Grądy Wielkie

Grądy Wielkie

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	łomżyński
Gmina	Jedwabne
Liczba ludności (2011)	61[2][3]
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	18-420[4]
Tablice rejestracyjne	BLM
SIMC	0398037[5]
Położenie na mapie gminy Jedwabne Grądy Wielkie
Położenie na mapie Polski Grądy Wielkie
Położenie na mapie województwa podlaskiego Grądy Wielkie
Położenie na mapie powiatu łomżyńskiego Grądy Wielkie
53°16′01″N 22°21′15″E/53,266944 22,354167[1]

Grądy Wielkie – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Jedwabne^[5][6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Jakuba Apostoła w Jedwabnem^[7].

Historia

Nie są znane początki wsi. Grądy istniały już na początku XV wieku. Pierwsze znane zapiski z 1417 roku mówią o Janie z Grądów. W pierwszej połowie XV wieku Grądy należały do rodziny Szorców herbu Mora. W 1465 roku, po ożenku z Katarzyną Szorc, część Grądów przypadła Krystynowi z Karwowa. On to po osiedleniu się w Grądach zaczął używać nazwiska Grądzki.

W połowie XVIII wieku Grądy dzieliły się na dwie miejscowości – Grądy Szlacheckie i Grądy Włościańskie. Pod koniec XVIII wieku Grądy Włościańskie nazywane były Grądami Chłopskimi. W 1784 roku wsie były zaściankami szlacheckimi zamieszkanymi przez następujące rodziny:

• Grądy Chłopskie (Włościańskie):

  Chojnowscy

  Filipkowscy

  Krajewscy

• Grądy Szlacheckie:

  Grzymałowie

  Karwowscy

  Kossakowscy (spotykane również jako Kosakowscy)

  Ramotowscy

  Rostkowscy

  Truszkolascy

W połowie XIX wieku zaczęto używać nazw – Grądy Duże i Grądy Małe. Po drugiej wojnie światowej Grądy Duże zmieniły nazwę na Grądy Wielkie.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 113 osób w 18 budynkach^[8]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Jedwabnem. Podlegała pod Sąd Grodzki w Stawiskach i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Jedwabnem^[9].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączona do nowo utworzonego obwodu białostockiego^[10]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączona w skład okręgu białostockiego III Rzeszy^[11].

Zobacz też

• Grądy Małe

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 38384
2. Wieś Grądy Wielkie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-10] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 334 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Opis parafii na stronie diecezji
8. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 44 .
9. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 487 .
10. Карманный атлас СССР. 11-е изд. – Ленинград: ГУГК при СНК СССР, 1940, karta 39
11. Städte und Amtsbezirke im Bezirk Bialystok [Stand 31. 7. 1944] [online], territorial.de [dostęp 2020-04-11] .

Bibliografia

• Czesław Brodzicki „Początki osadnictwa Wizny i ziemi wiskiej na tle wydarzeń historycznych w tym regionie Polski (do 1529 roku)” Warszawa 1994 rok
• Franciszek Czaykowski „Regestr Diesezjów czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783 – 1784” z przypisami i wstępem Krzysztofa Chłapowskiego i Sławomira Górzyckiego Warszawa 2006 rok