Guniak rudorogi
| Amphimallon ruficorne | |||
| (Fabricius, 1775) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
guniak rudorogi | ||
| Synonimy | |||
| |||
Guniak rudorogi[1] (Amphimallon ruficorne) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny chrabąszczowatych. Zamieszkuje środkową część Europy.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Melolontha ruficorne[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Chrząszcz o owalnym w zarysie ciele długości od 11 do 12,5 mm, ubarwionym żółtobrunatnie z przyciemnionymi głową, przedpleczem, szwem i wierzchołkiem pokryw oraz brunatnymi odnóżami. Na powierzchni głowy występuje jasne owłosienie, stosunkowo mocne punktowanie, a czasem też słabo wyrażona linia czołowa. Czułki buduje dziewięć członów. Przedplecze jest cienko i delikatnie obrzeżone, porośnięte jednorodnym, długim, sterczącym owłosieniem. Pokrywy mają punktowanie stosunkowo silne i prawie równomierne, a owłosienie stosunkowo gęste, przylegające, krótkie, ku tyłowi coraz krótsze. Krótkie i rzadkie jest owłosienie na pygidium. Przednia para odnóży ma golenie z ostrogą wierzchołkową położoną na poziomie wierzchołka drugiego z trzech obecnych na nich zębów[3].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Owad rozmieszczony od nizin po obszary pagórkowate. Jest ciepłolubny[4]. Zasiedla trawiaste tereny otwarte. Aktywne osobniki dorosłe spotyka się od czerwca do lipca[4][3]. Latają po zachodzie słońca[3], a według niektórych źródeł także rano i po południu[4].
Gatunek palearktyczny, środkowoeuropejski[3], znany z Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy i Rumunii[2]. Większość doniesień o występowaniu tego guniaka w Polsce pochodzi z XIX wieku, a wiarygodne z nich odnoszą się do południa kraju[4][3]. Jedynym w miarę współczesnym stanowiskiem jest rezerwat Skowronno w Niecce Nidziańskiej, gdzie owada tego odnotowano w latach 80. XX wieku[5]. Na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” umieszczony został jako gatunek zagrożony o niedostatecznie poznanym statusie (DD)[6]. Z kolei na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” znalazł się jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zygmunt Jaroszewski: Gospodarstwo wzorowe: uprawa roślin zbożowych i pastewnych, groszkowych, koniczynnych i traw. Kraków: Drukarnia Wł. L. Anczyca, 1877, s. 99.
- ↑ a b Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 207-210, ISBN 87-88757-59-5.
- ↑ a b c d e Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 27-33.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.
- ↑ gatunek: Amphimallon ruficorne (Fabricius, 1775). [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-04-27].
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002, s. 88-110. ISBN 83-901236-8-1.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.