Gabriel Kolenda

Gabriel Kolenda
Metropolita kijowski
Ilustracja
Herb duchownego
Kraj działania

I Rzeczpospolita

Data urodzenia

1606

Data i miejsce śmierci

11 lutego 1674
Supraśl

Miejsce pochówku

Połock

Metropolita kijowski
Okres sprawowania

1665–1674

Arcybiskup koadiutor połocki
Okres sprawowania

1652–1665

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

unicki

Sakra biskupia

1652

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

1652

Konsekrator

Anastazy Antoni Sielawa OSBM

Gabriel Kolenda OSBM, herbu Bełty (ok. 1606, zm. 11 lutego 1674 w Supraślu) – unicki (greckokatolicki) działacz religijny Rzeczypospolitej, metropolita kijowski (od 1665), administrator diecezji łucko-ostrogskiej (od 1668).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W 1626 r. wstąpił do unickiego zakonu bazylianów. Jako kleryk uczył się na akademiach w Braniewie (1627–1630), Wiedniu i Rzymie (1633–1639). W 1636 roku studiował w Kolegium Greckim w Rzymie[1]. W 1633 r. wyświęcony na prezbitera. W latach 1642–1655 pełnił funkcję koadiutora przy metropolicie unickim Antonim Sielawie, natomiast od 1653 był koadiutorem biskupstwa połockiego. W 1655 wybrany na arcybiskupa połockiego oraz na czasowego administratora metropolii kijowskiej. Funkcję tę pełnił do 1665 r., kiedy zatwierdzony został na funkcję metropolity. W latach 1666–1674 był protoarchimandrytą (generałem) zakonu bazylianów. Od 1655 r. aż do swojej śmierci pełnił funkcję archimandryty klasztoru Bazylianów w Supraślu. Na skutek wojny toczącej się w latach 1654–1667, ukrywał się przed Kozakami oraz Szwedami. Starał się doprowadzać do przechodzenia do Kościoła unickiego parafii i klasztorów prawosławnych. Kolenda rozpowszechniał kult Jozafata Kuncewicza – władyki połockiego, jednego z najbardziej zagorzałych propagatorów unii kościelnej, zamordowanego w 1623 przez prawosławnych mieszkańców Witebska. W 1655 r. uchodząc z metropolitą Antonim Sielawą z Połocka, zabrali sarkofag z relikwiami męczennika i na 10 lat pozostawili w klasztorze w Supraślu, którego Gabryiel Kolenda był archimandrytą. W 1668 r. został mianowany administratorem unickiej diecezji łucko-ostrogskiej. Jako metropolita znany był ze śmiałych wypowiedzi nasiąkniętych duchem kontrreformacyjnym. Pragnął narzucić unię mieszczanom witebskim z powodu zamordowania w tym mieście Jozafata Kuncewicza. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa wileńskiego[2], podpisał jego pacta conventa[3]. W 1670 r. grzmiał na rajców Witebska za dozwolenie na wybudowanie za miastem (na prywatnej ziemi pisarza miejskiego), świątyni prawosławnej. Pisał wówczas: „Jeśli tedy nie przestaniecie tych schadzek i dum moskiewskich o schizmie, tedy przyjdzie mi się ująć o krew Błogosławionego Jozafata, która z Województwa Witebskiego cała już była wykorzeniła schizmę”.

Domagał się również pełnej niezależności unitów. Protestował przeciwko próbom podporządkowania Cerkwi unickiej episkopatowi rzymskokatolickiemu w Polsce. Domagał się też zakazu pobierania przez łacinników dziesięciny od unitów. Uwolnił też wiele unickich klasztorów spod władzy prowincji zakonnych, tworząc z nich klasztory autonomiczne (archimandrie) podległe władzy metropolity. Na kapitule bazylianów w Supraślu w 1661 r. ogłosił siebie protoarchimandrytą (generałem) tego zakonu. Ponownie wybrany na głowę zgromadzenia na kapitule w Brześciu w 1666 r. Usamodzielnienie kilku klasztorów bazyliańskich wywołało wewnętrzny konflikt w episkopacie unickim.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Іриней Назарко. “Київські і галицькі митрополити: біографічні нариси (1590–1960)”. – Рим, 1960. С. 51–57.
  • Religija i Carkwa na Belarusi. Encyklapedyczny dawednik, Mińsk 2001, s. 139–140
  • Miesięcznik Supraśl-Nazukos, 2005, nr 222/7
  • Mikołaj Ratkiewicz, Kronika Lawry Supraskiej, „Archeograficzeskij sbornik dokumientov otnosjaszczichsja k istorii severozapadnoj Rusi”, 1870, t. 9, s. 223–253
  • Archbishop Havryil Kolenda [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2014-05-04] (ang.).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dmytro Blazejowskyj, Ukrainian and Bielorussian students at the Pontifical Greek College of Rome (1576–1976), Analecta Ordinis S. Basilli Magni, Sect. II, vol. X (XVI), fasc. 1–4, Romae 1979, s. 154.
  2. Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, [b.n.s.]
  3. Porzadek na seymie walnym electiey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu elekcyey należące vchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiąt dziewiątego dnia wtorego miesiąca maia. [b.n.s]