Gynostemma

Gynostemma
Ilustracja
Gynostemma pentaphyllum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

dyniowce

Rodzina

dyniowate

Rodzaj

Gynostemma

Nazwa systematyczna
Gynostemma Blume
Bijdr. Fl. Ned. Ind.: 23 (1825)[3]
Typ nomenklatoryczny

G. pedatum Blume[4]

Synonimy
  • Enkylia Griff.
  • Pestalozzia Zoll. & Moritzi
  • Trirostellum Z.P.Wang & Q.Z.Xie[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Gynostemma – rodzaj roślin z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Obejmuje 16 gatunków[3]. Zasięg rodzaju obejmuje rozległe obszary Azji południowo-wschodniej od Indii po Japonię i Nową Gwineę[3]. Centrum zróżnicowania stanowią Chiny, gdzie rośnie 14 gatunków, z czego 9 to endemity tego kraju[5]. Rośliny te rosną zwykle w miejscach wilgotnych w lasach, zaroślach i na łąkach[6].

G. pentaphyllum wykorzystywana jest jako roślina lecznicza, m.in. w przypadku choroby wysokościowej[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Drewniejące liany i niewielkie rośliny zielne, z lub bez bulw powstających w szyi korzeniowej[6]. Pędy bywają nagie lub owłosione[5]. Wąsy czepne zwykle rozwidlone na końcu, rzadziej pojedyncze[5].
Liście
Skrętoległe[5], dłoniasto złożone z 3–9 listków, rzadko pojedyncze[6][5]. Listki jajowato-lancetowate[5] o brzegach ząbkowanych[6].
Kwiaty
Rozdzielnopłciowe – żeńskie i męskie w osobnych kwiatostanach powstają na tych samych roślinach (dwupiennych) rzadziej na różnych (jednopiennych). Kwiatostany męskie są wiechowate lub groniaste, a kwiaty żeńskie wyrastają w pęczkach. Okwiat jest podobny w kwiatach żeńskich i męskich. Dno kwiatowe zredukowane do talerzykowatego rozszerzenia z 5 trójkątnymi lub lancetowatymi działkami kielicha. Płatki korony są lancetowato wydłużone, białawe lub zielonkawe. W kwiatach męskich pręcików jest 5, z krótkimi nitkami, z wyprostowanymi, jajowatymi pylnikami. Nie występuje nawet szczątkowy słupek. W kwiatach żeńskich obecne są prątniczki oraz słupek składający się z kulistawej 2–5-komorowej zalążni zwieńczonej trzema krótkimi szyjkami (rzadziej inną ich liczbą od 2 do 5) zakończonymi pojedynczymi lub dwoma znamionami[5][6].
Owoce
Kulistawe jagody o rozmiarze nasion grochu lub torebki otwierające się trzema klapami[5]. Nasiona są w liczbie od jednego do 5, szerokojajowate, spłaszczone[5][6], nieoskrzydlone lub z bardzo wąskim skrzydełkiem[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Gomphogyneae z rodziny dyniowatych Cucurbitaceae[8].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-12] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-12] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Gynostemma Blume, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-12].
  4. ↑ Gynostemma Blume. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-12].
  5. ↑ a b c d e f g h i Shukun Chen, Charles Jeffrey, Gynostemma Blume, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-12].
  6. ↑ a b c d e f g Klaus Kubitzki, Flowering Plants. Eudicots: Sapindales, Cucurbitales, Myrtaceae, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2011, s. 131, ISBN 978-3-642-14396-0.
  7. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 414, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ Genus Gynostemma Blume. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-12].