Glaznoty
| wieś | |
 Wiadukt kolejowy (ok. 1913) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
92[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-120[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0484972 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostróda  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
 53°32′06″N 19°54′01″E/53,535000 19,900278[1]
| |
Glaznoty (niem. Marienfelde) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Wieś położona nad rzeką Gizelą. We wsi znajdują się dwa kościoły wpisane do rejestru zabytków[4]. W odległości 3 km od wsi znajduje się Dylewska Góra. W pobliżu wsi znajduje się rezerwat Jezioro Francuskie. Nazwa niewielkiego jeziora wiąże się z utopieniem w nim w 1813 roku 80 Francuzów przez okolicznych chłopów[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś wraz z kościołem istniała już przed 1414 rokiem. W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1414, podlegała pod komturię w Ostródzie, były to dobra rycerskie o powierzchni 60 włók[6]. W 1414 r. Prusowie Glabune i Glasnote otrzymali od komtura Lutera z Brunszwiku 60 włók w Glaznotach. W 1428 r. Paweł Russdorf nadał Nikluszowi i Urdze 7 włók w Glaznotach na prawie pruskim z obowiązkiem pełnienia powinności kościelnych i służby zbrojnej. W 1445 r. Konrad von Erlichhausen nadał Hartwigowi 10 włók ma prawie magdeburskim. W 1482 r. wielki mistrz Marcin Truchsess nadał 60 włók na prawie chełmińskim Janowi Berkanowi, z włokami sołeckimi i kościelnymi oraz niższym i wyższym prawem sądowniczym. W 1552 r. we wsi mieszkała wyłącznie ludność pochodzenia polskiego. W latach 1542–1816 kościół w Glaznotach był filia kościoła w Lipowie. W 1817 r. kościół w Glaznotach przyłączono do parafii w Marwałdzie. W 1900 r. powołano obwód duszpasterski ze stale rezydującym pastorem. W latach 1907–1912 było tu 2780 parafian, w tym 1800 Polaków. Od pastora wymagano znajomości "języka mazurskiego" (gwara mazurska języka polskiego). W 1910 r. wieś obejmowała areał 804 ha i zamieszkana była przez 651 osób (w tym 326 Polaków). Na początku XX wieku we wsi były dwa zajazdy. W 1925 r. w Glaznotach było 583 mieszkańców, w tym 74 katolików. W 1939 r. we wsi mieszkało 575 osób.
We wrześniu 1946 r., w zasadzce urządzanej przez partyzancki oddział "Bali" zginął w Glaznotach dowódca operacyjnej Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej st. sierż. Błażej Kozak[7]
Od 1947 roku funkcjonuje w Glaznotach Ochotnicza Straż Pożarna. Obecnie posiada lekki samochód gaśniczych Żuk A15 w wersji GLM 8 wyposażony w podstawowy sprzęt do działań ratowniczo–gaśniczych (motopompa, radiostacja samochodowa itp.)[8].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół z XIV w., zbudowano około 1400 roku, przebudowany w XVIII wieku. Odrestaurowany w 1899 roku i ponownie w 2004 roku.Po reformacji funkcjonował jako świątynia luterańska, współcześnie metodystyczna[9][10]
- Kościół katolicki, wybudowany na przełomie XIX i XX[11] (1903[12]). Kościół należy do Parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
- pozostałości dawnego cmentarza ewangelickiego.
- Wiadukt kolejowy z początku XX wieku, stojący na nieczynnej trasie Działdowo-Ostróda. Linia powstała w 1913 roku. W 1945 roku większość torów zabrali i wywieźli Rosjanie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32727
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 300 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych Powiatu Ostródzkiego – Ostróda gmina wiejska. Oficjalna strona internetowa Starostwa Powiatowego w Ostródzie. [dostęp 2010-01-20].
- ↑ Rezerwaty przyrody. Oficjalna strona internetowa Urzędu Gminy w Ostródzie. [dostęp 2010-01-20].
- ↑ Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- ↑ Jan Dąbrowski, Siedem wieków Łukty, 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, Wydawnictwo WPW C. Porycki, P. Wasześcik Sp. J., Olsztyn 2007, ISBN 83-917924-6-3, strona 91
- ↑ Gmina Ostróda - Oficjalna strona internetowa Urzędu Gminy w Ostródzie [online], www.gminaostroda.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ Zabytki i ciekawe miejsca. Oficjalna strona internetowa Urzędu Gminy w Ostródzie. [dostęp 2010-01-20].
- ↑ W Glaznotach odżyła świątynia. gazeta.pl, 2004-08-29. [dostęp 2010-01-20].
- ↑ Historia gminy. Oficjalna strona internetowa Urzędu Gminy w Ostródzie. [dostęp 2010-01-20].
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 217
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Olsztyn: Agencja Wydawnicza "Remix", 1991, s. 204. ISBN 83-900155-0-1.
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- "Glaznoty: wieś pod Dylewską Górą" [1]
- Glaznoty fabryka-historii.pl
