Helminthotheca

*Helminthotheca*
	; Goryczel żmijowcowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	Helminthotheca
	Nazwa systematyczna
	Helminthotheca Zinn; Cat. Pl. Gott.: 430 (1757)
	Typ nomenklatoryczny
	Picris echioides Linnaeus
Synonimy
	Crenamum Adans.; Helminthia DC., J.B.A.M.de Lamarck & A.P.de Candolle; Hieraciastrum Heist. ex Fabr.; Vigineixia Pomel;
	Crenamum Adans.; Helminthia DC., J.B.A.M.de Lamarck & A.P.de Candolle; Hieraciastrum Heist. ex Fabr.; Vigineixia Pomel;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Helminthotheca Zinn – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 5 gatunków. Rośliny te występują w basenie Morza Śródziemnego (południowa Europa, północna Afryka, południowo-zachodnia Azja) oraz na wyspach Makaronezji. Jako introdukowane rośliny te spotykane są także w środkowej i północnej Europie, w Ameryce Północnej, w Urugwaju, w południowej Afryce, w Australii i Nowej Zelandii^[3]. Jeden gatunek – goryczel żmijowcowy H. echioides – w Polsce występuje jako zadomowiony antropofit^[5].

Morfologia

Pokrój: Rośliny roczne i byliny z zarówno prostymi włoskami, jak i rozgałęziającymi się i zagiętymi, przypominającymi kotwicę^[6]^[7]. Pędy ulistnione^[7].
Kwiaty: Skupione w koszyczki na szczytach pędów. Okrywy z charakterystycznie powiększonymi 5 zewnętrznymi listkami o kształcie sercowatym lub jajowatym. Dno kwiatostanu nagie – bez plewinek i włosków. Wszystkie kwiaty języczkowe, żółte^[6].
Owoce: Niełupki z długim dzióbkiem i z puchem kielichowym w postaci sztywnych, pierzastych włosków^[6].
Rodzaj podobny: Goryczel Picris wyróżniający się niepowiększonymi zewnętrznymi listkami okrywy^[7].

Systematyka

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae, podrodziny Cichorioideae, z plemienia Cichorieae i podplemienia Hypochaeridinae^[8]. W obrębie podplemienia jest siostrzany względem rodzaju goryczel Picris^[9]^[10]. W niektórych ujęciach gatunki tu zaliczane włączane są do rodzaju goryczel Picris^[8]^[5].

Wykaz gatunków^[3]

Helminthotheca aculeata (Vahl) Lack
Helminthotheca balansae (Coss. & Durieu) Lack
Helminthotheca comosa (Boiss.) Holub
Helminthotheca echioides (L.) Holub – goryczel żmijowcowy
Helminthotheca glomerata (Pomel) Greuter

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-09-24] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-09-24] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Helminthotheca Zinn. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-24].
↑ Helminthotheca. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-09-24].
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 130, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 196, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .
↑ ^a ^b ^c Helminthotheca. [w:] Cichorieae Portal [on-line]. [dostęp 2022-09-24].
↑ ^a ^b Genus Helminthotheca Zinn. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-23].
↑ NorbertN. Kilian NorbertN., BirgitB. Gemeinholzer BirgitB., Hans WalterH.W. Lack Hans WalterH.W., Cichorieae, [w:] V.A.V.A. Funk i inni red., Systematics, evolution and biogeography of Compositae, Vienna: International Association for Plant Taxonomy, 2009 .
↑ Neela Enke, Birgit Gemeinholzer, Christian Zidorn. Molecular and phytochemical systematics of the subtribe Hypochaeridinae (Asteraceae, Cichorieae). „Organisms Diversity & Evolution”. 12, s. 1–16, 2012.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-09-24] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-09-24] (ang.).

[powo-3] Helminthotheca Zinn. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-24].

[ing-4] Helminthotheca. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-09-24].

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 130, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[kubitzki-6] J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 196, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .

[portal-7] Helminthotheca. [w:] Cichorieae Portal [on-line]. [dostęp 2022-09-24].

[grin-8] Genus Helminthotheca Zinn. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-23].

[9] NorbertN. Kilian NorbertN., BirgitB. Gemeinholzer BirgitB., Hans WalterH.W. Lack Hans WalterH.W., Cichorieae, [w:] V.A.V.A. Funk i inni red., Systematics, evolution and biogeography of Compositae, Vienna: International Association for Plant Taxonomy, 2009 .

[neela-10] Neela Enke, Birgit Gemeinholzer, Christian Zidorn. Molecular and phytochemical systematics of the subtribe Hypochaeridinae (Asteraceae, Cichorieae). „Organisms Diversity & Evolution”. 12, s. 1–16, 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]