Helwingia

Helwingia
Ilustracja
Helwingia japonica
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

ostrokrzewowce

Rodzina

helwingiowate

Rodzaj

helwingia

Nazwa systematyczna
Helwingia Willdenow
Sp. Pl. 4(2): 716. 1806 ('1805')[3]
Typ nomenklatoryczny

H. rusciflora Willdenow, nom. illeg. (=H. japonica (Thunberg) Morren et Decaisne)[3]

Zasięg
Mapa zasięgu
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Helwingia himalaica
Helwingia chinensis

Helwingia[4] (Helwingia Willd.) – rodzaj roślin z monotypowej rodziny helwingiowatych Helwingiaceae z rzędu ostrokrzewowców (Aquifoliales). Obejmuje 4 gatunki[5] występujące na obszarze od Himalajów poprzez Chiny, Tajwan po Wyspy Japońskie[6]. Są to krzewy i niewielkie drzewa rosnące w lasach i zaroślach[7]. Wyróżniają się drobnymi kwiatami wyrastającymi z blaszki liściowej (w istocie wyrastają z ich nasady, ale ich szypułki zrastają się z ogonkiem i środkową wiązką przewodzącą)[4]. Liście roślin z tego rodzaju są jadalne i mają zastosowanie lecznicze[6]. Nazwa rodzajowa upamiętnia Georga Andreasa Helwinga – pruskiego pastora i botanika z Węgorzewa[8]. Rośliny bywają uprawiane jako osobliwości botaniczne[7].

W Polsce bywa uprawiana w kolekcjach botanicznych helwingia japońska H. japonica, ale przemarza[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Krzewy lub niewielkie drzewa osiągające 8 m wysokości[9].
Liście
Zimozielone lub opadające na zimę[9]. Skrętoległe lub pozornie naprzeciwległe[6]. Liście są ogonkowe, z rychło odpadającymi przylistkami u nasady, często frędzlowatymi[6]. Blaszka liściowa pojedyncza, jajowata do równowąskolancetowatej[6], na brzegu gruczołowato piłkowana lub karbowana[9].
Kwiaty
Drobne, wyrastają w pęczkach lub drobnych baldaszkach z żyłki centralnej na górnej powierzchni blaszki liściowej lub rzadziej na ogonku liściowym w górnej, młodszej części pędów. Kwiaty są jednopłciowe (rośliny dwupienne), 3- lub 4-krotne, rzadko 5-krotne[9]. Okwiat z pojedynczego okółka 3, 4, rzadko 5 listków[6][2] (według Flora of China jest kielich i korona[9]). Listki okwiatu drobne, zielonkawe lub czerwonawozielone. Dno kwiatowe płaskie, mięsiste. Na osobnikach z kwiatami męskimi jest ich w kwiatostanie od 3 do 20 i zawierają one taką samą liczbę pręcików jak płatków, względem których wyrastają one przemiennie. Kwiaty żeńskie skupione są po 1–4 w baldaszkach. Ich szyjka słupka jest krótka, na szczycie rozdzielona na 3, 4 lub rzadziej 5 odgiętych łatek znamienia. Zalążnia dolna, zawiera 3, 4 lub rzadko 5 zalążków, po jednym w komorze[9].
Owoce
Niewielkie, kuliste czerwone do lśniąco czarnych[7] jagody przypominające pestkowce[9] (według niektórych źródeł – pestkowce[6][2]) zawierające od 1 do 4 nasion[9]. Po wyschnięciu z bardzo nierówną powierzchnią – z wgłębieniami i grzbietami. U nasady owoców zachowuje się trwały kielich[9].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj należy do monotypowej (czyli zawierającej tylko ten takson) rodziny Helwingiaceae Decne. in Ann. Sci. Nat. Bot., sér. 2, 6: 69. Aug 1836[10] z rzędu ostrokrzewowców (Aquifoliales)

W systemie Cronquista (1981) rodzaj włączony był do rodziny dereniowatych (Cornaceae). W systemie Takhtajana (1997) rodzaj podniesiony został do rangi monotypowej rodziny i rzędu Helwigiales i usytuowany obok Araliales. Analizy molekularne i bazujące na podobieństwach morfologicznych wskazują na pokrewieństwo rodzaju Helwigia z ostrokrzewowatymi i Phyllonomaceae[6]. Wraz z tymi rodzinami Helwigia jako rodzina Helwigiaceae sytuowana jest w systemach APG (w tym APG IV z 2016)[2][11].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
ostrokrzewowce


Cardiopteridaceae



Stemonuraceae





Phyllonomaceae




Helwingiaceae – helwingiowate



ostrokrzewowate Aquifoliaceae





Wykaz gatunków[5]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ a b Helwingia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-11-11].
  4. ↑ a b c d Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 296. ISBN 83-01-12029-0.
  5. ↑ a b Helwingia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-11-11].
  6. ↑ a b c d e f g h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 165-166. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
  7. ↑ a b c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 330. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ William T. Stearn: Stearn's Dictionary of Plant Names for Gardeners. London: Cassel, 2004, s. 163. ISBN 978-0-304-36469-5.
  9. ↑ a b c d e f g h i Jenny Qiuyun Xiang, David E. Boufford: Helwingiaceae Decaisne. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-11-11].
  10. ↑ Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – H. [w:] James L. Reveal [on-line]. Cornell University. [dostęp 2016-11-11].
  11. ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.