Helena Unierzyska

Helena Unierzyska
	; Fotografia Heleny Unierzyskiej z początku XX wieku
Data i miejsce urodzenia	6 kwietnia 1867 ; Kraków
Data śmierci	11 października 1932
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Helena Unierzyska z Matejków (ur. 6 kwietnia 1867 w Krakowie, zm. 11 października 1932) – polska malarka i rzeźbiarka, córka Jana Matejki.

Życiorys

W okresie dzieciństwa ciężko chorowała, przebywała w domu rodziców w Krzesławicach i w Krakowie.

23 czerwca 1891 w krakowskim kościele kapucynów poślubiła malarza Józefa Unierzyskiego (1863–1948), ucznia Matejki, profesora Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie^[1]^[2].

Po ślubie zamieszkała w otrzymanym od ojca pałacu w Boleniu. Małżeństwo pozostało bezdzietne, Helena adoptowała jednak kilkoro dzieci chłopskich.

Amatorsko zajmowała się malarstwem i rzeźbą. Prace te cieszyły się uznaniem jej ojca. Zachęcał ją do dalszego rozwijania się w tym kierunku. Nie otrzymała formalnego wykształcenia artystycznego. W jej szkicowniku z czasów szkolnych można zauważyć poprawki dokonane przez Matejkę.^[2]

Często towarzyszyła ojcu w pracy. Zachowały się relacje malarza oraz jego sekretarza, Mariana Gorzkowskiego, z których wynika, że Helena spędzała wiele czasu w pracowni, zagłębiona w to, co tworzył jej ojciec. Już jako dorosła kobieta wielokrotnie pozowała ojcu do obrazów: Dziewica Orleańska, Zawieszenie dzwonu Zygmunta^[3]^[4].

W okresie I wojny światowej opiekowała się ofiarami działań wojennych i udzielała pomocy stacjonującemu w Boleniu II pułkowi ułanów, za co została odznaczona przez prezydenta RP Krzyżem Niepodległości.

Pochowana została w grobowcu Matejków, w głównej alei cmentarza Rakowickiego w Krakowie.

Galeria

Jan Styfi, Helena Matejko, detal obrazu Jana Matejki, Portret dzieci artysty Tadeusza, Heleny i Beaty - próba drzeworytnicza, XIX w., Muzeum Narodowe w Krakowie
Jan Matejko, Portret trojga dzieci artysty, 1870, Muzeum Narodowe w Warszawie
Jan Matejko, Portret czworga dzieci artysty, 1879, Lwowska Galeria Sztuki im. Borysa Woźnickiego
Jan Matejko, Helena Matejko z krogulcem, ok. 1882-1883
Walery Rzewuski, Helena Matejkówna w kostiumie historycznym, ok. 1885–1887, Muzeum Narodowe w Krakowie
Helena Unierzyska, Madonna z Dzieciątkiem wśród aniołów, 1911, Muzeum Narodowe w Krakowie
Helena Unierzyska, Giermek na koniu, XIX w., Muzeum Narodowe w Krakowie

Przypisy

↑ SerafińskaS. Stanisława SerafińskaS., Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1958, s. 498 (pol.).
↑ ^a ^b Marta Kłak-Ambrożkiewicz: Jan Matejko był czułym ojcem [online], dzieje.pl [dostęp 2023-12-18] (pol.).
↑ PiotrP. Policht PiotrP., Jan Matejko, "Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku" [online], Culture.pl, 9 lipca 2021 [dostęp 2024-03-20] (pol.).
↑ AgnieszkaA. Janczyk AgnieszkaA., Zawieszenie dzwonu Zygmunta - Matejko [online], Oficjalna strona Zamku Królewskiego na Wawelu, 13 lipca 2021 [dostęp 2024-03-20] (pol.).

Bibliografia

Ciciora-Czwórnóg B., Jan Matejko. Kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie, Olszanica 2005, ISBN 83-89747-16-2, ss. 5–8.
Serafińska S., Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1958.
MariaM. Szypowska MariaM., Jan Matejko wszystkim znany, Warszawa: Zarząd Krajowy Związku Młodzieży Wiejskiej, 1988, ISBN 83-00-02435-2, OCLC 170000049 .

[1] SerafińskaS. Stanisława SerafińskaS., Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1958, s. 498 (pol.).

[:0-2] Marta Kłak-Ambrożkiewicz: Jan Matejko był czułym ojcem [online], dzieje.pl [dostęp 2023-12-18] (pol.).

[3] PiotrP. Policht PiotrP., Jan Matejko, "Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku" [online], Culture.pl, 9 lipca 2021 [dostęp 2024-03-20] (pol.).

[4] AgnieszkaA. Janczyk AgnieszkaA., Zawieszenie dzwonu Zygmunta - Matejko [online], Oficjalna strona Zamku Królewskiego na Wawelu, 13 lipca 2021 [dostęp 2024-03-20] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]