Goszków

Goszków

wieś
Kościół św. Jana Chrzciciela
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	gryfiński
Gmina	Mieszkowice
Wysokość	59 m n.p.m.
Liczba ludności (2010)	225
Strefa numeracyjna	91
Kod pocztowy	74-505[2]
Tablice rejestracyjne	ZGR
SIMC	0779199
Położenie na mapie gminy Mieszkowice Goszków
Położenie na mapie Polski Goszków
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Goszków
Położenie na mapie powiatu gryfińskiego Goszków
52°50′43″N 14°30′10″E/52,845278 14,502778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Goszków (do 1945 niem. Gossow) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Mieszkowice. Według danych z 2010 liczyła 225 mieszkańców.

Wieś założona na planie owalnicy, od ok. 1250 znajdowała się na terytorium powstałej Nowej Marchii. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1333, była następnie w posiadaniu wielu rodów szlacheckich, z których najdłużej we władaniu von Sydowów (1472–1756) i von Levetzow (1791–1945). Od 1945 leży na terytorium Polski.

W miejscowości znajduje się granitowy kościół salowy zbudowany w 2 połowie XIII w., z neogotycką ceglaną wieżą zachodnią z 1893, zespół folwarczny z XIX w. oraz krajobrazowy park podworski, założony w XVIII w.

Położenie

Wieś znajduje się 7 km na północ od Mieszkowic i 45 km na południe od Gryfina.

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren, na którym położony jest Goszków należy do prowincji Nizina Środkowoeuropejska, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska.

Typ i układ przestrzenny

Wieś posiada czytelny układ owalnicowy, jej zabudowę stanowią przeważnie zagrody trzybudynkowe, z kalenicowo lokowanymi chałupami oraz stodołami w głębi parceli. W zachodniej części wsi oraz przy drodze do Wierzchlasu zlokalizowano zespół mniejszych zagród dwubudynkowych o płytkich działkach siedliskowych.

Toponimia

Pierwotna nazwa pochodzi prawdopodobnie od nazwy osobowej *Gost, z sufiksem -ów, która to znajduje się jako drugi człon w imieniu Dobrogost (Nałęcz z Szamotuł), będącego lennikiem ze wsi przed 1333.

Nazwa na przestrzeni wieków: Gostow 1333; Gossow 1337; Gossowe 1338; Gossaw 1393; Gosszo 1441; Gusso, Gossou, Gossaw 1491; Gossow 1833; Gossow do 1945^[3].

Historia

 Osobny artykuł: Historia Goszkowa.

Zabytki

• kościół pw. św. Jana Chrzciciela – granitowy kościół salowy zbudowany w drugiej połowie XIII w., z neogotycką ceglaną wieżą zachodnią z 1893. Wewnątrz znajduje się ołtarz z początku XVII w.
• dawny zespół folwarczny – położony we wschodniej części wsi, z oficyną z 1871 i kamienno-ceglanym spichlerzem z drugiej połowy XIX w.
• park krajobrazowy (dworski) o powierzchni 12 ha, założony w XVIII w. po południowo-wschodniej stronie podwórza folwarcznego; dwór wybudowany w 1790 nie istnieje, został rozebrany po 1945; na terenie parku jezioro (3 ha); z drzewostanu wyróżnia się dąb błotny o obwodzie 280 cm; od północy park przylega do drogi z 3-rzędową aleją kasztanową o długości 300 m. Wpisany do rejestru zabytków pod numerem 916 z 02.12.1980^[4]
• we wschodniej części wsi ulokowano w latach 70. XX w. kolonię domów wielorodzinnych, stanowiących zaplecze mieszkaniowe dawnego PGR

• 
  Herby Levetzow (L), Oertsen (P) na wieży kościoła
• 
  Herb von Levetzow
• 
  Herb von Oertsen

Ludność

Liczba ludności w ostatnich 3 wiekach (wieś i majątek)^{[5][6][7][8][9][10]}:

Znane postaci

• Albert von Levetzow (1827-1903) – urodzony w Goszkowie; przewodniczący niemieckiego parlamentu w latach 1881-84 oraz 1888-1895.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35369
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 327 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
3. Nazwy miejscowe Polski: historia – pochodzenie – zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. III. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1999, s. 274. ISBN 83-85579-64-7.
4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
5. Friedrich Wilhelm August Bratring: Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg: Für Statistiker, Geschäftsmänner, bes. für Kameralisten. Die Neumark. Berlin: Friedrich Maurer, 1809, s. 115.
6. Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des preussischen Staats. Alexander August Mützell, Leopold Krug (red.). T. 2. Karl August Kümmel, 1821, s. 63.
7. Güthlein: Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O.: Nebst Verzeichnis d. in demselben angestellten Richter, Staats-u. Rechtsanwalte. Aus amtl. Quellen zsgestellt. Frankfurt a/O: Selbstverl., 1850, s. 19.
8. Ritters geographisch-statistisches Lexicon. Johs. Penzler (red.). T. 1. Leipzig: Otto Wigand, 1895. Brak numerów stron w książce
9. Gemeindeverzeichnis Deutschland 1900. [dostęp 2011-06-12].
10. Deutsche Verwaltungsgeschichte von der Reichseinigung 1871 bis zur Wiedervereinigung 1990 von Dr. Michael Rademacher M.A.. [dostęp 2011-06-12].

Bibliografia

• Kreises Königsberg/Neumark. Erinnerungen an einen ostbrandenburgisches Landkreis wydawca = Westkreuz-Verlag Gmbh. Berlin/Bonn: 1996, s. 274-275. ISBN 3-929592-13-4.
• Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka Muza SA, 2001, s. 337. ISBN 83-7200-583-4.
• Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Mieszkowice. [dostęp 2011-05-28].