Gleba (grzyby)

Owocnik purchawki: a) ektoperydium, b) endoperydium, c) podglebie, g) gleba

Gleba (łac. gleba) – płodna część w zamkniętych owocnikach grzybów[1], dawniej zaliczanych do grupy wnętrzniaków[2].

Gleba występuje np. u grzybów z rodzajów Lycoperdon (purchawka), Scleroderma (tęgoskór) i in. Może zajmować całe wnętrze owocnika, lub tylko jego górną część – w takim przypadku dolną, płonną część nazywa się podglebiem (subgleba). Czasami gleba i podglebie oddzielone są od siebie zbitą warstwą strzępek tworzących diafragmę (diaphragma)[1].

Gleba zmienia swoją strukturę podczas dojrzewania owocnika. Pomiędzy jej luźnymi strzępkami powstają liczne komory, a na ich ścianach tworzy się hymenium (warstwa rodzajna) zbudowana z podstawek (basidium), na których powstają zarodniki. Zazwyczaj też podczas dojrzewania owocnika zmienia się kolor gleby; początkowo biaława staje się coraz ciemniejsza. Dojrzała gleba u różnych gatunków może przybierać różne postacie:

  • najczęściej staje się pylistą masą zarodników, czasami poprzegradzanych nitkowatą włośnią. Zarodniki te pod wpływem podmuchów wiatru lub kropel deszczu wyrzucane są na zewnątrz i rozsiewane. Odbywa się to przez otwór w perydium (u niektórych gatunków perydium całkowicie się otwiera)
  • czasami wskutek autolizy gleba przekształca się w cuchnąca maź, w której pływają zarodniki. Rozsiewane są one przez owady zwabiane zapachem
  • czasami gleba rozpada się na niewielkie soczewkowatego kształtu fragmenty o stwardniałej ścianie[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Wanda Rudnicka-Jezierska, Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991, ISBN 83-85444-01-7.
  2. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.