Heweliusz (satelita)

BRITE-PL "Heweliusz"
Ilustracja
Inne nazwy

BRITE-PL2

Indeks COSPAR

2014-049B

Indeks NORAD

40119

Państwo

 Polska

Rakieta nośna

Chang Zheng 4B

Miejsce startu

Centrum Startowe Satelitów Taiyuan, Chiny

Orbita (docelowa, początkowa)
Czas trwania
Początek misji

19 sierpnia 2014 03:15[1] UTC

Wymiary
Kształt

sześcienny

Wymiary

20,0×20,0×20,0 cm

Masa całkowita

6,0 kg

Heweliusz – trzeci (po PW-Sat i Lem) polski sztuczny satelita oraz drugi polski satelita naukowy (po Lemie); „polski” – czyli zintegrowany (tzn. zbudowany z podzespołów – zarówno krajowej, jak i zagranicznej produkcji) w Polsce. Jest szóstym i ostatnim z należących do międzynarodowej konstelacji satelitów astronomicznych BRITE (BRIght-star Target Explorer), budowanych w ramach konsorcjum polsko-kanadyjsko-austriackiego. Dołączył do wcześniej wystrzelonych: austriackich „TUGSAT-1” i „UniBRITE”, kanadyjskich „Toronto” i „Montreal” oraz polskiego „Lema”[2]

Heweliusz jest drugim polskim satelitą w konstelacji BRITE. Pierwszym był Lem, wystrzelony 21 listopada 2013 z rosyjskiej bazy wojskowej Jasnyj. Przed nimi umieszczono na orbicie studenckiego satelitę PW-Sat[3].

Misja

[edytuj | edytuj kod]

Heweliusz został wystrzelony na orbitę 19 sierpnia 2014 o godz. 5:15:00 czasu polskiego (środkowoeuropejskiego letniego CEST) za pomocą chińskiej rakiety Długi Marsz-4B (Chang Zheng 4B), która wystartowała z kosmodromu Taiyuan, 600 km na południowy zachód od stolicy Chin. Satelita został wystrzelony w ramach umowy pomiędzy Polskim Konsorcjum Projektu BRITE i chińską firmą China Great Wall Industry Corporation (CGWIC)[2]. Po 14 minutach lotu znalazł się na swojej orbicie. Za start rakiety odpowiadał główny organizator chińskiego programu kosmicznego China Aerospace Science and Technology Corporation (CASC)[4]. Wraz z nim poleciał w kosmos satelita obserwacji Ziemi Gaofen-2[1].

Satelita jest wyposażony w teleskop z czerwonym filtrem, umożliwiający obserwacje zimnych, czerwonych gwiazd. Uzupełniać będzie informacje o gwiazdach jaśniejszych (gorętszych) od Słońca zdobywane przez Lema, wyposażonego w filtr niebieski. Naukowcy planują m.in. poznanie mechanizmów transportu energii, zachodzących w drodze procesów konwekcyjnych, zachodzących wewnątrz gwiazd[5]. Obserwacje prowadzone z użyciem satelitów BRITE cechują się dokładnością przeszło 10 razy większą, niż teleskopy umieszczone na Ziemi[6].

Na wewnętrznych panelach satelity wygrawerowano logotypy Gdańska i Centrum Hewelianum, w którym prowadzona była transmisja on-line ze startu rakiety oraz podjęta została udana publiczna próba nawiązania połączenia z satelitą. Model satelity Heweliusz, wykonany przez CBK w skali 1:1, od 2011 jest jednym z eksponatów astronomiczno-fizycznej wystawy „Energia, Niebo i Słońce” w Centrum Hewelianum[5]. Satelita wyniósł na orbitę kartę pamięci ze zdjęciami pięciu tysięcy Polaków[2].

Imiona dla satelitów – Lem i Heweliusz – wybrały dzieci w ogólnopolskim konkursie organizowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Konkurs przeprowadzono w 2011 roku, ogłoszonym przez Sejm RP Rokiem Jana Heweliusza[7].

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Satelity typu BRITE należą do tzw. nanosatelitów o masie nieprzekraczającej 10 kg. O ile pierwszy polski satelita projektu BRITE, Lem, zbudowany był głównie z podzespołów i podsystemów dostarczonych przez kanadyjskiego partnera, to Heweliusz zbudowany jest w znacznej części z komponentów projektowanych w CBK PAN i wytworzonych w Polsce[8]. Są to: wyrzutnik Dragon, oddzielający satelitę od rakiety nośnej, układ zasilania i elastyczne ogniwo słoneczne, miniaturowy wysięgnik, który może służyć jako antena do badania plazmy, urządzenie do kontrolowanego odbezpieczenia ładunku, układ teleskopowy (przekonstruowany, udoskonalony i zminiaturyzowany w stosunku do zagranicznego pierwowzoru, zastosowanego w pozostałych satelitach), układ do pomiaru promieniowania oraz radionadajnik umożliwiający śledzenie satelity przez radioamatorów z Ziemi. Polskiej konstrukcji także jest system ochrony przed promieniowaniem kosmicznym. W warunkach kosmicznych testowany będzie też panel fotowoltaiczny rodzimego pochodzenia[9].

Parametry

[edytuj | edytuj kod]

Parametry satelity:[10]

  • Rozmiar: 20 × 20 × 20 cm
  • Masa: 6,0 kg
  • Precyzja wyznaczenia orientacji: 10 sekund kątowych
  • Precyzja utrzymania orientacji: lepsza niż 1°
  • Stabilność orientacji: 1 minuta kątowa RMS
  • Moc: 5,4 W do 10 W
  • Napięcie zasilające: 4,0 V (nominalne)
  • Pojemność akumulatorów: 5,3 Ah
  • Transmisja danych na Ziemię: pasmo S (do 256 Kbps)
  • Kanał telemetryczny: zakres UHF
  • Pojemność pamięci pokładowej: do 256 MB
  • Średnica teleskopu: 30 mm (teleskopy satelitów BRITE są obecnie uznawane za najmniejsze naukowe teleskopy wyniesione na orbitę)[2].
  • Pole widzenia teleskopu: 24°
  • Filtr: czerwony

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Rui C. Barbosa: Chinese Long March 4B launches Gaofen-2 and BRITE-PL-2. NASASpaceflight, 2014-08-19. [dostęp 2014-08-19]. (ang.).
  2. ↑ a b c d Elżbieta Kuligowska. Satelita Heweliusz już na orbicie okołoziemskiej. „Urania – Postępy Astronomii”, s. 41, 2014. Toruń: Polskie Towarzystwo Astronomiczne. ISSN 1689-6009. 
  3. ↑ Pierwszy polski satelita. [dostęp 2014-08-19].
  4. ↑ http://www.brite-pl.pl/ Informacja o starcie satelity BRITE-PL "Heweliusz"
  5. ↑ a b Polski satelita Heweliusz rusza w kosmos. [dostęp 2014-08-19].
  6. ↑ Gunter Krebs: BRITE-CA 1, 2 (BRITE-Toronto, BRITE-Montreal / CanX 3E, 3F). [w:] Gunter's Space Page [on-line]. 2015-05-14. [dostęp 2015-06-11]. (ang.).
  7. ↑ Satelita z grawerem logo Centrum Hewelianum zostanie wyniesiony w kosmos. [dostęp 2014-08-19].
  8. ↑ "BRITE: Pierwszy Polski Satelita Naukowy"
  9. ↑ Polski satelita Heweliusz wystartuje 19 sierpnia 2014
  10. ↑ Satelita. [dostęp 2014-08-19].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Satelity programu BRITE
Austria
Kanada
Polska