Franciszek Barda

Franciszek Barda
Ilustracja
Pax Christi
Pokój Chrystusa
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

21 sierpnia 1880
Mszana Dolna

Data i miejsce śmierci

13 listopada 1964
Przemyśl

Biskup diecezjalny przemyski
Okres sprawowania

1934–1964

Biskup pomocniczy przemyski
Okres sprawowania

1931–1933

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

26 lipca 1904

Nominacja biskupia

10 lipca 1931

Sakra biskupia

30 sierpnia 1931

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

30 sierpnia 1931

Miejscowość

Przemyśl

Miejsce

katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela

Konsekrator

Anatol Nowak

Współkonsekratorzy

Edward Komar
Stanisław Rospond

Franciszek Barda (ur. 21 sierpnia 1880 w Mszanie Dolnej, zm. 13 listopada 1964 w Przemyślu) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, rektor seminarium duchownego w Krakowie w latach 1930–1931, biskup pomocniczy przemyski w latach 1931–1933, biskup diecezjalny przemyski w latach 1934–1964.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 sierpnia 1880 w Mszanie Dolnej[1]. W latach 1892–1900 był wychowankiem małego seminarium duchownego w Krakowie. W tym czasie kształcił się w Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego i Gimnazjum św. Anny w Krakowie[2]. W 1900 złożył świadectwo dojrzałości[3]. Następnie odbył studia w seminarium duchownym w Krakowie i na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[2]. Na prezbitera został wyświęcony 26 lipca 1904 w Krakowie przez kardynała Jana Puzynę[4]. Od 1903 kontynuował studia na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie[2], które ukończył w 1907 uzyskaniem doktoratu z teologii[1].

Powróciwszy do Krakowa, został wikariuszem w parafii św. Anny. Pracował jako prefekt w Gimnazjum św. Anny i w Państwowym Gimnazjum Żeńskim w Krakowie. W latach 1910–1914 był prefektem i wicerektorem krakowskiego seminarium duchowego, a od 1919 do 1922 profesorem teologii moralnej w seminarium duchownym w Poznaniu[2]. Od 1925 do 1928 piastował stanowisko rektora Instytutu Polskiego w Rzymie[1], a w latach 1930–1931 sprawował urząd rektora krakowskiego seminarium[5].

10 lipca 1931 papież Pius XI mianował go biskupem pomocniczym diecezji przemyskiej[3] ze stolicą tytularną Medea[6]. Święcenia biskupie otrzymał 30 sierpnia 1931 w katedrze w Przemyślu[7]. Konsekrował go miejscowy biskup diecezjalny Anatol Nowak w asyście Edwarda Komara, biskupa pomocniczego tarnowskiego, i Stanisława Rosponda, biskupa pomocniczego krakowskiego[6]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Pax Christi” (Pokój Chrystusa)[8]. W diecezji objął urząd wikariusza generalnego[7].

Po śmierci biskupa Anatola Nowaka[3], 5 kwietnia 1933 został wybrany wikariuszem kapitulnym diecezji, a 25 listopada 1933 prekonizowany biskupem diecezjalnym[1]. 21 stycznia 1934 objął rządy w diecezji[1]. W 1936 przeprowadził kongres eucharystyczny, w którym uczestniczyło 100 000 wiernych, a w 1955 synod, na którym skodyfikowano prawo diecezjalne. Erygował około 100 nowych parafii, których kościoły zostały założone głównie w opuszczonych cerkwiach greckokatolickich[2]. Pomimo sprzeciwów władz komunistycznych przyczynił się do wybudowania kilku kościołów na terenie swojej diecezji[9]. Utworzył Instytut Wyższej Kultury Religijnej w Przemyślu i Katolicki Uniwersytet Ludowy w Ujeznej[3]. Powołał diecezjalny Caritas[3], wspierał rozwój Akcji Katolickiej, wzniósł Dom Katolicki w Przemyślu[1]. Przed wojną nie brał udziału w działalności politycznej. Pod koniec lat 30. działał na rzecz uspokojenia radykalnych nastrojów środowisk wiejskich i organizacji młodzieżowych. Podczas okupacji niemieckiej zachował nieugiętą postawę[1]. W okresie powojennym władze komunistyczne uznały go za niebezpiecznego przeciwnika ustroju i ZSRR[3].

W Episkopacie Polskim był członkiem Komisji do Spraw Społecznych oraz Fundacji i Zakładów Opiekuńczych[1], po wojnie zasiadał w Komisji Głównej[2]. Uczestniczył w pierwszej sesji soboru watykańskiego II[10][3]. Konsekrował biskupów pomocniczych przemyskich: Wojciecha Tomakę (1934), Stanisława Jakiela (1957) i Bolesława Taborskiego (1964), a także biskupa Bolesława Kominka (1954). Był współkonsekratorem podczas sakry biskupa pomocniczego tarnowskiego Michała Blecharczyka (1958), biskupa pomocniczego krakowskiego Juliana Groblickiego (1960) i biskupa diecezjalnego tarnowskiego Jerzego Ablewicza (1962)[6].

Zmarł 13 listopada 1964 w Przemyślu[1]. 16 listopada 1964[3] został pochowany w podziemiach miejscowej katedry[2].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

W 1937 „za wybitne zasługi na polu pracy społecznej” został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[11][12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i K. Krasowski: Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik biograficzny. Poznań: Bene Nati, 1996, s. 26–27. ISBN 83-86675-03-9.
  2. ↑ a b c d e f g G. Delmanowicz: Nota biograficzna Franciszka Bardy na stronie archidiecezji przemyskiej. przemyska.pl (arch.). [dostęp 2021-06-03].
  3. ↑ a b c d e f g h Przemyśl: dziś 50. rocznica śmierci biskupa Franciszka Bardy. ekai.pl (arch.), 2014-11-13. [dostęp 2021-06-03].
  4. ↑ M. Kamieniecki: Sympozjum z okazji 50. rocznicy śmierci biskupa Bardy. naszdziennik.pl, 2014-11-11. [dostęp 2015-07-08].
  5. ↑ Rektorzy Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. seminarium-krakow.pl (arch.). [dostęp 2016-05-14].
  6. ↑ a b c Franciszek Barda. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2015-07-08]. (ang.).
  7. ↑ a b Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. R. 31, z. 8–9, s. 358, sierpień–wrzesień 1931. [dostęp 2022-09-25]. 
  8. ↑ A.G. Miziński (red.): 100-lecie Konferencji Episkopatu Polski. Księga jubileuszowa. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2019, s. 254. ISBN 978-83-8144-179-7. [dostęp 2023-10-09].
  9. ↑ M. Szarek, Dzieje Kościoła i Parafii w Bączalu Dolnym, 2016.
  10. ↑ B. Bejze: Sobór Watykański II. W: Z. Pawlak (red.): Katolicyzm A–Z. Wyd. III. Łódź: 1989, s. 419. ISBN 83-850-22-03-1.
  11. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410. [dostęp 2015-07-08].
  12. ↑ Wysokie odznaczenie ks. biskupa Bardy. „Gazeta Lwowska”, s. 8, Nr 292 z 24 grudnia 1937. [dostęp 2015-02-25]. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Biskupi przemyscy
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
Rektorzy Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej