HMAS AE1

HMAS AE1

Klasa	okręt podwodny
Typ	E
Historia
Stocznia	Vickers, Barrow-in-Furness
Położenie stępki	14 listopada 1911
Wodowanie	22 maja 1913
Royal Australian Navy
Wejście do służby	28 lutego 1914
Los okrętu	utracony 14 września 1914
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	725 ts 810 ts
Długość	54,2 m
Szerokość	6,9 m
Zanurzenie	3,8 m
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	15 węzłów 10 węzłów
Zasięg	3000 Mm przy 10 w.
Uzbrojenie
4 wyrzutnie torpedowe 450 mm
Załoga	30-35

HMAS AE1 – australijski okręt podwodny z okresu I wojny światowej, należący do brytyjskiego typu E. Przejęty wraz z bliźniaczym AE2 przez Royal Australian Navy w lutym 1914 roku, odbył rejs do Australii, po czym rozpoczął służbę na wodach macierzystych. Po wybuchu wojny wziął udział w zajęciu Rabaulu przez siły australijskie. Został utracony wraz z całą załogą, jako pierwsza jednostka w historii australijskiej marynarki wojennej, 14 września 1914 roku.

Opis konstrukcji

AE1 był pełnomorskim okrętem podwodnym o długości całkowitej 54,2 m i szerokości 6,9 m. Wyporność nawodna wynosiła 725 ton angielskich (ts), w zanurzeniu 810 ts. Napęd stanowiły dwa silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1600 hp w pływaniu nawodnym i dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 840 hp do poruszania się w zanurzeniu. Prędkość maksymalna nawodna wynosiła 15 węzłów, podwodna 10 węzłów. Zasięg na powierzchni wynosił 3000 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 10 węzłów^[1].

Uzbrojenie okrętu stanowiły cztery wyrzutnie torped kalibru 450 mm (18 cali)^[a], umieszczone po jednej na dziobie i rufie oraz na każdej z burt jednostki. Poza torpedami w wyrzutniach, AE1 przewoził cztery torpedy zapasowe. Przewidziane dla okrętów typu E uzbrojenie artyleryjskie w postaci działa kalibru 76 mm nie było na australijskiej jednostce instalowane. Załoga okrętu liczyła od 30 do 35 osób, w tym trzech oficerów^[1].

Przebieg służby

W ramach programu rozbudowy floty z 1910 roku rząd australijski zamówił w brytyjskiej stoczni koncernu Vickersa w Barrow-in-Furness dwa pierwsze w historii Royal Australian Navy okręty podwodne. Należały one do nowoczesnego na owe czasy, klasyfikowanego jako pełnomorski, typu E^[1]. Stępkę pod przyszły AE1 położono 14 listopada 1911 roku, wodowanie odbyło się 22 maja 1913 roku^[3], zaś oficjalne przejęcie przez marynarkę australijską 28 lutego 1914 roku^[1]. Po zakończeniu prób zdawczo-odbiorczych obydwie bliźniacze jednostki: AE1 i AE2, wyruszyły w długi rejs do Australii. Opuściły Portsmouth 2 marca, eskortowane przez stary krążownik „Eclipse”, który wiózł również rezerwowych członków załóg, części zamienne i bagaże. Przez Kanał Sueski, gdzie marynarze zmagali się z kłopotami technicznymi, okręty wypłynęły na Ocean Indyjski^[4]. Po niemal trzech miesiącach podróży, z krótkim postojem 5 maja w Darwin, przybyły do Sydney 24 maja 1914 roku^[1]. Rejs ten, niemający precedensu w krótkiej historii okrętów podwodnych, był uznany za wydarzenie historyczne i przyciągnął uwagę światowej opinii publicznej^[4].

Pierwszym i jedynym dowódcą AE1 był komandor podporucznik Thomas F. Besant z Royal Navy, jego zastępcą porucznik C. L. Moore (również z Royal Navy), a drugim oficerem porucznik L. Scarlett z Royal Australian Navy. Załoga składała się mniej więcej po połowie z marynarzy obu flot^[4].

Pierwszym zadaniem obydwu okrętów podwodnych po rozpoczęciu działań wojennych w sierpniu 1914 roku było patrolowanie rejonu niemieckich kolonii na Pacyfiku: Karolin, Nauru, Nowej Brytanii i Nowej Gwinei^[5]. We wrześniu AE1 i AE2 weszły w skład australijskich sił ekspedycyjnych, które zaatakowały Rabaul^[4]. 11 września Australijczycy desantowali oddziały na Nowej Brytanii^[6], 13 września niemiecki garnizon kolonii skapitulował^[5]. Następnego dnia AE1 wraz z niszczycielem „Parramatta” patrolował akwen w pobliżu Rabaulu, pomiędzy Cape Gazelle na Nowej Gwinei a Wyspami Księcia Jorku. Wieczorem nie powrócił do portu ani nie otrzymano odeń żadnego sygnału^[1][4]. Wszczęte poszukiwania nie przyniosły rezultatu i okręt został uznany za utracony wraz z całą, 35-osobową załogą^[5]. Była to pierwsza strata okrętu w historii Royal Australian Navy^[4].

Pomimo wielokrotnie podejmowanych poszukiwań, wraku okrętu nie udało się odnaleźć^[4][6].

Uwagi

1. Brytyjskie torpedy 18-calowe miały faktyczny kaliber 17,72 cala (450 mm)^[2].

Przypisy

1. Ross Gillett: Australian & New Zealand Warships, 1914-1945. Sydney: 1983, s. 47. ISBN 0-86824-095-8.
2. Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2016-10-31]. (ang.).
3. Robert Gardiner, Randal Gray (red.): Conway's All the World's Fighting Ships 1906–1921. London: 1986, s. 82. ISBN 0-85177-245-5.
4. Michael White: Australian Submarines: Past and Present. W: 100 Years of the Royal Australian Navy 1911–2011. s. 128–132.
5. David Stevens: World War I. W: 100 Years of the Royal Australian Navy 1911–2011. s. 36–42.
6. 90 Years On: Rabaul and Sydney/Emden, 1914. Semaphore. Newsletter of the Sea Power Centre – Australia, 09.2004. [dostęp 2012-06-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-14)].

Bibliografia

• Charles Oldham (red.): 100 Years of the Royal Australian Navy 1911–2011. Bondi Junction, NSW: Faircount Media, 2011. Brak numerów stron w książce
• Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2016-10-19]. (ang.).