Hymenogaster

Podziemniczek
	; Hymenogaster sublilacinus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	Hymenogastraceae
Rodzaj	podziemniczek
	Nazwa systematyczna
	Hymenogaster Vittad.; Monogr. Tuberac. (Milano): 30 (1831)
	Typ nomenklatoryczny
	Hymenogaster citrinus Vittad. 1831
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hymenogaster Vittad. (podziemniczek) – rodzaj grzybów z rodziny Hymenogastraceae^[1].

Charakterystyka

Liczne gatunki to grzyby podziemne (hypogeiczne). Do rodzaju Hymenogaster początkowo należało 8 gatunków, obecnie jest ich wielokrotnie więcej i rodzaj ten jest jednym z najbogatszych gatunkowo rodzajów wnętrzniaków. Typem nomenklatorycznym jest Hymenogaster citrinus. Gatunki rodzaju Hymenogaster tworzą ektomykoryzę z licznymi gatunkami drzew, głównie z rodzin brzozowate, wrzosowate, bukowate, mirtowate, sosnowate, wierzbowate i lipowate. Nie są związane z określonym gatunkiem drzewa, mogą żyć w mykoryzie z licznymi gatunkami drzew. Mykoryza ta jest korzystna również dla drzew; wspomaga je pobieraniu składników odżywczych i odgrywa ważną rolę w ochronie, przywracaniu lub odbudowie ekosystemów^[2].

Przy oznaczaniu gatunków uwzględnia się takie cechy morfologiczne, jak: kolor lub przebarwienie bazydiokarpów w stanie świeżym oraz cechy bazydiospor (w tym kolor, kształt i ornamentacja)^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Polską nazwę nadał Feliks Teodorowicz w 1933 r., używał też nazwy żywotek^[3]. Synonimy naukowe: Dendrogaster Bucholtz, Fechtneria Velen., Hysterogaster C.W. Dodge, Radiogaster Lloyd, Rhizopogoniella Soehner^[4].

Gatunki występujące w Polsce:

Hymenogaster arenarius Tul. & C. Tul. 1844^[5]
Hymenogaster asterigmatus Soehner 1952^[6]
Hymenogaster bucholtzii Soehner 1924^[6]
Hymenogaster bulliardii Vittad. 1831^[6]
Hymenogaster calosporus Tul. & C. Tul. 1851^[6]
Hymenogaster citrinus Vittad. 1831^[5]
Hymenogaster griseus Vittad. 1831^[7]
Hymenogaster huthii Stielow, Bratek & Hensel 2011^[6]
Hymenogaster luteus Vittad. 1831^[5]
Hymenogaster lycoperdineus Vittad. 1831^[8]^[6]
Hymenogaster megasporus Soehner 1952^[5]
Hymenogaster melasporus Soehner 1962^[6]
Hymenogaster mischosporus Soehner 1962^[6]
Hymenogaster mutabilis (Soehner) Zeller & C.W. Dodge 1934^[6]
Hymenogaster niveus Vittad. 1831^[6]
Hymenogaster olivaceus Vittad. 1831 – podziemniczek oliwkowy
Hymenogaster populetorum Tul. & C. Tul. 1843^[8]^[6]
Hymenogaster pruinatus R. Hesse 1891^[8]
Hymenogaster rehsteineri Bucholtz 1901^[5]
Hymenogaster sulcatus R. Hesse 1891^[6]
Hymenogaster tener Berk. 1844 – podziemniczek jedwabisty
Hymenogaster thwaitesii Berk. & Broome 1846^[6]
Hymenogaster uliginosus Soehner 1924^[6]
Hymenogaster verrucosus Bucholtz 1901^[6]
Hymenogaster vulgaris Tul. & C. Tul. 1846 – podziemniczek popękany

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[9]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody^[3]. Wykaz gatunków według W. Wojewody i innych źródeł^[5]^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
↑ ^a ^b TingT. Li TingT. i inni, Five New Species of the Genus Hymenogaster (Hymenogastraceae, Agaricales) from Northern China, „J Fungi (Basel)”, 10 (4), 2024, 272. doi=10.3390/jof10040272, PMID: 38667943 .
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 326, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-04] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p TomaszT. Krzyszczyk TomaszT., Grzyby hypogeiczne Polski. Indeks gatunków [online], Grzyby hypogeiczne Polski [dostęp 2024-12-06] .
↑ PiotrP. Chachuła PiotrP. i inni, Grzyby podziemne Pienińskiego Parku Narodowego nowe dane o różnorodności i rozmieszczeniu, „Fragm. Florist. Geobot. Polon.”, 27 (2), 2020, s. 359–378, DOI: 10.35535/ffgp-2020-0020 [dostęp 2024-12-05] .
↑ ^a ^b ^c Według Index Fungorum takson niepewny.
↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).

[hym-2] TingT. Li TingT. i inni, Five New Species of the Genus Hymenogaster (Hymenogastraceae, Agaricales) from Northern China, „J Fungi (Basel)”, 10 (4), 2024, 272. doi=10.3390/jof10040272, PMID: 38667943 .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 326, ISBN 83-89648-09-1 .

[sf-4] Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).

[lit-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-04] .

[ghp-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p TomaszT. Krzyszczyk TomaszT., Grzyby hypogeiczne Polski. Indeks gatunków [online], Grzyby hypogeiczne Polski [dostęp 2024-12-06] .

[gp-7] PiotrP. Chachuła PiotrP. i inni, Grzyby podziemne Pienińskiego Parku Narodowego nowe dane o różnorodności i rozmieszczeniu, „Fragm. Florist. Geobot. Polon.”, 27 (2), 2020, s. 359–378, DOI: 10.35535/ffgp-2020-0020 [dostęp 2024-12-05] .

[niep-8] Według Index Fungorum takson niepewny.

[if2-9] Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]