Galatella

Galatella
Ilustracja
Ożota zwyczajna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

Galatella

Nazwa systematyczna
Galatella Cass.
G.-F.Cuvier, Dict. Sci. Nat., ed. 2. 37: 463, 488 (1825)[3]
Synonimy
  • Crinita Moench
  • Crinitaria Cass.
  • Crinitina Soják
  • Deinosmos Raf.
  • Galatea (Cass.) Less.
  • Linosyris Cass.
  • Pseudolinosyris Novopokr.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Galatella Cass. – rodzaj roślin nasiennych z rodziny astrowatych. Obejmuje 31 gatunków (licząc razem z włączonymi tu gatunkami z rodzaju Crinitina)[3]. Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą Europie i Azję (bez strefy tropikalnej tego kontynentu), poza tym północno-zachodnią Afrykę[3]. W Polsce rodzaj reprezentowany jest przez jeden gatunek – ożotę zwyczajną G. linosyris (syn. Aster linosyris)[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Rośliny zielne (byliny) z kolankowatym kłączem oraz półkrzewy. Pędy wzniesione, rozgałęzione lub nie, nagie lub owłosione, także szorstko i gruczołowato[5].
Liście
Siedzące, równowąskie, całobrzegie, często podwinięte na brzegu[5].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, a te z kolei zwykle tworzą baldachogroniaste kwiatostany złożone, rzadko są pojedyncze. Okrywy koszyczków są półkuliste do walcowatych, ich listki wyrastają zwykle w 3–5 rzędach, mają kształt od jajowatego do szydlastego, czasem są obłonione na brzegu. Dno kwiatostanowe mniej lub bardziej wypukłe. Zewnętrznych w koszyczku kwiatów języczkowych brak lub występują w liczbie kilku–kilkunastu. Wewnątrz koszyczka występują żółte kwiaty rurkowate w liczbie od kilku do 40–60, kształtu walcowatego do dzwonkowatego, z łatkami lancetowatymi[5].
Owoce
Niełupki jajowate do równowąskich, z ośćmi puchu kielichowego białymi do różowawych[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Galatella należy do podplemienia Asterinae plemienia Astereae podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae[6][7].

Rośliny tu zaliczane były włączane do rodzaju aster Aster w jego tradycyjnym, szerokim ujęciu (dominującym do lat 90. XX wieku). Podobieństwo morfologiczne okazało się jednak mylące, ponieważ spowodowało skupienie w jednym rodzaju gatunków często odlegle spokrewnionych[7]. Rodzaj Galatella łączony jest z siostrzanym rodzajem Crinitina. Siostrzanym rodzajem dla nich jest rodzaj Tripolium. Cała ta grupa jest z kolei siostrzana względem podplemienia Bellidinae (obejmującego m.in. rodzaj stokrotka Bellis)[7][8]. Rodzaje Chamaegeron i Lachnophyllum są siostrzane dla kladu Tripolium-Galatella-Bellidinae[8]. Cała ta grupa jest częścią gradu obejmującego Astereae z południowej półkuli (m.in. Olearia), klad z rodzajami głównie północnoamerykańskimi (np. nawłoć Solidago, konyza Conyza, przymiotno Erigeron i spokrewnione z nimi rodzaje wyodrębnione z dawnego rodzaju Aster, takie jak np. Symphyotrichum czy Eurybia) i w końcu grupę identyfikowaną jako rodzaj aster Aster w wąskim ujęciu[7].

Wykaz gatunków[3]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Galatella Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-25].
  4. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 37-38, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. ↑ a b c d J.W. Kadereit, Charles Jeffrey (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 318, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805.
  6. ↑ Genus Galatella Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-25].
  7. ↑ a b c d Wei-Ping Li, Fu-Sheng Yang, Todorka Jivkova, Gen-Shen Yin. Phylogenetic relationships and generic delimitation of Eurasian Aster (Asteraceae: Astereae) inferred from ITS, ETS and trnL-F sequence data. „Annals of Botany”. 109, 7, s. 1341–1357, 2012. DOI: 10.1093/aob/mcs054. 
  8. ↑ a b Nesom, G.L.. Taxonomic decisions at generic rank in tribe Astereae (Asteraceae) for the Global Compositae Database. „Phytoneuron”. 24, s. 1–6, 2020.