Gryziel stepowy

Gryziel stepowy
	Atypus muralis
	Bertkau, 1890
	; Okaz sfotografowany w Tyrolu Południowym
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	szczękoczułkowce
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Podrząd	Opisthothelae
Infrarząd	ptaszniki
Rodzina	gryzielowate
Rodzaj	Atypus
Gatunek	gryziel stepowy
	Systematyka w Wikispecies

Gryziel stepowy (Atypus muralis) – gatunek pająka z rodziny gryzielowatych (Atypidae). Jeden z trzech gatunków gryzielowatych występujących w Europie.

Budowa

Gryziel stepowy osiąga nieco mniejsze rozmiary od pozostałych europejskich przedstawicieli rodzaju Atypus^[2] – samce mierzą 9–10 mm długości, podczas gdy samice – 12–20 mm^[3]. Odróżnia go od nich również budowa kądziołków przędnych, które są czterosegmentowe^[2].

Biologia i ekologia

Występuje głównie na nasłonecznionych, skąpo porośniętych, stromych zboczach. Jest gatunkiem ciepłolubnym, zasiedlającym otwarte zbiorowiska kserotermiczne, zwłaszcza stepowe^[3].

Gryziele stepowe żyją w koloniach liczących od kilkudziesięciu do wielu milionów pająków. Żyją w pojedynczych norach o długości 10–80 cm, z częścią łowną o długości 8–25 cm i średnicy około 1 cm^[2]^[3].

Pająk ten żywi się owadami i innymi niewielkimi bezkręgowcami, takimi jak dwuparce i pareczniki, rzadziej ślimaki. Poluje, wchodząc do części łownej podziemnych norek, wyłożonych oprzędem, i tam czatuje na ofiary. Gdy jedna z nich nastąpi na oprzęd, pająk chwyta ją i wciąga do nory, a następnie łata dziurę^[2]^[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek ten występuje w środkowej i południowo-wschodniej Europie oraz w Azji. Przez Polskę, Niemcy i Ukrainę przebiega północna granica jego zasięgu, co wiąże się z zasiedlaniem terenów stepowych. W Polsce najczęściej spotykany na południowym wschodzie, choć znane są izolowane populacje w Polsce północnej^[3].

Ochrona

Gryziel stepowy, podobnie jak wszyscy przedstawiciele gryzielowatych w Polsce, podlega ochronie prawnej^[4], jest też wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią EN (zagrożony wyginięciem). Głównym zagrożeniem jest niszczenie siedlisk, zwłaszcza pozyskiwanie ich pod uprawę^[3].

Przypisy

↑ Atypus muralis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Christoph Hörweg, tłum. Marek Żabka: Gryziel zachodni – Atypus affinis Eichwald, 1830. Europejski pająk roku 2013. European Society of Arachnology. [dostęp 2014-05-22].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Izabela Hajdamowicz: Atypus muralis Bertkau, 1890. [w:] Polska Czerwona Księga Zwierząt – Bezkręgowce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2014-05-22].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt: Dz.U. z 2011 r. nr 237, poz. 1419.

[itis-1] Atypus muralis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[esy-2] Christoph Hörweg, tłum. Marek Żabka: Gryziel zachodni – Atypus affinis Eichwald, 1830. Europejski pająk roku 2013. European Society of Arachnology. [dostęp 2014-05-22].

[iop-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Izabela Hajdamowicz: Atypus muralis Bertkau, 1890. [w:] Polska Czerwona Księga Zwierząt – Bezkręgowce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2014-05-22].

[ochrona-4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt: Dz.U. z 2011 r. nr 237, poz. 1419.

[1]

[2]

[3]

[4]