Gudniki (powiat kętrzyński)

Gudniki

wieś
Kościół pw. św. Andrzeja Boboli
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Korsze
Liczba ludności (2022)	41[2]
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-430[3]
Tablice rejestracyjne	NKE
SIMC	0478693
Położenie na mapie gminy Korsze Gudniki
Położenie na mapie Polski Gudniki
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gudniki
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego Gudniki
54°06′16″N 21°08′46″E/54,104444 21,146111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Gudniki (niem. Gudnick^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Położenie geograficzne

Droga nr 590 w Gudnikach

Wieś jest położona w południowej części gminy Korsze w bezpośredniej bliskości z gminą Reszel. Pod względem fizycznogeograficznym jest częścią Pojezierza Mrągowskiego^[5]. Ukształtowanie powierzchni wsi i okolic jest pagórkowate. Miejscowość jest otoczona terenami leśnymi. Są to: od północy: Łankiejmski Las (niem. Langheimer Forst)^[6], od wschodu Tołkiński Las (niem. Tolksdorfer Wald^[6]), a także niewielki las pomiędzy wsiami Babieniec i Worpławki. Ok. 2 km na wschód od Gudnik jest położone Jezioro Babienieckie.

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 590, łącząca Reszel – 7 km i Korsze – 7,7 km.

Historia

Wieś lokowana była w 1340 roku na pięciu włókach. Zasiedlona została wtedy przez Prusów. Po wojnie trzynastoletniej wieś znajdowała się na terenie Prus Zakonnych, później Prus Książęcych na pograniczu z Warmią.

W 1913 roku Gudniki wraz z Łankiejmami (siedziba majoratu) i nieistniejącym folwarkiem od przedstawiciela rodu von der Groeben dzierżawił Walter Hering, a ostatnim dzierżawcą był Albert Krieger. Dzierżawione majątki miały powierzchnię 920,5 ha. W tym czasie w Gudnikach był nieduży dwór i cegielnia.

Przed II wojną światową w Gudnikach funkcjonowała szkoła jednoklasowa (budynek szkoły z 1870 r.). Po roku 1945 była tu szkoła czteroklasowa.

Po 1945 dawny majątek ziemski włączony był do PGR, we wsi równolegle funkcjonowały też gospodarstwa chłopskie. W roku 1973 Gudniki należały do sołectwa Babieniec, a obecnie są samodzielną wsią sołecką^[7].

Dawna parafia

Pod koniec XV w. była tu samodzielna parafia, która należała do archiprezbiteraratu reszelskigo. Po reformacji, gdy na terenie Prus Książęcych od 1525 wprowadzono wyznanie luterańskie jako obowiązujące, kościół w Gudnikach do roku 1528 był filią katolickiej parafii w Reszlu. Później do 1945 r. był kościołem filialnym parafii luterańskiej w Łankiejmach. Pierwszym znanym pastorem dla tych kościołów był Johann Wagner w latach 1554-1557, a ostatnim Curt Schlösser w latach 1939–1945. W okresie od XVI do XVIII w. nabożeństwa odprawiane były tu w języku niemieckim i polskim. Po I wojnie światowej katolicy z Gudnik należeli do parafii w Korszach. W grupie tej prowadzili działalność duszpasterską pallotyni z placówki misyjnej w Klewnie.

Współcześnie jest to kościół filialny parafii katolickiej w Reszlu pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli.

Zabytki i obiekty historyczne

• Kościół^[8] z drugiej połowy XIV w. murowany z cegły i kamienia polnego, przebudowany w roku 1731, z dobudowaną w połowie XVIII w. niską, drewnianą wieżą. Wyposażenie wnętrza kościoła pochodzi z XVII i XVIII w. Na uwagę zasługuje wykonana z czerwonego marmuru płyta nagrobna lekarza Johana Bernarda Varnbagena, pochowanego tu w 1647.
• Obelisk przy kościele upamiętniający siedemnastu mieszkańców wsi poległych w czasie I wojny światowej.
• Ruiny kaplicy grobowej^[8] przedstawicieli rodu von der Groeben z Łankiejm. Kaplica znajduje się nieco dalej od kościoła, na wzniesieniu przy drodze w stronę Reszla.
• Pozostałości nieczynnego wiejskiego cmentarza ewangelicko-augsburskiego z końca XVIII w.^[8]

• 
  Kościół św. Andrzeja Boboli
• 
  Kościół - widok od boku
• 
  Kościół - chór i organy
• 
  Obelisk ku czci poległych w czasie I wojny światowej
• 
  XVIII-wieczna kapliczka

Demografia

Wieś w roku 1785 miała 23 domy mieszkalne, a w roku 1817 było ich 26.

Liczba mieszkańców: w roku 1817 – 226 osób, w 1925 – 274 osoby, w 1939 – 223 osoby, w 1970 – 100 osób, w 2016 – 49.

Zobacz też

• Gudniki

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 40158
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 349 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Tadeusz Korowaj, Powiat Kętrzyński w starych pocztówkach, s.75.
5. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: geoserwis mapy. [dostęp 2022-05-14]. (pol.).
6. Jan Oryńczak: Środowisko geograficzne. W: Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic. Olsztyn: Pojezierze, 1978, s. 32-34, seria: Z dziejów miasta i powiatu.
7. Obwieszczenie NR 1/2017 Rady Miejskiej w Korszach z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Statutu Gminy Korsze. 4 stycznia 2018. [dostęp 2022-05-02]. (pol.).
8. Rejestr zabytków. Woj. warmińsko-mazurskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2022-04-30].

Bibliografia

• Rudolf Grenz, Der Kreis Rastenburg, Marburg/Lahn, 1976, s. 227 i s. 308.
• Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, Pojezierze, Olsztyn 1978, s. 188.
• Tadeusz Korowaj, Powiat Kętrzyński w starych pocztówkach, Wydawnictwo LABRITA, ISBN 978-83-944169-2-8, Kętrzyn 2016.
• Wulf/Tiesler, Das war unser Rastenburg, Gesamtherstellung Gerhard Rautenberg, Leer, 1983, ISBN 3-7921-0290-0, s. 137.