Gymnosiphon

*Gymnosiphon*
	; Gymnosiphon bekensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pochrzynowce
Rodzina	trójżeńcowate
Rodzaj	Gymnosiphon
	Nazwa systematyczna
	Gymnosiphon Blume; Enum. Pl. Javae 1: 29 (1827)
	Typ nomenklatoryczny
	Gymnosiphon aphyllus Blume
Synonimy
	Benitzia H.Karst.; Cymbocarpa Miers; Desmogymnosiphon Guinea; Ptychomeria Benth.;
	Benitzia H.Karst.; Cymbocarpa Miers; Desmogymnosiphon Guinea; Ptychomeria Benth.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gymnosiphon Blume – rodzaj jednorocznych lub wieloletnich, myko-heterotroficznych roślin bezzieleniowych z rodziny trójżeńcowatych (Burmanniaceae), obejmujący 36 gatunków występujących na obszarze klimatu gorącego, w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej, Papui-Nowej Gwinei, na Karolinach i w Ameryce, od Meksyku i Karaibów do Peru i Brazylii^[4].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów γυμνό (gymno – nagi) i σιφων (siphon – syfon).

Morfologia

Łodyga: Podziemne, cylindryczne kłącze, pokryte gęsto łuskowatymi liśćmi i korzeniami.

Liście: Liście bezzieleniowe, łuskowate.

Kwiaty: Kwiaty obupłciowe, 3-pręcikowe, pojedyncze lub zebrane w 2–48-kwiatową dwurzędkę. Okwiat pojedynczy, biały, rzadko częściowo żółty lub niebieski. Listki okwiatu położone w 2 okółkach. Listki okółka zewnętrznego trójklapowe, rzadko całobrzegie. Listki wewnętrzne bardzo drobne. Pręciki o główkach siedzących. Zalążnia jednokomorowa. Znamiona słupków z nitkowatymi wyrostkami.

Owoce: Torebki, zawierające szaroczarne lub brązowe nasiona^[5]

Systematyka

Pozycja rodzaju według APW (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należy do rodziny trójżeńcowatych (Burmanniaceae), w rzędzie pochrzynowców (Dioscoreales) w obrębie kladu jednoliściennych (monocots)^[2].

Lista gatunków^[4]

Gymnosiphon affinis J.J.Sm.
Gymnosiphon afro-orientalis Cheek
Gymnosiphon aphyllus Blume
Gymnosiphon bekensis Letouzey
Gymnosiphon brachycephalus Snelders & Maas
Gymnosiphon breviflorus Gleason
Gymnosiphon capitatus (Benth.) Urb.
Gymnosiphon constrictus Maas & H.Maas
Gymnosiphon cymosus (Benth.) Benth. & Hook.f.
Gymnosiphon danguyanus H.Perrier
Gymnosiphon divaricatus (Benth.) Benth. & Hook.f.
Gymnosiphon fimbriatus (Benth.) Urb.
Gymnosiphon guianensis Gleason
Gymnosiphon longistylus (Benth.) Hutch.
Gymnosiphon marieae Cheek
Gymnosiphon minahassae Schltr.
Gymnosiphon minutus Snelders & Maas
Gymnosiphon neglectus Jonker
Gymnosiphon niveus (Griseb.) Urb.
Gymnosiphon okamotoi Tuyama
Gymnosiphon oliganthus Schltr.
Gymnosiphon panamensis Jonker
Gymnosiphon papuanus Becc.
Gymnosiphon pauciflorus Schltr.
Gymnosiphon philippinensis Pelser, Salares & Barcelona
Gymnosiphon queenslandicus B.Gray & Y.W.Low
Gymnosiphon recurvatus Snelders & Maas
Gymnosiphon refractus (Miers) Benth. & Hook.f.
Gymnosiphon saccatum (Sandwith) V.Merckx & Byng
Gymnosiphon samoritoureanus Cheek
Gymnosiphon sphaerocarpus Urb.
Gymnosiphon suaveolens (H.Karst.) Urb.
Gymnosiphon syceorosensis Nickrent
Gymnosiphon tenellus (Benth.) Urb.
Gymnosiphon urbani (Goebel & Suess.) V.Merckx & Byng
Gymnosiphon usambaricus Engl.

Zagrożenie i ochrona

Gymnosiphon usambaricus jest ujęty w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze statusem EN (zagrożony). Rośliny z tego gatunku znane są z wielu lokalizacji w Afryce, jednak jego pojedyncze populacje są bardzo niewielkie, liczące 10-20 osobników. Głównym zagrożeniem jest utrata siedlisk. Stanowiska tych roślin znajdują się w kilku obszarowych formach ochrony przyrody, w rezerwatach Chome Forest, Mtai Forest, Shagayu Forest, Land Forest i West Kilombero Scarp Forest oraz w parku narodowym Udzungwa Mountain National Park^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-07-31] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
↑ H. Maas-van de Kamer: Burmanniaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 162. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
↑ Eastern ArcE.A. Mountains Eastern ArcE.A., Coastal Forests CEPF Plant AssessmentC.F.C.P.A. Project, Gymnosiphon usambaricus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-02-13] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-07-31] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-13]. (ang.).

[kew-4] Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).

[kub-5] H. Maas-van de Kamer: Burmanniaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 162. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).

[6] Eastern ArcE.A. Mountains Eastern ArcE.A., Coastal Forests CEPF Plant AssessmentC.F.C.P.A. Project, Gymnosiphon usambaricus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-02-13] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]