Galapagosek opuncjowy

Galapagosek opuncjowy
	Nesoryzomys swarthi
	Orr, 1938
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Oryzomyini
Rodzaj	galapagosek
Gatunek	galapagosek opuncjowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies

Galapagosek opuncjowy^[4] (Nesoryzomys swarthi) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący endemicznie na wyspach Galapagos.

Zasięg występowania

Galapagosek opuncjowy występuje endemicznie na wyspie Santiago należącej do wysp Galapagos, u wybrzeży Ekwadoru^[5]; wyspa ma powierzchnię około 580 km², z czego zasięg występowania tego gryzonia to przypuszczalnie mniej niż 20 km²^[3].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1938 roku amerykański biolog Robert Thomas Orr nadając mu nazwę Nesoryzomys swarthi^[2]. Holotyp pochodził z Sullivan Bay, na wyspie Santiago, na Galapagos, w Ekwadorze^[6].

N. swarthi bywał uznawany za odmianę wymarłego N. indefessus (podobnie jak N. narboroughi), ale gatunki te dzielą różnice w budowie czaszki i zębów^[3]^[6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy rozpoznają podgatunków^[5].

Etymologia

Nesoryzomys: gr. νησος nēsos „wyspa” (tj. Galapagos); rodzaj Oryzomys S.F. Baird, 1857 (ryżniak)^[7].
swarthi: Harry Schelwald Swarth (1878–1935), amerykański zoolog^[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 110–190 mm, długość ogona 100–163 mm, długość ucha 19–25 mm, długość tylnej stopy 29–40 mm; masa ciała 31–181 g (samice średnio 82 g, samce średnio 106 g)^[9].

Ekologia

Występuje na nizinach, w suchym lesie i na obszarach porośniętych krzewami. Jest spotykany w różnych częściach wyspy, najczęściej w gęstej roślinności na obrzeżach krateru wulkanu, na wysokości 1300 m n.p.m. Lokalnie jest pospolity^[3]. Jest to zwierzę nocne, prowadzi naziemny tryb życia. Nie wiadomo, czym się żywi. Populacje tego gryzonia przetrwały tam, gdzie w dużej liczbie rosną opuncje Opuntia galapageia, co sugeruje związek między rośliną a tym ssakiem^[3].

Populacja

Gatunek ma ograniczony zasięg występowania, nie wiadomo, jaki jest trend zmian jego liczebności. Pierwszy raz N. swarthi schwytano w 1906 roku, ale gdy 32 lata później został opisany podejrzewano, że gatunek ten już wymarł. W 1965 roku odnaleziono czaszkę tego gryzonia, co wskazywało, że na wyspie może wciąż istnieć jego populacja. Jednak badacze szukający jej w latach 70. XX wieku znaleźli jedynie zawleczone na wyspę szczury śniade (Rattus rattus) i myszy domowe (Mus musculus). Dopiero w 1997 roku udało się odnaleźć żywe gryzonie, które przetrwały koegzystując z introdukowanymi gatunkami. W 2005 roku odkryto dwie nieznane populacje na północnym wybrzeżu wyspy. N. swarthi jest obecnie uznawany za gatunek narażony na wyginięcie^[3].

Przypisy

↑ Nesoryzomys swarthi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b R.T. Orr. A new rodent of the genus Nesoryzomys from the Galapagos Islands. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Fourth series. 23 (21), s. 304, 1938. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f R. Dowler & M.R.D.& M. Weksler R. Dowler & M.R.D.& M., Nesoryzomys swarthi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-18] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 251. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 408. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nesoryzomys swarthi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-18].
↑ E. Heller. Mammals of the Galapagos Archipelago, exclusive of the Cetacea. „Proceedings of the California Academy of Sciences. 3d ser., Zoology”. 3, s. 241, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 401. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 453. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[itis-1] Nesoryzomys swarthi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Orr-2] R.T. Orr. A new rodent of the genus Nesoryzomys from the Galapagos Islands. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Fourth series. 23 (21), s. 304, 1938. (ang.).

[iucn-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f R. Dowler & M.R.D.& M. Weksler R. Dowler & M.R.D.& M., Nesoryzomys swarthi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-18] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 251. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 408. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nesoryzomys swarthi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-18].

[Heller-7] E. Heller. Mammals of the Galapagos Archipelago, exclusive of the Cetacea. „Proceedings of the California Academy of Sciences. 3d ser., Zoology”. 3, s. 241, 1904. (ang.).

[Beolens&inni-8] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 401. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Pardiñas&inni-9] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 453. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]