Gołków

Gołków

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	piaseczyński
Gmina	Piaseczno
Liczba ludności (2023)	966[2]
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-502[3]
Tablice rejestracyjne	WPI
SIMC	0006296[4]
Położenie na mapie gminy Piaseczno Gołków
Położenie na mapie Polski Gołków
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Gołków
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego Gołków
52°02′30″N 20°58′16″E/52,041667 20,971111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz z I wojny światowej w Gołkowie

Gołków – wieś sołecka^[5] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Piaseczno^[4][6].

Integralne części wsi Gołków^[4][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0006304	Gołków-Cegielnia	część wsi

Historia

Wieś szlachecka Gołkowo położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie tarczyńskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego^[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Wieś staropolska rodu Gołkowskich. Od ok. 1775 roku właścicielem wsi był bankier Piotr Tepper, a od 1793 roku Tomasz Dangel i jego potomkowie, a następnie od 1825 r. książę Adam Woroniecki. W XIX wieku Gołków należał kolejno do: Antoniego Zalewskiego (1856 r.), Michała Wessla (1862 r.), Racheli z Karęgów Wessel (1864 r.) oraz od 1872 roku – na mocy kontraktu kupna-sprzedaży i zamiany na nieruchomość warszawską – Gustawa Bauerfeinda. Gołków należał do rodziny Bauerfeindów do czasu reformy rolnej z 1944 roku. Zgodnie z ukazem cesarskim z 1867 roku we wsi Gołków ludzie otrzymali grunty na własność. Po tej reformie wieś Gołków składała się z 27 osad.

W 1893 roku sprzedano osadę młynarską w Gołkowie. Młyn wodny na planie z 1848 roku nosił nazwę Zofin. W późniejszym czasie nazywany był Czerwonką, podobnie jak położona po drugiej stronie drogi karczma.

W 1872 roku młynem zarządzała wdowa Karolina Koblewska. Starała się ona o kredyt umożliwiający remont nieczynnego i podupadłego wtedy budynku. Był to budynek murowany, piętrowy. Wdowa planowała uruchomienie młyna w tzw. systemie amerykańskim umożliwiającym redukcję pracy ludzkiej i uzyskanie wyrobów należycie oczyszczonych i podzielonych na różne gatunki.

W 1911 roku wydzielono Cegielnię Gołków jako osobną nieruchomość. Cegielnia w Gołkowie zaznaczona jest już na mapie wojskowej w 1839 roku. W okresie poprzedzającym wybuch I wojny światowej na wyposażenie zakładu składały się m.in.: maszyna parowa o mocy 100 koni, kocioł parowy 80 m³, dwie duże i jedna mała prasa, dwie pary walców, dwie pompy parowe, 9500 ramek do suszenia dachówek, miech i narzędzia kowalskie. W 1901 roku do Cegielni poprowadzono bocznicę od głównej linii kolejki wąskotorowej Warszawa – Góra Kalwaria. Linię wąskotorową z Piaseczna przedłużono do Grójca w okresie od 1911 roku do wiosny 1914 roku. Wówczas w Gołkowie wyznaczono przystanek i zbudowano murowany budynek stacji. Pas gruntu pod budowę stacji wykupiło Towarzystwo Akcyjne Warszawskich Kolei Podjazdowych.

W pobliżu Gołkowa 9–10 lipca 1794 r. miała miejsce bitwa powstania kościuszkowskiego (bitwa pod Gołkowem).

Podczas I wojny światowej był tu cmentarz żołnierzy rosyjskich i niemieckich.

Przez miejscowość przechodzi trasa dawnej Grójeckiej Kolei Dojazdowej, obecnie Piaseczyńskiej Kolei Wąskotorowej.

W wybudowanej na terenie wsi luksusowej willi od marca do grudnia 2019 r. realizowany był reality-show Big Brother^[8].

Komunikacja

Gołków leży na trasie między Piasecznem a Tarczynem. Dojazd autobusami:

• ZTM Warszawa
  • linia strefowa 727 z pętli Metro Wilanowska w kierunku Głosków-Szkoła / Antoninów (Cm.Południowy)
  • L-2 oraz L12 z pętli Urząd Miasta w Piasecznie w kierunku Złotokłosu
  • L-5 z pętli Urząd Miasta w Piasecznie w kierunku Bobrowca
• PKS Grójec na trasie Piaseczno - Tarczyn

Zobacz też

• Gołków-Letnisko
• Gołkowo

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 34758
2. Raport o stanie gminy Piaseczno w 2023. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023 s. 16-17
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 323 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. GUS. Wyszukiwarka TERYT
5. Strona gminy, sołectwa
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 295, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
8. Oto dom Wielkiego Brata! To tu zamieszkają uczestnicy Big Brothera | Dzień Dobry TVN [online], dziendobry.tvn.pl [dostęp 2019-03-15]  (pol.).

Linki zewnętrzne

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Gołków

• Zdjęcia Cegielni w Gołkowie. golkow.fm.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-21)]..
• Forum mieszkańców Gołkowa. golkow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-12)]..