Henry Puna

Henry Puna
Ilustracja
Data urodzenia

29 lipca 1949

Premier Wysp Cooka
Okres

od 30 listopada 2010
do 1 października 2020

Przynależność polityczna

Partia Wysp Cooka

Poprzednik

Jim Marurai

Następca

Mark Brown

Henry Tuakeu Puna, (ur. 29 lipca 1949) – polityk pochodzący z Wysp Cooka, członek parlamentu, premier od 30 listopada 2010 roku do 1 października 2020 roku, od 24 maja 2021 sekretarz generalny Forum Wysp Pacyfiku.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Henry Puna urodził się 29 lipca 1949 roku, pochodzi z rodziny o tradycjach politycznych[1]. Jego ojciec Tupuariki Puna był członkiem parlamentu Wysp Cooka, jego starszy brat William Estall ministrem[1]. Także jego kolejny brat Ngereteina Puna był w latach 1989–2011 deputowanym, później pełnił funkcję ministra edukacji, a także speakera parlamentu w latach 1999-2001[2][3]. Henry Puna ma łącznie dwanaścioro rodzeństwa: jest najmłodszym z siedmiu synów Tupuarikiego, oprócz tego ma jeszcze siedem sióstr[1]. Po zakończeniu edukacji na szczeblu lokalnym w Aitutaki i Rarotonga rozpoczął studia z prawa na nowozelandzkim Uniwersytecie Auckland, a następnie australijskim Uniwersytecie Tasmańskim[4]. Dyplom uzyskał w 1979 roku, a następnie powrócił na swoje rodzinne Wyspy Cooka, gdzie rozpoczął praktykę prawniczą[5]. Żonaty z Akaiti (jest to zarówno jego jak i jej drugie małżeństwo[6]), ojciec dziewięciorga dzieci. W wolnych chwilach gra w golfa, interesuje się także tenisem, piłką nożną i squashem[5].

Od 1999 roku zamieszkały na stałe na wyspie Manihiki[7], skąd pochodziła jego babka ze strony matki[1]. Tam wraz z żoną jest producentem pereł hodowlanych. Pierwszą hodowlę rozpoczął w 1997 roku, ale już kilka miesięcy później (1 listopada 1997 roku) została ona zniszczona w wyniku cyklonu[8]. Puna uważa, że przemysł związany z połowem i hodowlą pereł jest jednym z głównych sektorów gospodarki Wysp Cooka[8].

Kariera polityczna

[edytuj | edytuj kod]

W 1989 roku rozpoczął karierę polityczną, gdy objął stanowisko sekretarza w Ministerstwie Handlu, Pracy i Transportu[5]. Służbę publiczną na tym etapie zakończył w 1999 roku, gdy przeniósł się na Manihiki. Swą działalność wznowił po kilku latach. Pierwszy raz wystartował w wyborach parlamentarnych we wrześniu 2004 roku, podczas których stanął do walki o mandat z dotychczasowym premierem Robertem Woontonem[7]. W czasie kampanii wyborczej zarzucał premierowi, że rząd nie robi nic dla ważnego sektora gospodarki związanemu z perłami, którego wartość skurczyła się z trzynastu milionów dolarów w 1999 roku do zaledwie dwóch w 2004[7]. Pierwsze wyniki dawały Punie zwycięstwo nad Woontonem w stosunku głosów 105 do 90[9]. Ostatecznie jednak, po przeliczeniu wszystkich głosów, Woonton uzyskał 142 głosy, a Poona 138[10][11]. Po ogłoszeniu oficjalnych wyników, Puna oskarżył premiera o kupowanie głosów oraz zastraszanie pracowników rządowych[12]. Ci ostatni mieliby zostać zwolnieni z pracy w przypadku głosowania przeciwko urzędującemu premierowi[12]. Petycja została uwzględniona przez komisję wyborczą i zakwalifikowana do gruntownej analizy[13]. Co ciekawe Partia Wysp Cooka, którą Henry Puna reprezentował znajdowała się wtedy w koalicji rządowej z Partią Demokratyczną Woontona[14]. Sąd wykrył nieprawidłowości w procesie wyborczym i po ponownym przeliczeniu głosów orzekł remis między dwoma kandydatami, którzy uzyskali po 134 głosów[15]. Sąd nakazał powtórzenie wyborów[15]. Woolton zrezygnował z funkcji i wycofał się z polityki, a w lutym 2005 roku Henry Puna pokonał Apiego Piho z Partii Demokratycznej i zdobył mandat do parlamentu[16].

We wrześniu 2006 roku dotychczasowy lider Partii Wysp Cooka, sir Geoffrey Henry po dwudziestu siedmiu latach ustąpił ze stanowiska i został zastąpiony przez Henry'ego Punę[17]. Puna podziękował za zaufanie kolegów partyjnych i podkreślił, że funkcja ta jest ważna nie tylko dla samej partii, ale także dla całego kraju[17]. We wrześniu 2006 roku odbyły się przyśpieszone wybory parlamentarne, które partia pod kierownictwem Puny przegrała[18]. Niespodziewanie Apii Piho z Partii Demokratycznej (pokonany przez niego rok wcześniej) wygrał batalię wyborczą z Puną i odebrał mu mandat deputowanego[19]. Mandatu nie uzyskał także zastępca lidera, co postawiło partię w kłopotliwej sytuacji[19]. Puna ponownie próbował zakwestionować prawidłowy przebieg wyborów, ale ostatecznie wycofał swój wniosek[20]. Będąc poza parlamentem, pozostawał przywódcą partii, a rolę lidera opozycji w izbie pełnił Tom Marsters[21]. Sam Puna zajmował się wówczas swoją praktyką prawniczą[22] oraz hodowlą pereł[8]. W 2009 roku został ponownie wybrany na szefa partii[23].

W 2010 roku Henry Puna wystartował ponownie w wyborach parlamentarnych z okręgu w Manihiki[24]. W kampanii wyborczej stwierdził, że Wyspy Cooka aby przetrwać powinny wprowadzić becikowe o wartości 770 dolarów dla każdej matki, która zdecyduje się pozostać na wyspach[4]. Tym sposobem miałby zostać odwrócony negatywny trend wyjazdu młodych, głównie do Nowej Zelandii i Australii[4]. Wybory zakończyły się sukcesem. Henry Puna, nie tylko odzyskał mandat deputowanego, który utracił kilka lat wcześniej[25], ale poprowadził Partię Wysp Cooka do pierwszego zwycięstwa od 1998 roku[26]. Uzyskała ona 15 miejsc w parlamencie, podczas gdy dotychczas rządząca Partia Demokratyczna jedynie osiem (a w jednym okręgu padł remis, co skutkowało dogrywką), co pozwoliło jej utworzyć samodzielny rząd[27].

Premier Wysp Cooka

[edytuj | edytuj kod]
Henry Puna i przywódcy Wysp Pacyfiku na spotkaniu z Hillary Clinton (Puna pierwszy po lewej od strony Clinton), 10 listopada 2011 roku

30 listopada 2010 roku został zaprzysiężony na jedenastego szefa rządu Wysp Cooka. W ceremonii wzięli udział jego żona Akaiti, dzieci, władze partii oraz przedstawiciele parlamentu[1]. Podczas uroczystości jego rodzina odśpiewała nowemu premierowi pieśń „Koe Araura”, skomponowaną przez jego ojca, co było uzgodnionym wcześniej odstępstwem od protokołu[28]. Kilka dni po swym zaprzysiężeniu, 4 grudnia 2010 roku, odbyły się uroczystości zorganizowane przez grupy wyborców z wysp najbardziej związanych z nowym premierem – Rakahanga i Manihiki[29]. Podczas nich Puna i jego żona byli uroczyście noszeni przez mieszkańców, a następnie przewiezieni w specjalnie udekorowanej łodzi[29].

Puna zapowiedział, że jego rząd wprowadzi nowe standardy do miejscowej polityki i nie będzie marnotrawił pieniędzy[27]. Może on liczyć całkowicie na parlament, gdyż Partia Wysp Cooka ostatecznie zakończyła wybory z szesnastoma mandatami, a opozycja z ośmioma. Daje to Punie większość 2/3 i możliwość swobodnych reform[30]. Ogłosił także, że jego rząd skupiać się będzie na gospodarce[31]. Ma zamiar skończyć z jednoznacznym stawianiem na turystykę, które doprowadziło do upadku innych sektorów gospodarki, m.in. rolnictwa czy rybołówstwa oraz blisko z nim związanej branży hodowli i połowu pereł[31]. W swoim rządzie Puna pełni nie tylko funkcję premiera, ale także m.in. ministra sprawiedliwości, ministra energetyki i energii odnawialnej oraz prokuratora generalnego[32].

Za jego urzędowania Wyspy Cooka nawiązały stosunki dyplomatyczne z Japonią[33]. 24 sierpnia 2011 roku rozpoczął pierwszą zagraniczną wizytę, jej celem była Nowa Zelandia[34]. W sierpniu tego samego roku wraz z delegacją rządową ponownie odwiedził Nową Zelandię by wziąć udział w szczycie państw Forum Wysp Pacyfiku[35]. Tam też został potwierdzone, że w 2012 roku szczyt tej organizacji odbędzie się na Wyspach Cooka[36]. Premier zapowiedział, że będzie to wspaniała okazja do promocji państwa, a także bodziec dla całego społeczeństwa[36]. W międzyczasie zapowiedział, że jego rząd przeznaczy środki by w ciągu najbliższych czterech lat stworzyć prawie dwa tysiące nowych miejsc pracy[37]. W maju 2012 roku Henry Tuna gościł w Japonii, gdzie wziął udział w szóstym spotkaniu przywódców państw Wysp Pacyfiku[38]. Spotkał się tam m.in. z japońskim premierem Yoshihiko Nodą[38] oraz był współprzewodniczącym całego spotkania[39]. Jeszcze w 2011 roku premier Puna, w imieniu Wysp Cooka, podpisał traktat o utworzeniu Grupy Liderów Polinezji, mającej skupiać państwa regionu[40].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Cinews.co.ck: New PM sworn in today. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-07)]. (ang.).
  2. Cinews.co.ck: Family gathers. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-07)]. (ang.).
  3. Parliament.co.ck: Former Members of the Cook Islands Parliament. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-26)]. (ang.).
  4. a b c Bbc.co.uk: Cook Islands profile: Leader. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  5. a b c Sidsenergyforall.org: The Honourable Henry Puna. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  6. Cookislandsnews.com: Thrust into the limelight. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  7. a b c Rnzi.com: Cooks opposition warns of prime minister losing seat over pearl industry decline. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  8. a b c Avaikipearls.com: Henry Puna. Avaiki Pearl Farmer. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  9. Rnzi.com: Cook Islands election results could lead to a hung parliament. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  10. Rnzi.com: Cooks PM Woonton retains seat. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  11. Rnzi.com: Final results in Cook Island elections announced. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  12. a b Rnzi.com: Cook Islands prime minister named in election petition. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  13. Rnzi.com: Cooks court strikes out election petitions. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  14. Rnzi.com: Cook Islands party says coalition deal strong despite court case. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  15. a b Rnzi.com: Cooks to vote for new Prime Minster after election draw leads to by-election. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  16. Rnzi.com: Preliminary results show Puna wins Cook Islands by-election. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  17. a b Rnzi.com: Henry Puna elected as leader of Cook Islands Party. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  18. Rnzi.com: Preliminary results in the Cook Islands election produced some surprises. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  19. a b Rnzi.com: Leader of Cook Islands Party at a loss over election result. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  20. Rnzi.com: Cook parliament to meet after September election. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  21. Parliament.gov.ck: Hon. Tom John Marsters. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-18)]. (ang.).
  22. Ciherald.co.ck: Manihiki airport case given more time. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  23. Cinews.co.ck: CIP leadership a concern. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  24. Stats.gov.ck: Parliamentary General Election: Main Electoral Roll 2010. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-01)]. (ang.).
  25. Cinews.co.ck: CIP victory. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-02)]. (ang.).
  26. Cinews.co.ck: Puna soon to be PM. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-02)]. (ang.).
  27. a b Rnzi.com: Puna credits win to Cook Democrats’ infighting. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  28. Cinews.co.ck: Relief!. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-07)]. (ang.).
  29. a b Cinews.co.ck: Northern islands honour new PM. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-20)]. (ang.).
  30. Rnzi.com: Final results give Cook Islands Party two-thirds majority. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  31. a b Rnzi.com: New Cook Islands government says economy is its priority. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  32. Cook-Islands.gov.ck: Who's who in Cabinet. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-25)]. (ang.).
  33. Rnzi.com: Japan and the Cook Islands announce formal diplomatic link. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  34. Rnzi.com: Cook Islands prime minister makes first formal visit to New Zealand. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  35. Rnzi.com: Cook Islands to send 20 strong delegation to Forum summit. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  36. a b Rnzi.com: Cooks to benefit from hosting 2012 Forum, says PM. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  37. Rnzi.com: More complaints by foreign workers in Cook Islands. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  38. a b Kantei.go.jp: Meeting with the Prime Minister of the Cook Islands, Mr. Henry Puna. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  39. Rnzi.com: Cook Islands leader to co-chair PALM meeting. [dostęp 2012-08-08]. (ang.).
  40. Cook-Islands.gov.ck: Cook Islands signs MOU for Polynesian Leaders Group. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-20)]. (ang.).