HMS E14
 HMS E14 w czasie powrotu z Dardaneli, załoga z kapitanem Edwardem Courtneyem Boylem | |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Położenie stępki |
14 grudnia 1912 |
| Wodowanie |
7 lipca 1914 |
 Royal Navy
| |
| Wejście do służby |
1 grudnia 1914 |
| Wycofanie ze służby |
28 stycznia 1918 |
| Los okrętu |
zatonął |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
678 ton (wynurzony), |
| Długość |
55 metrów |
| Zanurzenie |
4,6 metra |
| Napęd | |
| dwa spalinowe silniki diesla 1600 KM, dwa silniki elektryczne 840 KM | |
| Prędkość |
15,25 węzłów na powierzchni |
| Zasięg |
5600 km przy 10 węzłach |
| Uzbrojenie | |
| pięć wyrzutni torpedowych 450 mm, armata 76 mm | |
| Załoga |
30–31 |
HMS E14 – brytyjski okręt podwodny typu E zbudowany w latach 1912–1914 w stoczni Vickers w Barrow-in-Furness, gdzie został wodowany 7 lipca 1914 roku. Służbę w Royal Navy rozpoczął 1 grudnia 1914 roku. Pierwszym dowódcą był Lt. Edward Courtney Boyle, drugim – Geoffrey Saxton White; obydwaj dowódcy E14 zostali odznaczeni Krzyżem Wiktorii.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1915 został skierowany do działań wojennych na Morzu Marmara, aby uczestniczyć w operacjach w Cieśninie Dardanelskiej. Był drugim, po HMAS AE2, brytyjskim okrętem podwodnym, któremu udało się przedostać przez zapory z pól minowych i dostać na Morze Marmara. Jego misja trwała od 27 kwietnia do 18 maja 1915 roku. W czasie misji E14 zatopił turecką kanonierkę „Nurel Bahr”, uszkodził stawiacz min „Perik I Shevket”, ostatnią torpedą zatopił turecki statek transportowy z 6000 żołnierzami oraz bateriami artylerii[1]. Za osiągnięcia w tym rejsie Edward Boyle otrzymał Krzyż Wiktorii; następnie jeszcze dwukrotnie przedzierał się na Morze Marmara na pokładzie E14[2].
W 1916 roku okręt należał do Flotylli Śródziemnomorskich Okrętów Podwodnych (Med Submarine Flotilla) stacjonujących na Malcie[3].
W czasie bitwy koło Imroz okręt flagowy Imperium Tureckiego „Yavuz Sultan Selim” wpłynął na miny i został uszkodzony, w czasie wycofywania się i odwrotu ma Morze Czarne, „Yavuz Sultan Selim” osiadł na mieliźnie. Brytyjczycy podejmowali kilka prób jego zatopienia. Między innymi zorganizowano naloty bombowe, w wyniku których okręt został dwukrotnie trafiony. W kolejnej próbie, do storpedowania „Yavuz Sultana Selima” został wysłany operujący w tym rejonie E14. Po dotarciu na miejsce załoga E14 nie znalazła tureckiego drednota, natomiast w czasie drogi powrotnej, 28 stycznia 1918 roku, zauważyła transportowiec. W momencie przeprowadzania ataku jedna z torped wybuchła przedwcześnie uszkadzając okręt. Dowódca, lt.cmd. Geoffrey Saxton White nakazał awaryjne wynurzenie. Po wyjściu na powierzchnię E14 znalazł się pod ostrzałem tureckiej artylerii nadbrzeżnej w okolicach Kum Kale i wkrótce zatonął. Większość załogi, w tym Geoffrey White, zginęła, próbując dopłynąć do brzegu. Tylko dziewięciu członków załogi ocalało i dostało się do niewoli tureckiej[4].
Wrak
[edytuj | edytuj kod]W czerwcu 2012 roku, po trzech latach poszukiwań, tureccy inżynier Selçuk Kolay oraz nurek Savas Karakas, odkryli wrak okrętu. Samo uzyskanie zezwoleń na poszukiwania w obrębie obszaru zajmowanego przez marynarkę turecką zajęło dwa lata. E14 leży na głębokości około 20 m, około 250 metrów od brzegu, na stromym podmorskim zboczu, nachylonym pod kątem prawie 45 stopni, w większości zasypany piaskiem[2]. Władze brytyjskie podjęły starania o zaliczenie wraku do grobów wojennych[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Innes McCartney: British Submarines of World War I. Oxford: Osprey Publishing Ltd., 2008, s. 36. ISBN 978-1-84603-334-6. (ang.).
- ↑ a b Jasper Copping: Found after 94 years - the submarine which won two VC's. The Telegraph, 17 czerwca 2012. [dostęp 2013-01-29]. (ang.).
- ↑ Disposition of RN submarines, 1916. [w:] "Naval Staff Monographs, 1916" i "Nominal List of Officers Serving in Submarines, revised to 1 Sept 1916" [on-line]. 31 października 1999. [dostęp 2013-01-26]. (ang.).
- ↑ Patrz British Submarines of World War I, str. 36–37
- ↑ Craig Mackenzie: Sunken treasure: First World war submarine whose two captains won the Victoria Cross is discovered off Turkish coast 94 years after she went down. MailOnline, 17 czerwca 2012. [dostęp 2013-01-29]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert Hutchinson: Jane's Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001, s. 44. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.).
- Innes McCartney: British Submarines of World War I. Oxford: Osprey Publishing Ltd., 2008, s. 36–37. ISBN 978-1-84603-334-6. (ang.).
- J. J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy, The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy from the 15th Century to the Present. Londyn: Chatham Publishing Ltd., 2006. ISBN 1-86176-281-X. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Okręty podwodne typu E. battleships-cruisers.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. na stronie internetowej Battlecruisers.co.uk
- Submarines Association, Barrow-in-Furness Branch: HMS E14. [dostęp 2013-01-26]. (ang.).
- E Class Overseas Submarine. [dostęp 2013-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-21)]. (ang.).