Grzybówka górska
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka górska |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycena urania (Fr.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 243 (1872) | |
Grzybówka górska (Mycena urania (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten opisał w 1818 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus uranius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lucien Quélet w 1872 r.[1]
Polską nazwę nadała Maria Lisiewska w 1987 r.[2]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 5–16 mm, stożkowy lub wypukły, potem paraboliczny, bruzdowany, półprzeźroczyście-prążkowany. Powierzchnia oprószona, aksamitna, początkowo czarniawo fioletowa, następnie niebieskawo szara lub szarawa, czasem ze słabym fioletowym odcieniem, na środku ciemnoszara, w starszych okazach zmieniająca się w szarą lub szarobrązową[3].
W liczbie 12–20 dochodzących do trzonu, wypukłe, wąsko przyrośnięte, ale nie zbiegające z zębem. U młodych osobników czasami fioletowo-niebieskie, potem o barwie od białej do szarej, niekiedy z brązowawym rumieńcem, brzeg w kolorze białym[3].
Wysokość 20–65 cm, grubość 0,5–1 mm, walcowaty, w środku pusty, prosty lub wygięty. Powierzchnia oprószona, z wyjątkiem wierzchołka aksamitna, o barwie od liliowoszarej do szarej, ciemniejsza w kierunku podstawy, która pokryta jest białymi włókienkami[3].
Bez wyraźnego zapachu i smaku[3].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 23–25 × 7–8 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe, rzadko 2-zarodnikowe. Zarodniki na podstawkach 4-zarodnikowych 7–10 × 3,5–5,5 µm, Q = 1,6–2,5, Qav ≈ 1,9, pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 19–50 × 8,5–25 µm, tworzące sterylne pasma, maczugowate lub spiczaste, przeważnie z długimi szyjkami, na wierzchołkach pokryte kilkoma lub licznymi brodawkami lub prostymi lub zakrzywionymi naroślami o długości do10 µm i szerokości 0,5–1 µm. Pleurocystydy podobne. Trama blaszek dekstrynoidalna. Strzępki włosków w skórce kapelusza o szerokości 2–8 µm, gęsto pokryte brodawkami lub krótkimi cylindrycznymi, prostymi lub rozgałęzionymi naroślami 2,5 × 0,5–1 µm. Strzępki warstwy korowej trzonu o szerokości 2–3,5 µm, pokryte cylindrycznymi wypukłościami 0,5–2 × 2 µm, komórki końcowe o szerokości do 8 µm, maczugowate. Sprzążki występują w strzępkach wszystkich części grzyba[3].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie grzybówki górskiej w niektórych krajach Europy[4]. W Polsce do 2003 r. podano jedyne jej stanowisko w Babiogórskim Parku Narodowym (M. Bujakiewicz 1979)[2]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przetrwanie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[5].
Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach iglastych wśród mchów i igliwia[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-04-24] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Mycena urania (Fr.) Quél. [online] [dostęp 2021-05-02] (ang.).
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2021-05-02] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.