Grażyna Chrostowska

Grażyna Chrostowska
	; Przedwojenne zdjęcie Grażyny Chrostowskiej
Data i miejsce urodzenia	20 września 1921 ; Lublin
Data i miejsce śmierci	18 kwietnia 1942 ; KL Ravensbrück
Przyczyna śmierci	rozstrzelanie
Zawód, zajęcie	poetka, działaczka podziemia
Narodowość	polska
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grażyna Chrostowska (ur. 20 września 1921 w Lublinie, zm. 18 kwietnia 1942 w Ravensbrück) – poetka polska, działaczka podziemia w okresie II wojny światowej, należąca do pokolenia Kolumbów.

Życiorys

Pochodziła z rodziny o tradycjach szlacheckich wywodzącej się z heraldycznego rodu Ostoi. Była córką Michała Chrostowskiego i Wandy z Pomianowskich. Wraz z siostrą Apolonią wychowane zostały w atmosferze patriotycznej^[2].

Grażyna Chrostowska ukończyła Liceum im. Heleny Czarnieckiej przy ulicy Bernardyńskiej w Lublinie. W szkole przejawiała szerokie zainteresowania humanistyczne, pisała wiersze i inne krótkie formy literackie, próbowała swoich sił w prozie, działała w teatrzyku szkolnym, harcerstwie, pasjonowała się filmem.

Podczas okupacji hitlerowskiej Chrostowscy brali udział w konspiracji. Michał Chrostowski był jednym z organizatorów KOP (Komenda Obrońców Polski), pierwszej grupy konspiracyjnej w Lublinie po zajęciu Polski przez Niemców^[3]. Grażyna Chrostowska wstąpiła do tej organizacji i zajmowała się wraz z siostrą Apolonią redagowaniem i kolportażem pisma Polska Żyje. Aresztowana została 8 maja 1941 roku wraz z ojcem podczas odwiedzin u zatrzymanej wcześniej siostry Apolonii, w więzieniu "Pod Zegarem". W dniu 23 września 1941 roku została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie otrzymała numer obozowy 7714. Pracowała w obozie przy wyrobie słomianych ocieplaczy na żołnierskie buty.

Została rozstrzelana wraz z siostrą Apolonią 18 kwietnia 1942 roku. Tego dnia napisała swój ostatni wiersz pt. Niepokój. Wiersze: Kamienie, Wędrowałabym, Obczyzna i Niepokój zostały przetłumaczone na język francuski przez Ninę Iwańską i opublikowane w wydawnictwie Ravensbrück (Neuchâtel 1945, Êd. de la Baconnière, str. 106–109). W 2002 ukazała się książka z jej zbiorem wierszy Jakby minęło już wszystko pod redakcją Alojzego Leszka Gzelli. Część wierszy Grażyny Chrostowskiej nie ocalałaby, gdyby nie to, że współwięźniarki poetki w KL Ravensbrück uczyły się ich na pamięć^[4]. W roku 2018 powstał fabularyzowany film dokumentalny o Grażynie Chrostowskiej pod tytułem Za kratą są zielone drzewa w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków. Siostry Grażyna i Apolonia (Pola) Chrostowskie, posiadały stopień podporucznika i odznaczone zostały Krzyżami Walecznych i Złotymi Krzyżami Zasługi^[5].

Poniżej cytowany jest ostatni wiersz poetki, napisany przed śmiercią w obozie:

Niepokój

Dzień ten taki właśnie, jak

„Niepokój” Szopena.

Ptaki nisko kołują nad ziemią.

Niespokojne.

Spłoszone z gniazd swych.

Nadsłuchują...

W przyrodzie cisza. Ciepło, jak

przed burzą.

Z zachodu płyną niskie, ciemne

chmury.

Przewalają się po niebie wiosenne

wichury.

Przyczajony lęk w sercu.

Tęsknota… tęsknota …

Chcę chodzić po rozmokłych, po

dalekich drogach,

Słuchać szumu wichrów … Łowić

oddech wiosny,

Czuć najgłębiej. Odnaleźć ciszę

miłości.

Idę. Nie znajduję. Wciąż

zmierzam i wracam.

Gdzieś daleko zostały chałupy

wieśniacze,

Chmury poszły na wschód. I na

wschodniej stronie

Stoją drzewa samotne, ciemne,

pochylone.

W wichrze stoją i w ciszy.

Chwiane niepokojem.^[6].

Przypisy

↑ I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 8.
↑ Za kratą są zielone drzewa w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków
↑ I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 9.
↑ T. Krzyżak, Poezja wyrwana z Piekła, [w:] „Rzeczpospolita”, 23–24 IX 2007, s. 26.
↑ G. Michalska, Mniej znana siostra, [w:] „PA.RA”, wyd. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2018, nr 11, s. 6.
↑ I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 11.

Bibliografia

I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 8–11.
T. Krzyżak, Poezja wyrwana z Piekła, [w:] „Rzeczpospolita”, 23–24 IX 2007, s. 26–27.
G. Michalska, Mniej znana siostra, [w:] „PA.RA”, wyd. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2018, nr 11, s. 6.

[1] I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 8.

[2] Za kratą są zielone drzewa w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków

[3] I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 9.

[4] T. Krzyżak, Poezja wyrwana z Piekła, [w:] „Rzeczpospolita”, 23–24 IX 2007, s. 26.

[5] G. Michalska, Mniej znana siostra, [w:] „PA.RA”, wyd. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2018, nr 11, s. 6.

[6] I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 11.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]