Gnetum africanum
| |
| Systematyka[1] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
gniot |
| Gatunek |
Gnetum africanum |
| Nazwa systematyczna | |
| Gnetum africanum Welw. Trans. Linn. Soc. London 27: 73 1869[2] | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Gnetum africanum Welw. – gatunek rośliny z rodziny gniotowatych (Gnetaceae Blume). Występuje naturalnie w Nigerii, Kamerunie, Gabonie, Demokratyczna Republika Konga oraz Angoli[4][5] (według niektórych źródeł także w Kongo i Republice Środkowoafrykańskiej[3]).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Wiecznie zielone, zdrewniałe liany[5]. Dorasta do 10 m wysokości[6].
- Liście
- Mają kształt od podłużnie owalnego do podłużnie eliptycznego lub lancatowatego. Mierzą 10–13 cm długości i 3–5,5 cm szerokości. Blaszka liściowa jest o nasadzie zbiegającej po ogonku i krótko spiczastym wierzchołku. Ogonek liściowy jest nagi i dorasta do 5–10 mm[5].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Rośnie w wiecznie zielonych lasach. Występuje na wysokości od 500 do 1200 m n.p.m.[6] Liście tego gatunku bywają zjadane przez goryle[3].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Liście i nasiona są jadalne po ugotowaniu. Liście bywają krojone w drobne paseczki, następnie gotowane w sosach i spożywane z maniokiem. Kora wykorzystywana jest do produkcji sieci rybackich. W Nigerii liści stosowane są w leczeniu powiększonej śledziony, bólu gardła oraz jako środek przeczyszczający. Lokalnie w Demokratyczna Republika Konga ma zastosowanie w leczeniu nudności i jest uważany za antidotum niektórych form trucizny. W Kongo liście są stosowane jako opatrunek na brodawki i czyraki[3].
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych został zaliczony do kategorii NT – gatunków bliskich zagrożeniu. Rozmiar populacji nie jest znany, lecz wiadomo, że ma jej liczebność ma tendencję spadkową[3].
Gnetum africanum charakteryzuje się relatywnie duży zasięg występowania – niemal w całej tropikalnej Afryki. Roślina toleruje szeroki zakres siedlisk i warunków środowiskowych. Jest wykorzystywany przez społeczności lokalne ze względu na jej użyteczność (zwłaszcza ze względu na jadalne liście, a także liczne zastosowania lecznicze). Duża ilość materiału z tej rośliny znajduje się w obrocie lokalnym i międzynarodowym, z czego większość pochodzi z dzikich stanowisk. Wywóz z krajów takich jak Kamerun, Gabon i Republika Środkowoafrykańska do Nigerii szacuje się na 2500–4000 ton rocznie. Ogólny wskaźnik zbierania materiału roślinnego z dzikich populacji nie jest znany, ale wydaje się wzrastać. Pomimo dużego zasięgu występowania intensywne zbieranie tej rośliny uważane jest za poważne zagrożenie dla tego gatunku. Zbiory rośliny są znaczne i niekontrolowane, co może doprowadzić do drastycznego spadku liczebności populacji. Według IUCN zrównoważona uprawa powinna ograniczyć presję na dzikie stanowiska a monitorowanie stanu populacji powinno być podjęte w celu zapewnienia stabilności populacji[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
- ↑ Gnetum africanum Welw.. The Plant List. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e f P. Lakeman Fraser, S. Bachman, Gnetum africanum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2016-10-26] (ang.).
- ↑ Discover Life: Point Map of Gnetum africanum. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
- ↑ a b c Gnetum africanum. Plantes & botanique. [dostęp 2016-10-26]. (fr.).
- ↑ a b Gnetum africanum Welw.. African Plant Database. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).