Grzybówka modrooliwkowa

Grzybówka modrooliwkowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

grzybówkowate

Rodzaj

grzybówka

Gatunek

grzybówka modrooliwkowa

Nazwa systematyczna
Mycena amicta (Fr.) Quél.
Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 243 (1872)
Multimedia w Wikimedia Commons
Młody okaz o silnym niebieskim zabarwieniu
Niebieskie zabarwienie kapelusza najdłużej utrzymuje się na jego brzegu
Starsze okazy

Grzybówka modrooliwkowa (Mycena amicta (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus amictus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lucien Quélet w 1872 r.[1]

Synonimy[2]:

  • Agaricus amictus Fr. 1821
  • Agaricus amictus var. incongruens Britzelm. 1882
  • Agaricus iris Berk. 1836
  • Agaricus mirabilis Cooke & Quél. 1878
  • Insiticia amicta var. iris (Berk.) Park.-Rhodes 1951
  • Mycena amicta var. incongruens Britzelm. 1887
  • Mycena amicta var. iris (Berk.) Bon 1987
  • Mycena amicta var. truncata P. Karst. 1893
  • Mycena iris (Berk.) Quél. 1872
  • Mycena iris var. caerulea Rea 1922
  • Mycena mirabilis Quél. 1886

Nazwę polską podała Maria Lisiewska w 1987 r.[3]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 5–15 mm, kształt stożkowy do dzwonkowatego, prążkowany, z lekko prześwitującymi blaszkami. Powierzchnia delikatnie owłosiona. Skórka galaretowata, dająca się oddzielić. Barwa bladoszarobrązowa, czasami z oliwkowym, zielonkawym lub niebieskawo-zielonkawym odcieniem. Brzeg nieco podwinięty, potem prosty, często niebieskawo-zielony, rzadziej ochrowo-żółty[4].

Blaszki

W liczbie 17–25, dochodzące do trzonu, wąsko przyrośnięte, szarawe do szarobrązowych, czasami żółtawe, zielonkawe lub niebieskawe. Ostrza blade[4].

Trzon

Wysokość 40–70 × 0,5–2 mm, cylindryczny, pusty, prosty, w całości pokryty gęstym i dość szorstkimi białymi włoskami. Powierzchnia szarobrązowa, zwykle nieco jaśniejszy na wierzchołku, czasami z lekkim odcieniem liliowym lub fioletowym, podstawa czasami nieco zakorzeniona, niebieska lub z niebiesko-zielonymi plamami[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 30–40 × 6–7 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe. Zarodniki 7,5–10,7 × 4,5–6 µm, elipsoidalno-jajowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 16–45 × 3,5–7 µm, maczugowate, lub częściej cylindryczne. Pleurocystyd brak. Strzępki we włoskach o szerokości 2–4,5 µm, rozgałęzione, zespolone, gładkie z rozrzuconymi cylindrycznymi naroślami, osadzone w warstwie galaretowatej substancji. Strzępki w skórce trzonu o szerokości 2–3,5 µm, gładkie. Kaulocystydy 50–145 × 8–11,5 µm, wrzecionowate lub subcylindryczne. Sprzążki obecne w strzępkach wszystkich części grzyba[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Grzybówka modrooliwkowa występuje w Ameryce Północnej, Europie, Rosji i Zelandii[5]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza 10 stanowisk z uwagą, że rozprzestrzenienie tego gatunku i stopień zagrożenia w Polsce nie są znane[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[6].

Saprotrof. Występuje w różnego typu lasach, zwłaszcza w towarzystwie jodły, buka, świerka, sosny. Owocniki zazwyczaj od czerwca do listopada, wśród opadłych liści i mchów, na ziemi lub na butwiejącym i porośniętych mchami drewnie[3].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

W odróżnieniu od większości grzybówek Mycena amicta jest zwykle łatwa do zidentyfikowania. Charakterystycznymi jej cechami są niebieskawo owłosiony trzon, kształt cheilocystyd, galaretowata i dającą się oddzielić błonka kapelusza. Morfologicznie można ją łatwo odróżnić także po niebieskawym zabarwieniu kapelusza. Występuje ono jednak tylko u młodszych okazów, starsze mogą być trudne do identyfikacji. W tym przypadku konieczne jest skorzystanie z pozostałych cech charakterystycznych dla M. amicta[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-02-17].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-02-17].
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e Mycena amicta [online], Mém. Soc. Emul. Montbél. II 5: 243 (1872) [dostęp 2021-02-17].
  5. ↑ Mycena amicta [online], Discover Life [dostęp 2021-02-17].
  6. ↑ Aktualne stanowiska grzybówki modrooliwkowej w Polsce [online] [dostęp 2021-02-17].