Griffelkin

Griffelkin
Rodzaj	opera baśniowa
Muzyka	Lukas Foss
Libretto	Alastar Reid
Liczba aktów	3
Język oryginału	angielski
Data powstania	(1953–1955)
Prapremiera	6 listopada 1955, NBC Opera Theatre
poprzednia; The Jumping Frog of Calaveras County	następna; Introductions and Good-Byes

Griffelkin – opera baśniowa w 3 aktach Lukasa Fossa z librettem Alastara Reida, na podstawie bajki Hilde Foss (matki kompozytora)^[1]^[2].

Opera była skomponowana w latach (1953–1955), na zamówienie NBC Opera Theatre. Premiera telewizyjna odbyła się 6 listopada 1955, z Adelaide Bishop (sopran) w roli tytułowej^[3]. Premiera sceniczna opery miała miejsce rok później, w Tanglewood Music Center^[4]^[5]. Kolejna premiera, tym razem zrewidowanej przez kompozytora wersji, odbyła się 7 października 1993, w New York City Opera, w ramach World Premiere Festival^[6].

Osoby i obsada premier

Rola	Głos	NBC Opera Theatre, 6 listopada 1955^[3]	New York City Opera, 7 października 1993^[6]
Griffelkin	sopran	Adelaide Bishop	Robin Tabachnik
Babcia	kontralt	Mary Kreste	Diana Daniele
Dziewczynka	mezzosopran	Rose Geringer	Helen Yu
Chłopiec	tenor / sopran	Oliver Andes	Julia Parks
Matka	sopran	Alice Richmond	Elizabeth Grohowski
Policjant	baryton	Lee Cass	b.d.
Sklepikarz	tenor	Robert Holland	b.d.
Posąg	mezzosopran / sopran	Mignon Dunn	Reveka Mavrovitis
Skrzynka na listy	tenor	Andrew McKinley	Michael Hayes
a także: starszy diabeł, 3 gospodynie domowe, 2 lwy, zabawki, mieszkańcy miasteczka, diabły i in.; w sumie 13 sopranów, 4 mezzosoprany, alt, tenor, 2 barytony, 2 basy oraz chór mieszany i orkiestra

Treść

Griffelkin jest diabełkiem, który właśnie obchodzi swoje dziesiąte urodziny. W prezencie otrzymuje magiczny płyn ożywiający przedmioty oraz prawo do spędzenia jednego dnia w miasteczku na Ziemi, by z pomocą płynu przećwiczyć diabelskie sztuczki w świecie ludzi. Początkowo diabeł świetnie się bawi ożywiając pomnik, skrzynkę na listy, parę kamiennych lwów oraz zabawki, by zaimponować napotkanej dziewczynce. Jednak dziewczynka nie myśli o zabawie, tylko o ciężko chorej matce, która wkrótce umiera. Przejęty rozpaczą dziewczynki i jej brata, Griffelkin wskrzesza zmarłą za pomocą magicznego płynu. Po powrocie do piekła zostaje postawiony przed sądem za popełnienie dobrego uczynku. Sąd pozbawia go diabelskich uprawnień i atrybutów (ogon, rogi, spiczaste uszy), co jest równoznaczne z transformacją w człowieka oraz skazuje go na banicję do świata ludzi. Griffelkin, już jako zwykły chłopiec, wraca do miasteczka, serdecznie witany przez dziewczynkę i jej rodzinę, i zostaje z nimi.

Historia utworu

W wywiadzie udzielonym Bruce'owi Duffie 2 lutego 1987, Lukas Foss ujawnił kulisy powstania tej opery^[7]:

„To jest bajka, którą moja matka opowiadała mi, gdy miałem 7 lat. Uwielbiałem tę opowieść, więc matka przerobiła ją na małe libretto. Zacząłem pisać tę operę mając 8 lat. Niestety w wieku 9 lat uznałem, że mój akt pierwszy jest beznadziejny i dziecinny. Porzuciłem więc ten projekt. Po śmierci mojej matki, chcąc uczcić jej pamięć, wynająłem angielskiego poetę Alastaira Reida (1926-2014) by napisał dla mnie nowe libretto, na podstawie libretta mojej matki. I tak powstała opera.”

Na podstawie opery powstał w 1999 film H-E Double Hockey Sticks(inne języki), będącym jednym z odcinków (s03e02) serialu The Wonderful World of Disney (1997–2005)^[8]^[9].

Przypisy

↑ Schäffer 1987 ↓, s. 133.
↑ Chase 2004 ↓.
↑ ^a ^b NBC Opera. US Musical Specials 1949-64. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-05)]. (ang.).
↑ Schäffer 1987 ↓, s. 132.
↑ Foss Griffelkin. [w:] Gramophone [on-line]. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-22)]. (ang.).
↑ ^a ^b Edward Rothstein: Review/Opera; A Little Devil Who Was Too Good. [w:] The New York Times [on-line]. 1993-10-09. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-26)]. (ang.).
↑ Bruce Duffie: Composer / Conductor / Pianist Lukas Foss - interview. [w:] BruceDuffie.com [on-line]. [dostęp 2020-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-01)]. (ang.).
↑ H-E Double Hockey Sticks w bazie IMDb (ang.)
↑ H-E Double Hockey Sticks w bazie Filmweb

Bibliografia

Bogusław Schaeffer: Foss, Lukas. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 3: EFG część biograficzna. Kraków: PWM, 1987, s. 132–133. ISBN 83-224-0344-5. (pol.).
Gilbert Chase: Foss [Fuchs], Lukas. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. F. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
Allan Kozinn: Do Something Decent, and Satan Gets Mad. [w:] The New York Times [on-line]. 2007-12-08. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-22)]. (ang.).
Victor Carr Jr.: BMOP's recording of Foss's Griffelkin receives perfect score. [w:] BMOP [on-line]. 2003-08-09. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-22)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

„Griffelkin” w bazie AllMusic (ang.)
H-E Double Hockey Sticks w bazie IMDb (ang.)
The Wonderful World of Disney w bazie IMDb (ang.)
H-E Double Hockey Sticks w bazie Filmweb
The Wonderful World of Disney w bazie Filmweb

[CITEREFSchäffer1987133-1] Schäffer 1987 ↓, s. 133.

[CITEREFChase2004-2] Chase 2004 ↓.

[NBC-3] NBC Opera. US Musical Specials 1949-64. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-05)]. (ang.).

[CITEREFSchäffer1987132-4] Schäffer 1987 ↓, s. 132.

[Gramophone-5] Foss Griffelkin. [w:] Gramophone [on-line]. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-22)]. (ang.).

[NYC-6] Edward Rothstein: Review/Opera; A Little Devil Who Was Too Good. [w:] The New York Times [on-line]. 1993-10-09. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-26)]. (ang.).

[interview-7] Bruce Duffie: Composer / Conductor / Pianist Lukas Foss - interview. [w:] BruceDuffie.com [on-line]. [dostęp 2020-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-01)]. (ang.).

[IMDb-8] H-E Double Hockey Sticks w bazie IMDb (ang.)

[Filmweb-9] H-E Double Hockey Sticks w bazie Filmweb

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]