^[6]

Qarunavus meyeri Simons i Gingerich, 1974

rodzina Ptolemaiidae

Ptolemaia lyonsi Osborn 1908, A

Ptolemaia grangeri Bown i Simons, 1987

Cleopatrodon ayeshae Bown i Simons, 1987

Cleopatrodon robusta Bown i Simons, 1987

rząd naczelne (Primates)^[7]

infrarząd i rodzina niepewne

Afrotarsius chatrathi Simons i Bown, 1985

Strepsirrhini

Adapiformes

rodzina Adapidae

Aframonius dieides Simons, Rasmussen i Gingerich 1995

nienazwany infrarząd (obejmujący taksony spokrewnione z lemurokształtnymi)

rodzina Djebelemuridae

Anchomomys milleri Simons, 1997

lemurokształtne (Lemuriformes)

rodzina Plesiopithecidae

Plesiopithecus teras Simons, 1992

rodzina galagowate (Galagidae)

Wadilemur elegans Simons, 1997

Haplorrhini

antropoidy (Anthropoidea)^[8]

rodzina Proteopithecidae

Proteopithecus sylviae Simons, 1989

Serapia eocaena Simons, 1992

Parapithecoidea

Arsinoea kallimos Simons, 1992

rodzina Parapithecidae

Abuqatrania basiodontos Simons et al., 2001

Qatrania fleaglei Simons i Kay, 1988

Qatrania wingi Simons i Kay, 1983

Apidium bowni Simons 1995

Apidium moustafai Simons 1962

Apidium phiomense Osborn 1908

Parapithecus fraasi Schlosser 1910

Parapithecus grangeri Simons, 1974

małpy wąskonose (Catarrhini)

rodzina Oligopithecidae

Oligopithecus savagei Simons 1962

Catopithecus browni Simons, 1989

rodzina Propliopithecidae

Propliopithecus haeckeli Schlosser 1910

Propliopithecus chirobates] Simons, 1965

Propliopithecus ankeli Simons et al., 1987

Moeripithecus markgrafi Schlosser, 1910

Aegyptopithecus zeuxis Simons 1965

rząd gryzonie (Rodentia)

Phiomorpha

Monamys simonsi (Wood 1968)^[9]

rodzina Phiomyidae

Phiomys andrewsi Osborn 1908

Metaphiomys beadnelli Osborn 1908

Phiomys paraphiomyoides Wood 1968

Phiomys lavocati Wood 1968

Metaphiomys schaubi Wood 1968

Gaudeamus aegyptius Wood 1968

Phiocricetomys minutus Wood 1968

rząd kreodonty (Creodonta)^[10]

rodzina hienodonty (Hyaenodontidae)

Metasinopa ethiopica (Andrews) 1906 – późny eocen

Metasinopa fraasi Osborn 1909 – wczesny oligocen

Apterodon altidens Schlosser 1910 – późny eocen i wczesny oligocen

Apterodon macrognathus (Andrews) 1904 – późny eocen

Quasiapterodon minutus (Schlosser, 1910) – wczesny oligocen

Akhnatenavus leptognathus (Osborn, 1909) – późny eocen

Masrasector aegypticum Simons i Gingerich, 1974 – wczesny oligocen

Masrasector ligabuei Crochet et al., 1990 – późny eocen

Metapterodon brachycephalus (Osborn, 1909) – wczesny oligocen

Metapterodon schlosseri Holroyd, 1999 – późny eocen i wczesny oligocen

Metapterodon markgrafi Holroyd, 1999 – datowanie niepewne

"Pterodon" africanus Andrews, 1906 – późny eocen

Pterodon phiomensis Osborn, 1909 – późny eocen

Pterodon syrtos Holroyd, 1999 – wczesny oligocen

Cetartiodactyla

rodzina Anthracotheriidae^[11]

Bothriogenys andrewsi Schmidt, 1913

Bothriogenys fraasi Schmidt, 1913

Bothriogenys gorringei (Andrews i Beadnell, 1902)

Bothriogenys rugulosus Schmidt, 1913

Qatraniodon parvus (Andrews, 1906)

rząd góralki (Hyracoidea)^[12]

rodzina Geniohyidae

Geniohyus mirus Andrews, 1904

Geniohyus diphycus Matsumoto, 1926

Geniohyus magnus (Andrews, 1904)

Bunohyrax fajumensis (Andrews, 1904)

Bunohyrax major (Andrews, 1904)

Pachyhyrax crassidentatus (Andrews, 1904)

rodzina Saghatheriidae

Saghatherium antiquum Andrews i Beadnell, 1902

Saghatherium bowni Rasmussen i Simons, 1991

Saghatherium humarum Rasmussen i Simons, 1988

Selenohyrax chatrathi Rasmussen i Simons, 1988

Thyrohyrax domorictus Meyer, 1973

Thyrohyrax litholagus Rasmussen i Simons, 1991

Thyrohyrax meyeri Rasmussen i Simons, 1991

Thyrohyrax pygmaeus (Matsumoto, 1922)

Megalohyrax eocaenus Andrews, 1903

rodzina Titanohyracidae

Titanohyrax andrewsi Matsumoto, 1922

Titanohyrax angustidens Rasmussen i Simons, 1988

Titanohyrax ultimus Matsumoto, 1922

Antilohyrax pectidens Rasmussen i Simons, 2000

rząd trąbowce (Proboscidea)^[13]

rodzina Moeritheriidae

Moeritherium trigodon Andrews, 1904

rodzina Palaeomastodontidae

Palaeomastodon beadnelli Andrews, 1901

Phiomia serridens Andrews i Beadnell, 1902

rząd brzegowce (Sirenia)^[14]

rodzina diugoniowate (Dugongidae)

Eosiren imenti Domning, Gingerich, Simons i Ankel-Simons, 1994

rząd embritopody (Embrithopoda)^[15]

rodzina Arsinoitheriidae

Arsinoitherium zitteli Beadnell, 1902

Przypisy

1. Hesham M. Sallam, Erik R. Seiffert, Elwyn L. Simons. Craniodental Morphology and Systematics of a New Family of Hystricognathous Rodents (Gaudeamuridae) from the Late Eocene and Early Oligocene of Egypt. „PLOS ONE”, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0016525. ISSN 1932-6203. (ang.). 
2. Elwyn L. Simons, Albert Elmer Wood. Early Cenozoic mammalian faunas, Fayum Province, Egypt, Part II: A. E. Wood: The African Oligocene Rodentia. „Peabody Museum Bulletin”. 28, s. 23–205, 1968. Peabody Museum. (ang.). 
3. Lista za: Gregg F. Gunnell: Marsupialia. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 77–79. ISBN 0-520-25721-9.
4. Lista za: Patricia A. Holroyd: Macroscelidea. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 89–98. ISBN 0-520-25721-9.
5. Gregg F. Gunnell, Nancy B. Simmons i Erik R. Seiffert. New Myzopodidae (Chiroptera) from the Late Paleogene of Egypt: Emended Family Diagnosis and Biogeographic Origins of Noctilionoidea. „PLoS ONE”. 9 (2), s. e86712, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0086712. (ang.). 
6. Lista za: Gregg F. Gunnell, Philip D. Gingerich i Patricia A. Holroyd: Ptolemaiida. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 83–87. ISBN 0-520-25721-9.
7. Lista i klasyfikacja naczelnych nienależących do Anthropoidea za: Marc Godinot: Paleogene Prosimians. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 319–332. ISBN 0-520-25721-9.
8. Lista i klasyfikacja naczelnych należących do Anthropoidea za: Erik R. Seiffert, Elwyn L. Simons, John G. Fleagle i Marc Godinot: Paleogene Anthropoids. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 369–392. ISBN 0-520-25721-9.
9. Hesham M. Sallam i Erik R. Seiffert. Revision of Oligocene "Paraphiomys" and an origin for crown Thryonomyoidea (Rodentia: Hystricognathi: Phiomorpha) near the Oligocene–Miocene boundary in Africa. „Zoological Journal of the Linnean Society”, w druku. DOI: 10.1093/zoolinnean/zlz148. (ang.). 
10. Lista i klasyfikacja za: Margaret E. Lewis i Michael Morlo: Creodonta. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 549–566. ISBN 0-520-25721-9.
11. Lista za: Patricia A. Holroyd, Fabrice Lihoreau, Gregg F. Gunnell i Ellen Miller: Anthracotheriidae. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 851–859. ISBN 0-520-25721-9.
12. Lista za: D. Tab Rasmussen i Mercedes Gutiérrez: Hyracoidea. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 123–145. ISBN 0-520-25721-9.
13. Klasyfikacja i lista za: William J. Sanders, Emmanuel Gheerbrant, John M. Harris, Haruo Saegusa i Cyrille Delmer: Proboscidea. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 161–251. ISBN 0-520-25721-9.
14. Lista za: Daryl P. Domning, Iyad S. Zalmout i Philip D. Gingerich: Sirenia. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 147–160. ISBN 0-520-25721-9.
15. Lista za: William J. Sanders, D. Tab Rasmussen i John Kappelman: Embrithopoda. W: Lars Werdelin i William Joseph Sanders (red.): Cenozoic mammals of Africa. University of California Press, 2010, s. 115–122. ISBN 0-520-25721-9.