Goplanie

Goplanie – hipotetyczne plemię słowiańskie zamieszkujące najprawdopodobniej okolice Pojezierza Wielkopolskiego i jeziora Gopło na Kujawach.

Kraj Goplan nazywano zapewne Gopłami, a słowo to oznaczało błotniste, podmokłe tereny obfitujące w grzęzawiska. Geograf Bawarski podaje (844–845), że Goplanie (Glopeani) mieli w pierwszej połowie IX w. 400 grodów. Lokalizacja Glopeani nad Gopłem powstała w wyniku zasugerowania się badaczy przekazami z Kroniki wielkopolskiej umiejscawiającymi pierwotną stolicę Polan w Kruszwicy oraz faktem, że Geograf Bawarski Polan nie wymienił w swym spisie. Na tej podstawie przypuszcza się, że Goplanie panowali wówczas nad Polanami i Gnieznem, natomiast ich władca Popiel bądź Pąpil^{[potrzebny przypis]} był naczelnikiem Goplan, obalonym przez Polan na drodze przewrotu. Na tronie, niezależnego już od Goplan, Gniezna zasiadł syn Piasta lub Pazta^{[potrzebny przypis]} – Siemowit. Przeciwko tej hipotezie mogłoby świadczyć to, że przekaz Galla Anonima umiejscawia Popiela i cały "przewrót" w Gnieźnie, jednak wyniki badań dendrochronologicznych datują powstanie grodu gnieźnieńskiego na 940-941 rok^[1], a powstanie grodu kruszwickiego na lata 975-999^[2], co czyni tę wersję nieprawdopodobną.

Bardziej prawdopodobna^{[potrzebny przypis]} wydaje się hipoteza Gerarda Labudy, że jednostka ponadplemienna posiadająca 400 grodów nie mogła zniknąć nagle ze sceny dziejowej i że pod nazwą Goplan (i Glopeani) faktycznie ukrywają się Polanie^[3].

Dane archeologiczne są niejednoznaczne. Potwierdzają co prawda istnienie potężnego centrum osadniczego na Kujawach w okolicach Gopła, jednak wykopaliska w Kruszwicy nie potwierdziły istnienia tam w VIII-IX wieku potężnego ośrodka grodowo-plemiennego (rolę ośrodka plemiennego pełnił w tym okresie pobliski gród w Mietlicy). Po Goplanach kujawskich nie pozostał żaden uchwytny ślad w nazewnictwie miejscowym.

Badania archeologiczne przeprowadzone na przełomie XX i XXI w. nie potwierdzają istnienia samodzielnego plemienia w rejonie Gopła, a nadgoplańskie skupisko osadnicze (z centrum grodowym w Mietlicy) uważają za część plemienia zajmującego Wysoczyznę Gnieźnieńksą (Goplanie?/ Polanie?/ Lestkowice?) i posiadającego swoje centrum kultowe na Górze Lecha^[4].

Zobacz też

Zobacz hasło Goplanin w Wikisłowniku

• Słowianie
• Plemiona słowiańskie
• Polanie
• Plemiona polskie

Przypisy

1. Andrzej Buko: Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia, hipotezy, interpretacje. Warszawa: Wydawnictwo „Trio”, 2005, s. 231. ISBN 83-7436-023-2.
2. Andrzej Buko. 1050-lecie chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Państwo Mieszka I i problem wczesnej chrystianizacji Polski w perspektywie badań archeologicznych. „Nauka”. 2, s. 11, 2016. (pol.). 
3. Gerard Labuda, Mieszko I, Ossolineum 2002
4. Zofia Kurnatowska, Początki Polski, Poznań 2002, s. 39