Fujimorizm

Alberto Fujimori

Fujimorizm – określenie koncepcji politycznej stanowiącej podstawę ideologiczną systemu rządów, jaki uformował się w Peru po objęciu władzy przez Alberto Fujimoriego, wybranego w 1990 na prezydenta kraju. Za moment upadku fujimorizmu uważa się rezygnację Alberto Fujimoriego z urzędu prezydenta w 2000^[1].

Plan Rządzenia z 1989

Podstawą fujimorizmu był opracowany jeszcze przed 1989 Plan Rządzenia (Plan Verde), sformułowany na polecenie naczelnego dowództwa armii przez wojskowe służby specjalne Peru jako propozycja rozwiązania kryzysu gospodarczego i społecznego w Peru.

Podstawowymi założeniami planu była wiara w:

• wolny rynek
• skuteczność autorytarnego systemu władzy.

Docelowo wdrażanie w życie jego założeń miało doprowadzić do przekształcenia Peru w państwo o nowoczesnej gospodarce, politycznie stabilne^[2].

Plan Rządzenia powstał bez wiedzy urzędującego prezydenta Alana Garcii, co wyrażało brak zaufania wojska do niego samego oraz jego partii – APRA. Dokument sugerował przyszłemu rządowi kraju zerwanie z polityką interwencjonizmu państwowego, rozprawę z „ruchami wywrotowymi” (Świetlistym Szlakiem i Ruchem Rewolucyjnym im. Tupaca Amaru), przeciwdziałanie eksplozji demograficznej (także poprzez przymusowe zabiegi sterylizacji kobiet) oraz „dyskryminację zbytecznej populacji”, do której zaliczono przestępców, członków lewicowych organizacji partyzanckich i ich rodziny oraz handlarzy pastą kokainową^[3].

Po zwycięstwie Alberto Fujimoriego w wyborach prezydenckich w 1990 autorzy Planu Rządzenia zapoznali go z zawartą w nim strategią i doprowadzili do jej zaakceptowania (w razie oporu ze strony prezydenta elekta wojsko dopuszczało możliwość zamachu stanu)^[4].

Realizacja Planu Rządzenia przez Alberto Fujimoriego

Polityka gospodarcza fujimorizmu, określana jako Fujishock, polegała na wprowadzeniu szokowego programu stabilizacyjnego opanowującego inflację, wprowadzającego dyscyplinę monetarną i podatkową oraz gwałtownie redukującego deficyt budżetowy^[5].

Wzorem dla Peru było w tym zakresie upowszechnienie się na świecie ideologii neoliberalizmu, w szczególności doświadczenia Chile^[6].

Z kolei przewidywany w Planie Rządzenia autorytarny ośrodek władzy ukształtował się po samozamachu (hiszp. Autogolpe) z kwietnia 1992, po którym przyjęto nową konstytucję Republiki Peru, poważnie zwiększającą uprawnienia prezydenta^[7].

W polityce zagranicznej fujimorizmu kluczowe miejsce zajmowały stosunki ze Stanami Zjednoczonymi^[8].

Zgodnie z założeniami Planu Verde, fujimorizm oznaczał również zdecydowaną rozprawę z lewicowymi organizacjami partyzanckimi i terrorystami, w czasie której doszło do szeregu przypadków złamania przez peruwiańskie wojsko i policję praw człowieka^[9]. Oprócz tego Fujimori utworzył własne szwadrony śmierci odpowiedzialne za zabójstwa kilkudziesięciu opozycjonistów zupełnie niezwiązanymi z rebeliantami^[10].

Częścią składową fujimorizmu była propaganda polityczna prowadzona w środkach masowego przekazu, głosząca hasła historycznej porażki tradycyjnych form demokracji w Peru, kompromitacji partii politycznych działających w kraju, reprezentowania całego narodu przez „niezależnego” od nich Alberto Fujimoriego^[11].

Ocena

Zdaniem Piotra Łacińskiego^[12]:

Fujimorizm konsolidował się wokół koalicji służb specjalnych, najwyższego dowództwa sił zbrojnych i technokratów, postulujących neoliberalne reformy i autorytarny sposób sprawowania władzy państwowej za fasadą demokratycznego rządu^[13].

Przypisy

1. P. Łaciński: Peru między populizmem a liberalizmem. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2006, s. 246. ISBN 83-89964-91-0.
2. P. Łaciński: op.cit. s. 161.
3. P. Łaciński: op.cit. s. 163–164.
4. P. Łaciński: op.cit. s. 166–167.
5. P. Łaciński: op.cit. s. 169–171.
6. P. Łaciński: op.cit. s. 236.
7. P. Łaciński: op.cit. s. 182–184.
8. P. Łaciński: op.cit. s. 197.
9. P. Łaciński: op.cit. s. 210.
10. Fujimori skazany na 25 lat więzienia [online], Centralne Biuro Antykorupcyjne [dostęp 2023-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-31] .
11. P. Łaciński: op.cit. s. 192–193.
12. Dr Piotr Łaciński jest politologiem pracującym w Collegium Civitas (niepublicznej uczelni akademickiej w Warszawie). Zajmuje się historią polityczną, systemami politycznymi i stosunkami międzynarodowymi w Ameryce Łacińskiej. Prowadził prace studyjno-badawcze na Kubie, w Peru, Wenezueli, Kolumbii i Meksyku; zobacz: dr Piotr Łaciński. [w:] Kadra dydaktyczna; Katedra Politologii Collegium Civitas [on-line]. www.civitas.edu.pl. [dostęp 2011-07-29]. (pol.).
13. P. Łaciński: op.cit. s. 167.